Chính phủ quân sự Myanmar hôm thứ Bảy đã lần đầu tiên kích hoạt luật tòng quân có từ hàng thập kỷ, quy định nam nữ thanh niên phải phục vụ ít nhất hai năm nghĩa vụ quân sự nếu bị gọi nhập ngũ, có hiệu lực ngay lập tức. Thông báo về biện pháp này trên truyền hình nhà nước có nghĩa là một sự thừa nhận lớn, mặc dù ngầm, rằng quân đội đang đấu tranh để ngăn chặn cuộc kháng chiến vũ trang trên toàn quốc chống lại sự cai trị của họ.
Theo Luật nghĩa vụ quân sự nhân dân năm 2010, được thông qua dưới thời chính phủ quân sự trước đây, nam giới trong độ tuổi từ 18 đến 45 và nữ từ 18 đến 35 tuổi có thể được đưa vào lực lượng vũ trang trong hai năm, có thể kéo dài đến năm năm trong trường hợp khẩn cấp quốc gia.
Hội đồng quân sự cầm quyền hiện nay, gọi là Hội đồng Hành chính Nhà nước, lên nắm quyền vào năm 2021 sau khi lật đổ chính phủ dân sự do bà Aung San Suu Kyi bầu chọn.
Luật này đã được kích hoạt sau những thất bại lớn nhất của quân đội kể từ khi xung đột trên toàn quốc nổ ra sau khi tiếp quản. Một cuộc tấn công bất ngờ được phát động vào tháng 10 năm ngoái bởi một liên minh các tổ chức sắc tộc có vũ trang trong vòng chưa đầy ba tháng đã chiếm được một vùng lãnh thổ rộng lớn ở phía đông bắc Myanmar dọc biên giới Trung Quốc.
Cuộc hành quân đã truyền cảm hứng cho các lực lượng kháng chiến ở các vùng khác của đất nước tiến hành các cuộc tấn công của riêng họ. Trong những tuần gần đây, giao tranh ở bang Rakhine phía Tây đã khiến hàng trăm nhân viên an ninh nhà nước phải chạy trốn sang nước láng giềng Bangladesh.
Quân đội phải đối mặt với hai kẻ thù, các lực lượng ủng hộ dân chủ được thành lập sau khi quân đội tiếp quản, và các nhóm vũ trang dân tộc thiểu số được huấn luyện và trang bị tốt hơn vốn đang chiến đấu để giành quyền tự chủ lớn hơn trong nhiều thập kỷ. Có sự liên minh giữa các nhóm kháng chiến.
Trốn tránh nghĩa vụ quân sự có thể bị phạt tù từ ba đến năm năm và phạt tiền. Các thành viên của các dòng tu được miễn, trong khi công chức và sinh viên có thể được hoãn tạm thời.
Thiếu tướng Zaw Min Tun, người phát ngôn của chính phủ quân sự, cho biết trong tuyên bố gọi điện tới đài truyền hình nhà nước MRTV rằng luật này đã được áp dụng do tình hình hiện tại của Myanmar.
Ông cho biết việc kích hoạt luật này có thể giúp ngăn chặn chiến tranh thông qua việc phô trương sức mạnh trước kẻ thù.
“Vì vậy điều chúng tôi muốn nói là trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc không chỉ là trách nhiệm của người lính. Đó là trách nhiệm của mọi người dân trên khắp mọi miền đất nước. An ninh quốc gia là trách nhiệm của mọi người. Đó là lý do tại sao tôi muốn kêu gọi mọi người hãy phục vụ với niềm tự hào theo luật nghĩa vụ quân sự nhân dân đã ban hành”, Zaw Min Tun nói.
Lực lượng của chính phủ quân sự đã bị dàn mỏng do hoạt động kháng chiến bùng nổ gần đây. Người ta tin rằng chúng đã bị cạn kiệt do thương vong, đào ngũ và đào tẩu, mặc dù không có con số đáng tin cậy về quy mô của chúng.
Vào tháng 9 năm ngoái, Bộ Quốc phòng Chính phủ Thống nhất Quốc gia, tổ chức chính trị hàng đầu của phe kháng chiến hoạt động như một chính phủ bóng tối, cho biết hơn 14.000 quân đã đào ngũ khỏi quân đội kể từ khi nắm quyền năm 2021.
Gần đây đã có báo cáo trên các phương tiện truyền thông độc lập và ủng hộ kháng chiến của Myanmar về việc cưỡng bức tuyển dụng nam thanh niên ở khu vực thành thị.
Tạp chí trực tuyến Frontier: “Mặc dù mức độ tuyển dụng chưa rõ ràng, nhưng trên mạng xã hội có thông tin lan truyền về việc nam giới bị giam giữ và buộc phải nhập ngũ ngay cả ở Yangon, thủ đô thương mại của Myanmar, khiến người ta cảnh báo không nên ra ngoài vào ban đêm trong thành phố”. Myanmar đã báo cáo vào tháng trước.
Cuộc tiếp quản của quân đội vào năm 2021 đã gặp phải các cuộc biểu tình bất bạo động và bất tuân dân sự lan rộng. Nhưng các cuộc đối đầu đã leo thang thành bạo lực sau khi lực lượng an ninh sử dụng vũ lực chết người chống lại người biểu tình, gây ra cuộc kháng chiến vũ trang có tổ chức dẫn đến nội chiến.
Việt Linh (Theo Nikkei Asia)