Lãnh đạo đa số Thượng viện Chuck Schumer hôm thứ Năm kêu gọi Israel tổ chức các cuộc bầu cử mới, nói rằng ông tin rằng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã “lạc đường” và là trở ngại cho hòa bình trong khu vực trong bối cảnh cuộc khủng hoảng nhân đạo ngày càng gia tăng ở Gaza.
Chuck Schumer, nhà lãnh đạo đa số Do Thái đầu tiên tại Thượng viện và là quan chức Do Thái cấp cao nhất ở Mỹ, đã chỉ trích mạnh mẽ ông Netanyahu trong bài phát biểu dài 40 phút vào sáng thứ Năm trên sàn Thượng viện. Schumer cho biết thủ tướng Netanyahu đã tự đặt mình vào một liên minh gồm những kẻ cực đoan cực hữu và kết quả là, “ông ấy quá sẵn lòng chấp nhận thiệt hại về dân sự ở Gaza, điều này đang đẩy sự ủng hộ dành cho Israel trên toàn thế giới xuống mức thấp lịch sử”.
Schumer nói: “Israel không thể tồn tại nếu trở thành kẻ bị ruồng bỏ.”
Cảnh báo cấp cao được đưa ra trong bối cảnh ngày càng nhiều đảng viên Đảng Dân chủ phản đối Israel và khi Tổng thống Joe Biden gia tăng áp lực của công chúng lên chính phủ của ông Netanyahu, đồng thời cảnh báo rằng ông cần chú ý hơn đến số dân thường thiệt mạng ở Gaza trong bối cảnh Israel ném bom. Trong tháng này, Mỹ đã bắt đầu thả hàng viện trợ nhân đạo rất cần thiết và tuyên bố sẽ thiết lập một bến tàu tạm thời để nhận thêm viện trợ vào Gaza bằng đường biển.
Schumer cho đến nay đã định vị mình là một đồng minh mạnh mẽ của chính phủ Israel, đến thăm đất nước này chỉ vài ngày sau cuộc tấn công tàn bạo ngày 7 tháng 10 của Hamas và có một bài phát biểu dài trên sàn Thượng viện vào tháng 12 chỉ trích “chủ nghĩa bài Do Thái.”
Nhưng ông ấy đã nói trên sàn Thượng viện hôm thứ Năm rằng “Người dân Israel hiện đang bị bóp nghẹt bởi một tầm nhìn cai trị đã bị mắc kẹt trong quá khứ.”
Schumer nói rằng Netanyahu, người từ lâu đã phản đối việc thành lập một nhà nước của Palestine, là một trong những trở ngại cản trở giải pháp hai nhà nước do Hoa Kỳ thúc đẩy. Schumer nói: Netanyahu “đã lạc lối khi cho phép sự sống còn chính trị của mình được ưu tiên hơn những lợi ích tốt nhất của Israel”.
Schumer cũng đổ lỗi cho những người Israel cánh hữu, Hamas và Tổng thống Chính quyền Palestine Mahmoud Abbas. Ông nói, cho đến khi tất cả chúng được loại bỏ khỏi phương trình, “sẽ không bao giờ có hòa bình ở Israel, Gaza và Bờ Tây”.
Schumer nói rằng Hoa Kỳ không thể quyết định kết quả của một cuộc bầu cử ở Israel, nhưng “một cuộc bầu cử mới là cách duy nhất cho phép một quá trình ra quyết định lành mạnh và cởi mở về tương lai của Israel, vào thời điểm mà rất nhiều người Israel đã thua cuộc”.
Ông Netanyahu từ lâu đã có mối quan hệ nồng ấm hơn với các đảng viên Cộng hòa ở Mỹ, đáng chú ý nhất là bài phát biểu tại phiên họp chung của Quốc hội năm 2015 theo lời mời của các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa nhằm cố gắng phá hoại các cuộc đàm phán hạt nhân của cựu Tổng thống Barack Obama với Iran. Hành động này đã khiến các quan chức chính quyền Obama tức giận, những người coi đây là một kết cục không thể chịu đựng được xung quanh quyền lực tổng thống của Obama và sự can thiệp sâu sắc đến mức không thể chấp nhận được vào nền chính trị và chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.
Chỉ trong tuần này, ông Netanyahu đã được mời đến nói chuyện với các thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại một buổi họp mặt của đảng. Nhưng đại sứ Israel Michael Herzog đã thay thế ông do vấn đề về lịch trình vào phút cuối, theo một người quen thuộc với cuộc họp kín.
Không rõ lời kêu gọi trực tiếp bất thường của Schumer sẽ được đón nhận như thế nào ở Israel, nơi cuộc bầu cử quốc hội tiếp theo dự kiến vào tháng 10 năm 2026. Nhiều người Israel cho rằng Netanyahu phải chịu trách nhiệm về việc đã không ngăn chặn được cuộc đột kích xuyên biên giới ngày 7 tháng 10 của Hamas khiến 1.200 người thiệt mạng, chủ yếu là dân thường, và kết quả là sự nổi tiếng của ông ấy dường như đã bị ảnh hưởng.
Những người biểu tình ở Israel kêu gọi bầu cử sớm đã cáo buộc rằng ông Netanyahu đang đưa ra các quyết định dựa trên việc giữ nguyên liên minh cánh hữu của ông thay vì lợi ích của Israel tại thời điểm chiến tranh. Và họ nói rằng ông đang gây nguy hiểm cho liên minh chiến lược của Israel với Hoa Kỳ bằng cách từ chối các đề xuất của Hoa Kỳ về tầm nhìn thời hậu chiến cho Gaza nhằm xoa dịu các thành viên cực hữu trong chính phủ của ông.
Các ưu tiên của Hoa Kỳ trong khu vực ngày càng bị cản trở bởi các thành viên cực hữu trong Nội các của ông, những người có cùng quan điểm với ông Netanyahu về việc thành lập một nhà nước Palestine và các mục tiêu khác mà các chính quyền Mỹ kế nhiệm coi là cần thiết để giải quyết các cuộc xung đột Palestine-Israel lâu dài.
Và Phó Tổng thống Kamala Harris, Schumer và các nhà lập pháp khác đã gặp nhau vào tuần trước tại Washington với Benny Gantz, một thành viên Nội các Chiến tranh của Israel và là một đối thủ nổi tiếng hơn nhiều của Netanyahu – một chuyến thăm đã thu hút sự chỉ trích từ thủ tướng Israel.
Gantz gia nhập chính phủ của Netanyahu trong Nội các Chiến tranh ngay sau các cuộc tấn công của Hamas. Nhưng Gantz dự kiến sẽ rời chính phủ một khi giao tranh nặng nề nhất lắng xuống, báo hiệu thời kỳ đoàn kết dân tộc đã kết thúc. Việc quay trở lại các cuộc biểu tình rầm rộ có thể làm tăng áp lực lên liên minh không được lòng dân của ông Netanyahu trong việc tổ chức bầu cử sớm.
Schumer nói rằng với tư cách là quan chức dân cử Do Thái cấp cao nhất ở Hoa Kỳ, ông cảm thấy có nghĩa vụ phải lên tiếng.
Ông nói: “Tôi cũng cảm thấy rất sâu sắc trách nhiệm của mình với tư cách là Shomer Yisroel – người bảo vệ Nhân dân Israel.”
Schumer nói rằng nếu Israel thắt chặt quyền kiểm soát đối với Gaza và Bờ Tây và tạo ra một “nhà nước duy nhất trên thực tế”, thì sẽ không có kỳ vọng hợp lý rằng Hamas và các đồng minh của họ sẽ hạ vũ khí. Nó có thể có nghĩa là chiến tranh triền miên, ông nói.
Schumer nói: “Là một nền dân chủ, Israel có quyền lựa chọn các nhà lãnh đạo của riêng mình và chúng ta nên để các con chip rơi vào nơi nào họ có thể”. “Nhưng điều quan trọng là người Israel được quyền lựa chọn”.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)