Vài giờ sau khi Thủ tướng Ấn độ Narendra Modi đến Mạc Tư Khoa hôm 8 tháng Bảy vừa qua, nước Nga liền bắn hỏa tiễn tấn công Ukraine, giết chết 41 người, trong đó có 4 trẻ em trong bệnh viện nhi đồng ở thủ đô Kyiv. Cả thế giới đồng loạt lên án hành vi tàn bạo này của Nga trong lúc ông Modi mỉm cười, ôm hôn Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Đây là chuyến thăm viếng nước Nga đầu tiên của ông Modi kể từ ngày Nga xâm lăng Ukraine năm 2022. Ông Modi dự trù sẽ đi thăm điện Kremlin trong hai ngày. Hai nhà lãnh đạo ôm chặt lấy nhau ngay tại tư dinh của Putin trước khi đi vào bàn hội họp chính thức. Theo hãng thông tấn TASS của Nga, ông Putin nói với Modi rằng ông ta rất “vui mừng” được gặp lại “người bạn thân thiết”. Trong khi ông Modi thì nói trên trang mạng xã hội X rằng đây là “cơ hội tuyệt vời” giúp cho mối liên hệ giữa hai nước thêm bền chặt. Để đáp lại hành động của ông Modi, Tổng thống Zelensky của Ukraine viết trên trang mạng X gọi chuyến thăm Nga của ông Modi là “Một sự thất vọng não nề. Đây là một cú đánh rất mạnh vào nỗ lực đi tìm hòa bình khi thấy một quốc gia dân chủ có dân số lớn nhất thế giới lại đi ôm chân một tay tội phạm khát máu ở Mạc Tư Khoa”.
Rõ ràng là ông Modi không có kế hoạch chỉ trích hành động của Putin ở Ukraine trong chuyến đi Nga kỳ này. Trái lại, ông dùng chuyến viếng thăm để khẳng định lại mối liên hệ chặt chẽ về chiến lược và kinh tế giữa hai nước. Hình như nhà lãnh đạo Ấn độ cố làm cái việc kết thân với Nga xuất phát từ thái độ lệ thuộc của điện Kremlin đối với Trung quốc, đối thủ chính của Ấn độ lúc này. Ấn độ đang cố gắng theo sách lược ngoại giao đu dây giữa hai phe Đọng và Tây.
Tháng Sáu vừa rồi, ông Modi đi gặp Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden trong chuyến viếng thăm trọng thể ở Hoa Thịnh Đốn. Trong chuyến thăm này, hai nhà lãnh đạo siết chặt mối quan hệ giữa hai nước về quốc phòng, mậu dịch và kỹ thuật. Họ chia sẻ với nhau mối quan ngại về ảnh hưởng của Trung cộng ở trong vùng. Bất chấp áp lực của các nước phương Tây đòi Ấn độ phải giữ khoảng cách, không kết thân với Mạc Tư Khoa, song Ấn độ đã từ chối không chịu lên án hành vi xâm lăng Ukraine của nước Nga, và họ đã từ chối không bỏ phiếu chống Nga trong các lần họp ở Liên Hiệp Quốc. Thay vào đó, ông Modi chọn đường lối mềm mỏng hơn. Ông chỉ đứng bên lề hội nghị thượng đỉnh năm 2022, và lên tiếng nói với Putin rằng: “Thời đại ngày nay không phải là thời đại gây ra chiến tranh.”..
Các chuyên gia về tình hình thế giới nói rằng chuyến thăm Nga của ông Modi xảy ra đúng vào lúc đang có hội nghị thượng đỉnh của khối NATO ở Hoa Thịnh Đốn chủ yếu nhắm vào vấn đề hợp tác quốc phòng. Chuyến viếng thăm diễn ra ngay sau khi ông Putin trở về từ nước Kazakhstan. Ở đó, ông Putin đứng ra triệu tập hội nghị thượng đỉnh các nước trong vùng, và ông ca ngợi mối quan hệ tốt đẹp giữa Mạc Tư Khoa và Bắc Kinh “ vô cùng tốt đẹp như chưa từng có trong lịch sử.”. Quan hệ tốt đẹp giữa hai nước Nga Hoa khiến cho ông Modi lo ngại bởi vì gần đây Ấn độ đang có những căng thẳng với nước láng giềng Trung quốc ở vùng biên giới gần Hy Mã Lạp Sơn. Ấn độ bị gạt ra ngoài trong kỳ hội nghị thượng đỉnh do Putin tổ chức. Ở đó hai nước Nga và Trung cộng đóng vai trò chủ yếu.
Theo chuyên gia về tình hình chính trị ở vùng Nam Á của viện nghiên cứu Chatman House, Chietigj Bajpaee, ông ta cho rằng lập trường của Nga khiến Ấn độ lo ngại, trong lúc Ấn độ đang có sự thù nghịch với Trung cộng, và Ấn độ mua rất nhiều vũ khí của Nga từ thời còn Chiến tranh Lạnh. Ông Bajpaee nói: “Trong lịch sử, thường ra thì Nga vẫn giữ thái độ trung lập đối với hai nước Ấn Độ, và Trung quốc, như bây giờ Nga lại thay đổi. Nga tỏ ra rất thân thiện với Trung cộng, điều này khiến cho New Delhi phải suy nghĩ lại mối quan hệ với nước Nga.”.
Ấn độ mua một số lượng dầu thô rất lớn của Nga với giá vô cùng thấp, đưa đến kết quả là trong năm ngoái mậu dịch giữa hai nước lên đến $65 tỷ đô la. Việc Ấn độ mua dầu thô của Nga là nguồn tiếp máu quan trọng cho nước Nga khi nước này bị cả thế giới chế tài, cấm vận, không cho buôn bán với các nước phương Tây. Phần lớn nguồn đô la mua dầu của Ấn độ chạy thẳng vào nước Nga. Tình hình mậu dịch bất cân đối này được ông Modi nói thẳng cho Putin biết. Chuyên gia Bajpayee nói thêm: “Sự hợp tác về năng lượng giữa hai nước là một vấn đề rất quan trọng, vì Ấn độ lệ thuộc vào Nga về dầu thô, và cả năng lượng nguyên tử phục vụ cho những dự án dân sự.”..
Cũng theo ông Bajpayee, Ấn độ đang tìm cách khởi xướng một quan điểm mới về tình hình thế giới. Đó là chủ trương: “không theo Tây phương, nhưng không công khai chống lại phương Tây.”, ngụ ý ám chỉ rằng tình hữu nghị giữa Nga và Ấn độ vẫn còn hiện hữu và bền chặt.
Theo ông Derek Grossman, nhà phân tích tình hình thế giới làm việc ở Rand Corp: “Đối với Ấn độ, chuyến viếng thăm của ông Modi đến Nga để gặp Putin chẳng qua chỉ là sự tiếp nối quan hệ chiến lược giữa Nga và Ấn độ có từ thời còn Chiến Tranh Lạnh. Nhưng đối với Hoa Kỳ và các nước phương Tây, nó nhắc nhở cho chúng ta một điều là muốn kéo Ấn độ vào liên minh chống lại Nga về việc xâm lăng Ukraine là điều rất khó. Vắn tắt lại là không thể làm được.”.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME