Tướng Mohammad Reza Zahedi, chỉ huy cấp cao của Lực lượng Quds, được cho là nằm trong số những người thiệt mạng trong khu đại sứ quán Iran ở Damascus.
Cuộc không kích hôm thứ Hai vào thủ đô Syria đang gây tiếng vang khắp Trung Đông, làm dấy lên lo ngại rằng cuộc chiến giữa Israel và Hamas có thể bùng phát thành một cuộc xung đột rộng lớn hơn.
Hôm thứ Ba, Iran tuyên bố sẽ trả đũa vụ tấn công bị nghi ngờ của Israel vào khu đại sứ quán của họ ở Damascus khiến hai chỉ huy hàng đầu của đất nước thiệt mạng. Vụ tấn công cũng giết chết 5 cố vấn quân sự của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, tổ chức chính trị và quân sự vô cùng hùng mạnh của Iran.
Trong số những người thiệt mạng có Tướng Mohammad Reza Zahedi, chỉ huy cấp cao của Lực lượng Quds, nhóm gián điệp nước ngoài tinh nhuệ của IRGC. Zahedi là nhân vật chủ chốt trong việc điều phối cái gọi là Trục kháng chiến – mạng lưới chống Israel, chống phương Tây gồm các nhóm được Iran hậu thuẫn hoạt động cùng với các chiến binh từ khắp thế giới Ả Rập . Ông là quan chức cấp cao nhất của Iran thiệt mạng kể từ khi Tướng Qassem Soleimani bị Mỹ không kích vào năm 2020.
Theo Sanam Vakil, giám đốc Chương trình Trung Đông và Bắc Phi , trong khi phần lớn sự chú ý của quốc tế tập trung vào một cuộc tấn công khác của Israel khiến 7 nhân viên cứu trợ ở Gaza thiệt mạng , thì vụ đánh bom ở Damascus có nguy cơ đẩy kẻ thù không đội trời chung là Iran và Israel vào thế đối đầu trực tiếp.
Giống như nhiều chuyên gia tin rằng cả Israel và Iran đều không muốn một cuộc xung đột toàn diện.
Bà nói, Israel có lẽ đang đánh giá rằng cách tốt nhất để tránh điều này là tiến hành các cuộc tấn công có chủ đích nhằm vào các lực lượng ủy nhiệm của Iran để “tạo ra sự răn đe trên toàn bộ biên giới của nước này”.
Bà nói: “Đây là một sự leo thang rõ ràng và nó có thể kích động điều gì đó” rộng hơn, nhưng Israel đang trông cậy vào Iran và các lực lượng ủy nhiệm của họ tiếp tục phản ứng thận trọng trước các hành động gây hấn của họ.
Israel chưa bình luận về vụ tấn công, nhưng trước đó họ thừa nhận nhắm mục tiêu vào lực lượng Iran ở Syria, nơi họ được khai triển để hỗ trợ Tổng thống Bashar al-Assad trong cuộc xung đột đang diễn ra chống lại các nhóm phiến quân.
Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant dường như đã ám chỉ vụ tấn công ở Damascus khi phát biểu trước ủy ban quốc hội hôm thứ Ba.
Theo một tuyên bố từ văn phòng của ông, Gallant cho biết: “Chúng ta hiện đang trong một cuộc chiến trên nhiều mặt trận – chúng ta thấy bằng chứng về điều này hàng ngày, kể cả trong vài ngày qua”. “Chúng tôi hoạt động ở mọi nơi, hàng ngày, để ngăn chặn kẻ thù của chúng tôi có được sức mạnh và để nói rõ với bất kỳ ai đe dọa chúng tôi – trên khắp Trung Đông – rằng cái giá cho hành động đó sẽ rất lớn.”
Phản ứng của Iran cho đến nay hoàn toàn chỉ là lời nói khoa trương.
Theo các phương tiện truyền thông nhà nước của nước này, Tổng thống Ebrahim Raisi cho biết trong một tuyên bố: “Tội ác hèn nhát này sẽ không được bỏ qua”. Ông nói thêm: “Israel phải biết rằng họ sẽ không bao giờ đạt được mục tiêu của mình”.
Iran “có quyền thực hiện các biện pháp đối phó với cuộc tấn công và sẽ đưa ra quyết định về cách trừng phạt kẻ xâm lược”, Bộ Ngoại giao nước này cho biết trong một tuyên bố. Hussein Akbari, đại sứ Iran có nơi ở ở Damascus bị phá hủy trong vụ tấn công, cảnh báo trên X: “Chúng tôi sẽ đáp lại khi chúng tôi muốn”.
Hai quan chức Mỹ nói với NBC News rằng Mỹ, nhà tài trợ và cung cấp quân sự lớn nhất của Israel, không biết về cuộc tấn công ở Syria và không liên quan dưới bất kỳ hình thức nào. Hai quan chức Mỹ khác cho biết chính quyền đã được thông báo về hoạt động này khi máy bay Israel đang bay trên không nhưng không biết mục tiêu là gì.
Tuy nhiên, trọng tâm quốc tế lại là cuộc chiến ở Gaza, nơi Israel đang chiến đấu để tiêu diệt nhóm chiến binh Hamas. Nhưng Israel được cho là lo ngại nhiều hơn về Hezbollah, nhóm chiến binh và đảng chính trị ở Lebanon. Cả Hamas và Hezbollah đều được Iran hậu thuẫn và là một phần của “Trục kháng chiến”, cùng với người Houthis ở Yemen và lực lượng dân quân hùng mạnh ở Iraq.
Michael Stephens, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Philadelphia, cho biết vụ tấn công vào Đại sứ quán Iran ở Syria là một lời cảnh báo.
Ông nói: “Quan điểm của tôi là, vâng, đó là một sự leo thang, nhưng cũng là một thông điệp từ người Israel rằng điều này có thể trở nên tồi tệ thực sự nhanh chóng trên một mặt trận rộng lớn hơn nhiều nếu chiến tranh nổ ra ở biên giới phía bắc”. Ông nói thêm, mỗi bên đang cố gắng gửi tin nhắn cho nhau “đồng thời cố gắng không để nồi nước sôi lên”.
Iran cho biết vụ tấn công nhằm vào khu vực lãnh sự của khu đại sứ quán, nơi thường cung cấp hỗ trợ cho các công dân sống ở quốc gia đó. Tuy nhiên, các quan chức Israel đã phản bác thông tin này và nói trong các cuộc phỏng vấn rằng thông tin tình báo của họ cho thấy khu nhà này trên thực tế không phải là một tòa nhà dân sự mà là trụ sở quân sự của Lực lượng Quds được ngụy trang.
IRGC cho biết hai chỉ huy đã thiệt mạng trong cuộc tấn công, Zahedi và Tướng Mohammad Hadi Haji Rahimi, cũng như 5 thành viên khác.
Vakil nói: Zahedi là “một nhân vật quan trọng trong IRGC, người đã thăng tiến qua nhiều thế hệ và gần gũi với lãnh đạo chủ chốt”. “Ông ấy chịu trách nhiệm điều phối Hezbollah, các nhóm Palestine, các nhóm Syria và các nhóm Iraq, và khả năng phối hợp này đã nâng cao tầm quan trọng của ông ấy và giúp cho phép Trục Kháng chiến trở thành một thực thể xuyên quốc gia.
Ông là quan chức IRGC mới nhất thiệt mạng trong một cuộc tấn công rõ ràng của Israel. Trước ông, Soleimani đã bị giết trong một cuộc không kích của Mỹ vào năm 2020.
Soleimani là một nhân vật có sức quyến rũ, gần như tâm linh cả về mặt chính trị và quân sự ở Iran. Chế độ kể từ đó đã phân cấp quyền lực giữa một số quan chức hàng đầu, và do đó cái chết của Zahedi khó có thể gây ra tiếng vang tương tự.
Dù sao đi nữa, Stephens nói. “Tôi thực sự nghĩ người Iran sẽ phải đáp trả. Câu hỏi là làm thế nào và khi nào?”
Việt Linh (Theo Al Jazeera)