Sau khi tuyên thệ nhậm chức Bộ trưởng Tư pháp vào tháng 3 năm 2021, Merrick B. Garland đã tập hợp các trợ lý thân cận nhất của mình để thảo luận về một chủ đề quá nhạy cảm để thảo luận trong các nhóm lớn hơn, rằng: khả năng bằng chứng từ cuộc điều tra sâu rộng ngày 6 tháng 1 có thể nhanh chóng dẫn đến cựu Tổng thống Donald J. Trump và vòng tròn thân cận của ông ấy.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Vào thời điểm đó, ông Garland cho biết ông sẽ không đặt ra hạn chế nào đối với công việc của họ, ngay cả khi “bằng chứng dẫn đến Trump” và: “Hãy đi theo mô liên kết từ dưới đi lên và cuối cùng sẽ dẫn đến ngọn cây”. Nhưng khi cố gắng tránh những sai lầm dù là nhỏ nhất, Bộ trưởng Tư pháp Merrick B. Garland có thể đã phạm phải một sai lầm lớn nhất, đó là: ông đã không nhận ra rằng, mình có thể phải chạy đua với thời gian.
Ông Garland, 71 tuổi, cựu thẩm phán và công tố viên liên bang, đã tiến hành với sự thận trọng, kiểm tra áp lực mọi thủ đoạn pháp lý quan trọng, yêu cầu các công tố viên không được đi đường tắt, phải đi theo thứ tự, từ dưới đi lên.
Họ bắt đầu với những người chơi nhỏ hơn và tiến dần lên. Giống như phần lớn giới chính trị và viên chức chính phủ ở Washington, ông Merrick Garland và nhóm của mình đã không hình dung ra được sự hồi sinh chính trị của ông Trump sau ngày 6 tháng 1 và chiến thắng nhanh chóng của ông ta trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống của Đảng Cộng hòa năm 2024, chính 2 điều này đã làm phức tạp quá trình truy tố và tạo đòn bẩy cho cựu tổng thống tại các tòa án.
Dân biểu Adam B. Schiff, Đảng viên Đảng Dân chủ của California nói rằng: “Tôi nghĩ rằng sự quyết định chậm trễ và phương pháp tiếp cận cuộc điều tra đi theo hướng từ dưới đi lên đó đã góp phần dẫn đến tình trạng không có phiên tòa nào trong số này có thể diễn ra trong năm nay. Bộ Tư pháp cần can đảm thừa nhận sai lầm và họ phải chịu gần như toàn bộ trách nhiệm vì đã đẩy đất nước đến tình trạng khó xử một cách tiêu cực như hiện nay.”
Nói đến đây, tôi có một câu hỏi đến với ông Garland mà tôi đã trăn trở từ lâu: Tại sao ông ấy lại mất nhiều thời gian đến như vậy?
Các viên chức trong Tòa Bạch Ốc của tổng thống Biden từ lâu đã bày tỏ sự kinh ngạc riêng tư với tốc độ làm việc của ông Garland. Ủy ban tuyển chọn do Hạ viện thành lập vào năm 2021 để điều tra nguyên nhân dẫn đến cuộc bạo loạn ngày 6 tháng 1 đã đặt mục tiêu gần như rõ ràng là buộc Bộ Tư pháp theo đuổi vụ việc quyết liệt hơn và tại Georgia, một công tố viên địa phương sẽ đứng đầu – trước những nỗ lực của ông Trump nhằm lật ngược sự mất mát của mình ngay cả trước khi ông Garland tuyên thệ nhậm chức.
Merrick Garland và Lisa O. Monaco đã thất vọng với tốc độ công việc điều tra các đồng minh của Trump đang tập trung tại khách sạn Willard trước ngày 6 tháng 1, đó là những người – John Eastman, Boris Epshteyn, Rudi Giuliani và Roger J. Stone Jr. – và những mối liên hệ có thể có với Tòa Bạch Ốc của Trump.
Điều gì sẽ xảy ra nếu Trump bị kết án? Liệu bất kỳ thủ tục tố tụng nào có cản trở chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 của Trump không? Một tội phạm bị kết án thậm chí có thể tranh cử hay không?
Thời gian sẽ trả lời liệu ông Merrick Garland và bà Lisa Monaco có đưa ra những quyết định đúng đắn trong khoảng thời gian trước khi họ chuyển cuộc điều tra cho Jack Smith hay không, ở điểm này, tôi cần lưu ý quý vị một chi tiết, đó là Jack Smith, người làm việc chỉ trong vòng 8 tháng đã đưa ra không chỉ là bản cáo trạng về vụ bầu cử mà còn cả các cáo buộc riêng biệt chống lại ông Trump vì tội giải quyết sai tài liệu mật.
Ông Merrick Garland, giống như hầu hết các Bộ trưởng Tư pháp trước đó, không cân nhắc việc đưa ra quyết định hàng ngày. Thay vào đó, ông sẽ truyền đạt những quan điểm của mình về cuộc điều tra ngày 6 tháng 1 vào mỗi tối thứ Năm hàng tuần trong cuộc họp giao ban với những người trợ lý. Đây là cách làm việc quan liêu, cứng nhắc của những viên chức người máy thì đúng hơn.
Sau đó là một phát súng cảnh cáo công khai. Ngày 30/6, đa số đảng Dân chủ tại Hạ viện đã bỏ phiếu thành lập ủy ban ngày 6/1, với các đội được giao nhiệm vụ điều tra âm mưu cử tri giả và nỗ lực lật ngược cuộc bầu cử của ông Trump.
Nhưng cách thức làm việc của Ủy ban điều tra là ngược 180 độ so với hướng giải quyết của Bộ Tư pháp là đánh từ dưới lên: Uỷ ban điều tra ngày 6 tháng 1 của Hạ viện đã nhắm thẳng vào vòng trong của ông Trump, đưa ra một trong những trát đòi hầu tòa đầu tiên cho chánh văn phòng cuối cùng của Trump là Mark Meadows. Vào cuối năm đó, ủy ban đã nói rõ rằng một trong những mục tiêu của họ là buộc ông Merrick Garland phải khẩn trương hơn trong cuộc điều tra của Bộ Tư pháp, gợi ý rằng ủy ban có thể chuyển hồ sơ hình sự tới bộ về các cáo buộc can thiệp bầu cử.
Các quan chức Bộ Tư pháp kịch liệt phủ nhận rằng áp lực bên ngoài đã thúc đẩy họ hành động nhanh hơn và cho rằng các quyết định của họ chỉ được thúc đẩy bởi việc thu thập bằng chứng. Tuy nhiên, tốc độ của họ đã tăng tốc được nhanh hơn chút ít.
Thông tin liên lạc nội bộ cho thấy các lãnh đạo của Oath Keepers đã cố gắng liên lạc với Tòa Bạch Ốc trong những ngày trước cuộc tấn công. Các lãnh đạo Bộ đã nhận ra rằng quan chức Bộ Tư pháp của Trump, Jeffrey Clark, người có vai trò then chốt đã được ghi rõ trong các bản tin nhiều tháng trước đó, chính là nhân vật trung tâm.
Ông Merrick Garland đang cân nhắc về một vấn đề quan trọng nhưng không tập trung trực tiếp vào ông Trump, mà lúc đó ông đang tập trung vào câu hỏi: Liệu có nên sử dụng luật âm mưu nổi loạn có sức mạnh mang tính biểu tượng nhưng ít được sử dụng để chống lại các thủ lĩnh của Proud Boys và Oath Keepers hay hay không. Sau nhiều tuần tranh luận nội bộ, tôi xin nhắc lại về hai từ thời gian, đó là sau vài tuần chỉ để tranh luận thì ông Garland mới đồng ý.
Nhưng, cuộc điều tra đã không bắt đầu hoạt động cho đến tháng 11 năm 2021, hơn bốn tháng sau khi được thành lập.
Sau khi tìm kiếm các mối liên hệ tài chính với vòng tròn của ông Trump, thì từ thời điểm nay, khi một năm nữa sắp kết thúc, ban lãnh đạo của Bộ Tư pháp không còn lựa chọn nào khác ngoài việc hướng cuộc điều tra vào những vùng nước đầy biến động, chưa được khám phá, đó là: Bộ Tư pháp bắt đầu chuyển trọng tâm sang một cuộc điều tra gian lận bầu cử.
Trong vài tháng tiếp theo, các đặc vụ và công tố viên liên bang đã nhận được lệnh khám xét và thu giữ điện thoại của ông Jeffrey Clark và ông John Eastman cũng như ông Boris Epshteyn và Mike Roman, một chiến lược gia chiến dịch từng là giám đốc hoạt động Ngày bầu cử cho chiến dịch tranh cử của Trump vào năm 2020.
Không rõ khi nào ông Merrick Garland chính thức phê duyệt cuộc điều tra ông Trump. Nhưng lúc này, chiến lược ngăn chặn và trì hoãn của ông Trump đã bắt đầu khai triển. Quá trình này bị chậm lại do cần phải giải quyết các vấn đề pháp lý phức tạp, đặc biệt là các yêu cầu về đặc quyền điều hành và đặc quyền của luật sư-khách hàng khi liên quan đến tài liệu trên điện thoại bị tịch thu của các đồng minh của ông Trump.
Các hành động của Bộ Tư pháp, vốn có ý nghĩa và sâu rộng, đã bị lu mờ bởi ủy ban ngày 6 tháng 1 vào mùa hè năm 2022, đã trình bày tường thuật trực tiếp và được ghi chép đầy đủ về nỗ lực lật ngược cuộc bầu cử.
Ủy ban chuyển giao trái banh vào chân ông Garland. Dân biểu Liz Cheney, đảng viên Đảng Cộng hòa của tiểu bang Wyoming, người lớn tiếng ủng hộ việc truy tố ông Trump, cho biết vào thời điểm đó rằng: “Bộ Tư pháp không cần phải chờ đợi. Hãy làm việc của họ đi, đừng chần chừ nữa,”
Nhưng không ai ngờ được rằng, Bộ Tư pháp đang gặp phải những rào cản pháp lý do ông Trump và các đồng minh của ông ta dựng lên. Một loạt cuộc chiến pháp lý căng thẳng sẽ diễn ra trong những tháng tiếp theo với 25 nhân chứng được đại bồi thẩm đoàn liên bang triệu tập trong vụ án. Những nhân chứng đó khẳng định đặc quyền điều hành hoặc các lý do khác để không làm chứng. Và đó chính là yếu tố tốn thời gian và khó chịu nhất của cuộc điều tra.
Vào ngày 15 tháng 11 năm 2022, Trump chính thức tuyên bố sẽ là ứng cử viên để tái chiếm chức vụ tổng thống.
Ba ngày sau, ông Merrick Garland tuyên bố bổ nhiệm ông Jack Smith làm cố vấn đặc biệt. Đến lúc này, mọi người mới bắt đầu chạy đua về thời gian.
Lời kết:
Tôi nhắc lại và nhấn mạnh một lần nữa, ông Merrick Garland đã không hình dung ra được sự hồi sinh chính trị của ông Trump sau ngày 6 tháng 1, lời tuyên bố tham gia tái tranh cử vào ngày 15 tháng 11 để tự nâng vị thế của ông ấy lên mức một ứng viên tranh cử ghế tổng thống và chiến thắng nhanh chóng của ông ta trong cuộc bầu cử sơ bộ tổng thống của Đảng Cộng hòa năm 2024, chính những điều này đã làm phức tạp quá trình truy tố và tạo đòn bẩy cho cựu tổng thống tại các tòa án.
Và hai điều sai lầm cuối cùng cũng là hai yếu tố quan trọng nhất mà ông Merrick Garland đã phạm phải, đó là ông đã đưa ra chiến thuật điều tra sai lầm là từ dưới đánh lên và không tin rằng ông cần phải tranh thủ thời gian nhanh hơn.
Những sai lầm này, không chỉ có tôi nói mà rất nhiều người nổi tiếng trong chính trường Mỹ, các giáo sư, học giả, dân biểu, phóng viên đều có những nhận định như vậy. Và hầu hết những đánh giá chi tiết, quan điểm trong bài bình luận là từ bài hai nhà báo Glenn Thrush và Adam Goldman từ Washington Post và New York Times.
Trong binh pháp Tôn Tử, có viết rằng: “Biết người biết ta, trăm trận không nguy; không biết người mà chỉ biết ta, một trận thắng một trận thua; không biết người, không biết ta, mọi trận đều bại”, dựa trên ý tứ của Tôn Tử mà người đời có câu: “Biết mình biết người, trăm trận trăm thắng”. Đó là kinh nghiệm sống của người xưa được đúc kết, truyền lại và ngày nay chúng ta vẫn nghe, cảm nhận và hay vận dụng theo trong một hoàn cảnh nào đó, ví dụ như vận dụng trong kinh doanh, trong giao tiếp, trong đối nội, đối ngoại, trong tư vấn tâm lý nhưng với cuộc điều tra về cuộc bạo loạn ngày 6 tháng 1 và kẻ nguy hiểm nhất nước Mỹ, ông Merrick Garland đã quá khinh địch. Ông đã từng có quan điểm cho rằng Trump sẽ không thể hay không dám quay trở lại sau vụ bạo loạn đáng xấu hổ. Merrick Garland đã lầm, nhưng tai hại hơn cả khi ông là người đứng đầu cơ quan thực thi pháp luật của đất nước nhưng ông đã đi những nước cờ sai, khinh địch và hậu quả là cả đất nước này với 330 triệu dân và nền dân chủ nước nhà phải gánh chịu chứ không chỉ riêng ông.
Việt Linh
https://www.nytimes.com/news-event/trump-election-case-jan-6
https://www.washingtonpost.com/dc-md-va/2024/03/29/trump-judge-attacks-violence/
https://www.youtube.com/watch?v=Wd9ZwkN9qEw
https://uk.movies.yahoo.com/movies/donald-trump-says-expects-indicted-214258964.html