(CaliToday) – Toà Illinois vào thứ Tư quyết định cấm cựu Tổng thống Donald Trump có tên trên lá phiếu bầu cử sơ bộ Cộng hoà tại tiểu bang do vai trò của ông trong vụ tấn công Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Tuy nhiên, Thẩm phán toà sơ thẩm quận Cook, bà Tracie Porter, hoãn phán quyết có hiệu lực, cho Trump có thời gian kháng án.
Porter đứng về phía những cử tri Illinois – nguyên đơn vụ kiện cho rằng cựu Tổng thống nên bị tước tư cách tranh cử sơ bộ ở tiểu bang vào ngày 19 tháng 3, cũng như tổng tuyển cử vào ngày 5 tháng 11 vì đã vi phạm Điều khoản chống bạo loạn trong Tu chính Án 14 Hiến pháp Hoa Kỳ.
Phán quyết ở Illinois và những thách thức tương tự tại các tiểu bang khác cuối cùng sẽ được Tối cao Pháp viện quyết định. Toà vào ngày 8 tháng 2 đã lắng nghe tranh cãi pháp lý liên quan đến tư cách tranh cử của ông Trump ở tiểu bang Colorado.
Porter cho hay, bà tạm ngưng phán quyết vì tin rằng Trump sẽ kháng án lên Toà Phúc thẩm Illinois, và phán quyết cuối cùng từ Tối cao Pháp viện.
Tổ chức Tự do Ngôn luận vì Dân dẫn đầu nỗ lực tước tư cách tranh cử ở Illinois ca ngợi phán quyết là “chiến thắng lịch sử.”
Phát ngôn nhân chiến dịch vận động tranh cử của ông Trump – ứng cử viên tổng thống Cộng hoà 2024 – trong tuyên bố cho rằng, “đây là một phán quyết vi hiến và chúng tôi sẽ nhanh chóng kháng án.”
Tối cao Pháp viện tiểu bang Colorado vào tháng 12 cho rằng, cựu Tổng thống Donald Trump không hội đủ điều kiện để giữ chức vụ công một lần nữa. Quyết định bùng nổ của Toà chấp nhận lập luận Tu chính Án thứ 14 tước quyền ông Trump có tên trên lá phiếu sơ bộ, và có thể ảnh hưởng đến bầu cử tổng thống 2024. Các Thẩm phán đảo ngược phán quyết được toà liên bang tại Denver đưa ra vào tháng 11, trong đó cho rằng, Điều 3 Tu chính Án 14 – vốn được phê chuẩn năm 1868 nhằm ngăn cản các viên chức Liên minh miền Nam giữ chức vụ dân cử – không áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống.
Tối cao Pháp viện Colorado khẳng định các kết luận quan trọng khác của toà cấp dưới rằng, hành động của ông Trump trước và trong cuộc tấn công vào Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021 đã cấu thành hành vi tham gia bạo loạn, và các toà có thẩm quyền thi hành Mục 3 đối với một người mà Quốc hội chưa chỉ định cụ thể.
Trump bị xoá tên trên phiếu sơ bộ ở Colorado và Maine, mặc dù cả hai quyết định này đều bị tạm ngưng, chờ phán quyết cuối từ Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ.
Các thẩm phán trên khắp quốc gia đang theo dõi chặt chẽ vụ này. Toà Tối cao Oregon đã bác bỏ một vụ án tương tự vào tuần trước, tuy nhiên, Tào cho nguyên đơn hay, họ sau này có thể đệ đơn lại, dựa trên phán quyết của Tối cao Pháp viện về vụ Colorado.
Sau hơn 2 tiếng đồng hồ lắng nghe 2 bên trình bày luận lý vào ngày 8 tháng 2, các vị Thẩm phán Tối cao tỏ dấu hiệu sẽ đảo ngược phán quyết tước tư cách tranh cử sơ bộ ở Colorado dựa vào Điều 3 Tu chính Án thứ 14.
Nhìn chung, các Thẩm phán dường như dễ tiếp nhận 2 luận điểm chính được luật sư Jonathan Mitchell biện hộ ông Trump đưa ra, trong đó cho rằng, Điều 3 Tu chính Án 14 cấm những người nổi loạn nắm giữ chức vụ công không phải là điều khoản “tự thi hành,” mà nó chỉ có thể được thực thi bằng một đạo luật riêng của Quốc hội; Điều khoản này đơn giản không áp dụng cho các tổng thống. Điều đáng chú ý là 3 trong số 3 Thẩm phán cấp tiến, Elena Kagan và Ketanji Brown Jackson, cũng như các đồng nghiệp bảo thủ đặt những câu hỏi tỏ ra hoài nghi về quyết định của Tối cao Pháp viện Colorado.
Mặc dù Tối cao Pháp viện xử vụ án theo lịch khá nhanh, nhưng họ không tỏ dấu hiệu khi nào sẽ ra phán quyết. Tòa Tối cao Colorado tạm ngưng phán quyết trong khi chờ quyết định của Toà trên, và tên ông Trump vẫn có trong lá phiếu bầu cử sơ bộ ngày 5 tháng 3 của tiểu bang.
Hương Giang (Tổng hợp)