Lần đầu tiên sau gần hai năm, các quan chức quốc phòng Mỹ và Trung Quốc gặp nhau trong tuần này để thảo luận về các sự cố tàu và máy bay không an toàn và hung hãn giữa quân đội hai nước ở khu vực Thái Bình Dương, khởi động lại cuộc đối thoại mà Bắc Kinh đột ngột kết thúc do tranh chấp liên quan đến Đài Loan.
Cuộc gặp diễn ra vào thứ Tư và thứ Năm tại Hawaii, diễn ra khi Washington và Bắc Kinh nỗ lực mở rộng liên lạc giữa hai cường quốc thế giới và giảm bớt căng thẳng leo thang. Liên lạc giữa quân đội với quân đội đã bị đình trệ vào tháng 8 năm 2022, khi Bắc Kinh đình chỉ tất cả các liên lạc như vậy sau chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện lúc đó là Nancy Pelosi tới Đài Loan, hòn đảo tự trị mà Trung Quốc tuyên bố là của riêng mình.
Sự tan băng trong quan hệ giữa hai nước bắt đầu vào tháng 11 năm ngoái khi Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau bên lề hội nghị thượng đỉnh Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương ở San Francisco. Khoảng một tháng sau, Tướng CQ Brown, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, đã nói chuyện với người đồng cấp Trung Quốc trong một cuộc gọi video – trong cuộc tiếp xúc cấp cao đầu tiên giữa quân đội hai nước kể từ chuyến thăm của bà Pelosi.
Sự nổi lên trở lại của các cuộc thảo luận giữa các lãnh đạo quân sự cấp cao bao gồm việc khởi động lại các cam kết thường lệ, bao gồm cuộc họp về Thỏa thuận tư vấn hàng hải quân sự Trung Quốc-Mỹ, diễn ra trong tuần này tại Hawaii, và các cuộc đàm phán phối hợp chính sách quốc phòng song phương, được tổ chức vào đầu năm nay.
Cuộc họp hàng hải tập trung vào các sự cố không an toàn và thiếu chuyên nghiệp liên quan đến quân đội Mỹ và Trung Quốc, trong khi các cuộc đàm phán phối hợp tập trung vào các vấn đề chính sách rộng lớn hơn. Cuộc họp tuần này bao gồm các nhân sự từ Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ, Lực lượng Không quân Thái Bình Dương Hoa Kỳ và Quân đội Giải phóng Nhân dân. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2019 cuộc họp được tổ chức trực tiếp; có một cuộc họp ảo vào năm 2021, trong thời kỳ đại dịch COVID-19.
Theo các quan chức, cuộc họp tuần này có sự tham gia của khoảng 18 quan chức quân sự và dân sự cấp cao của mỗi bên. Các phái đoàn của Mỹ và Trung Quốc đều đưa ra một số vấn đề cụ thể trong nhiều năm qua mà họ tin rằng đã gây ra những lo ngại về an toàn hoạt động và nhóm đã thảo luận về chúng.
Trưởng phái đoàn Mỹ, Đại tá Lục quân Ian Francis cho biết: “Việc liên lạc cởi mở, trực tiếp và rõ ràng với PLA – và với tất cả các lực lượng quân sự khác trong khu vực – là vô cùng quan trọng để tránh tai nạn và thông tin sai lệch”.
Francis, giám đốc chính sách Đông Bắc Á tại Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, cho biết Hoa Kỳ được khuyến khích rằng Quân đội Giải phóng Nhân dân đang tôn trọng các cam kết của mình đối với thỏa thuận hàng hải.
Hai quan chức Mỹ cho biết họ nhận thấy số sự cố mất an toàn do máy bay và tàu quân sự Trung Quốc gây ra đã giảm trong vài tháng qua. Họ cho biết cuộc họp là một cách để đảm bảo rằng xu hướng này sẽ tiếp tục và mức độ an toàn chung sẽ được tăng cường trong khu vực đối với quân đội hoạt động ở đó. Các quan chức nói với điều kiện giấu tên vì các cuộc họp đều mang tính riêng tư.
Hoa Kỳ luôn coi liên lạc quân sự với Trung Quốc là rất quan trọng để tránh bất kỳ sai lầm nào giữa các lực lượng vũ trang của họ và để duy trì một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương hòa bình.
Pelosi trở thành nhà lập pháp cấp cao nhất của Mỹ đến thăm Đài Loan kể từ năm 1997, khi Chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich đến thăm Đài Loan. Chuyến thăm của bà đã làm dấy lên làn sóng hoạt động quân sự của Trung Quốc. Bắc Kinh phái tàu chiến và máy bay băng qua đường trung tuyến ở eo biển Đài Loan, tuyên bố ranh giới trên thực tế không tồn tại, bắn tên lửa qua chính Đài Loan và thách thức các quy tắc đã được thiết lập bằng cách bắn tên lửa vào vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản.
Trong hai năm sau đó, các quan chức quân sự Mỹ liên tục phản đối hàng loạt vụ ngăn chặn không an toàn của máy bay Trung Quốc ở Thái Bình Dương và các sự cố nguy hiểm khác.
Tháng 10 năm ngoái, Lầu Năm Góc đã công bố đoạn phim ghi lại hơn 180 vụ máy bay Trung Quốc chặn máy bay chiến đấu Mỹ trong hai năm trước đó. Và các quan chức quân sự cho biết con số này nhiều hơn tổng số trong thập niên trước – một xu hướng mà họ gọi là đáng lo ngại. Trong một trường hợp vào năm ngoái, một phi công Trung Quốc đã bay cách chiếc B-52 của Không quân Hoa Kỳ trong phạm vi 10 feet (3 mét), chiếc máy bay này đang thực hiện các hoạt động thường lệ trên Biển Đông trong không phận quốc tế.
Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã chỉ trích Mỹ vì điều mà họ gọi là can thiệp vào cả Đài Loan và Biển Đông, đồng thời cáo buộc rằng việc Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan đang khiến tình hình trở nên nguy hiểm hơn.
Việt Linh (Theo Asia Times)