(CaliToday) – Tổng thống Joe Biden gọi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu là “kẻ khốn nạn,” Vladimir Putin đã có lúc nghiêm túc tính đến chuyện sử dụng vũ khí hạt nhân trong cuộc chiến với Ukraine, ký giả điều tra nổi tiếng Bob Woodward tiết lộ trong cuốn sách sắp xuất bản.
Sẽ có mặt trên kệ sách vào thứ Ba tuần sau, WAR xem xét cái bóng của cựu Tổng thống Donald Trump phủ lên các cuộc xung đột nước ngoài trong 4 năm qua và trong môi trường chính trị cay đắng của Hoa Kỳ.
Sách cũng bao gồm các đánh giá thẳng thắn của Biden về những sai lầm của chính ông, trong đó có quyết định bổ nhiệm Merrick Garland làm Tổng Biện lý. “Lẽ ra không nên chọn Garland,” Tổng thống nói như vậy về việc Công tố viên Đặc biệt do Garland bổ nhiệm cáo buộc hình sự con trai Hunter Biden, giữa bối cảnh chỉ trích đảng phái về việc Bộ Tư pháp truy tố Trump.
Woodward tiết lộ, Biden cân nhắc số phận trước khi rút khỏi tranh cử tổng thống vào tháng 7, trong đó có bữa ăn trưa vào đầu tháng với Antony Blinken. Ngoại trưởng cảnh báo Biden, di sản của mọi người đều bị thu hẹp thành một câu duy nhất: nếu ông tiếp tục vận động tranh cử và thua Trump thì đó sẽ là di sản của ông.
Tuy nhiên, Blinken vào cuối bữa ăn tin rằng, Tổng thống đang nghiêng về việc tiếp tục tranh cử, và điều này nhấn mạnh quyết định của Biden vẫn khó đoán cho đến phút cuối cùng.
“WAR” làm sáng tỏ nỗ lực điên cuồng và thường thất bại của đội ngũ Biden nhằm ngăn chặn leo thang giao tranh ở Trung Đông — cuộc chiến mà Tổng thống xem không thể tách rời khỏi vận mệnh chính trị của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, cũng như khỏi động lực chính trị ở Hoa Kỳ.
Theo Woodward, một trong những cố vấn an ninh quốc gia của Trump, Keith Kellogg, đã bí mật gặp Netanyahu trong chuyến đi tới Israel vào đầu năm nay. Khi trở về, Kellogg công khai bản ghi nhớ đổ lỗi cho Biden về cuộc tấn công Israel của Hamas. “Chuyến thăm này củng cố thêm sự xói mòn khả năng răn đe của Hoa Kỳ trên toàn cầu của Chính quyền Biden, và các chính sách thất bại của họ đối với Iran, đã mở ra cho nước Mỹ một cuộc chiến tranh ở Trung Đông với hậu quả tàn khốc cho đồng minh Israel của chúng ta.”
Các cố vấn của Biden vào lúc đó đang thúc đẩy các nhà lãnh đạo Israel đồng ý với một thỏa thuận ngừng bắn, nằm trong nỗ lực ngăn chặn cuộc xâm lược Rafah, ở phía nam Dải Gaza. Tuy nhiên, nỗ lực của Mỹ thất bại, cuộc tấn công Rafah bắt đầu vào tháng 5. Không ai cảm thấy giới hạn khả năng kiềm chế Israel của chính quyền rõ ràng hơn Blinken. “Rõ ràng Blinken không có ảnh hưởng gì”, Woodward viết.
Ảnh hưởng của Trump cũng rất rõ ràng đối với cuộc chiến Ukraine, ngay cả khi từ Mar-a-Lago. Sự phản đối của cựu Tổng thống đối với viện trợ quân sự cho của Kyiv đã tạo ra phản đối của Cộng hoà tại Hạ viện. Mùa xuân năm ngoái, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (Cộng hoà – Louisiana) có thể thuyết phục Trump hạ giọng, làm dịu lại quan điểm, theo Woodward, không phải bằng cách cho ông thấy mục đích của Ukraine chính đáng, mà bằng cách thuyết phục gói viện trợ sẽ giúp ích cho cơ hội bầu cử của Cộng hòa, và do đó có lợi cho Trump về mặt cá nhân trong bầu cử tháng 11.
“WAR” cung cấp một số thông tin về Harris, bà luôn đóng vai trò hỗ trợ cho Biden, và hầu như không quyết định chính sách đối ngoại riêng.
Cuốn sách kể lại Harris tìm cách thúc đẩy Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hành động vào mùa thu năm 2021 như thế nào, để chuẩn bị cho những gì mà cộng đồng tình báo Hoa Kỳ chỉ ra sẽ là hành động quân sự quan trọng của Nga chống Ukraine. Tương tự như vậy, Phó tổng thống đã trình bày quan điểm với ông Volodymyr Zelensky tại Hội nghị An ninh Munich vào tháng 2 năm 2022, thậm chí còn hối thúc Tổng thống Ukraine lập kế hoạch kế nhiệm để bảo đảm sự ổn định “nếu ông bị bắt hoặc bị sát hại.”
Và cuốn sách cũng tiết lộ bà đã công khai mạnh mẽ ý kiến của mình sau cuộc họp vào tháng 7 với Thủ tướng Israel Netanyahu ra sao, cam kết sẽ “không im lặng” về nỗi thống khổ của người Palestine, +trái ngược với quan điểm thân thiện hơn trong cuộc họp riêng. Theo Woodward, sự khác biệt này đã khiến Netanyahu vô cùng tức giận vì bất ngờ trước những phát biểu công khai của Phó Tổng thống Mỹ.
Tuy nhiên, theo quan điểm của Israel, Harris không chịu nhiều trách nhiệm về việc chính quyền Mỹ giải quyết cuộc xung đột như thế nào.
“Cho đến nay, tôi không cảm thấy Phó Tổng thống Harris có bất kỳ tác động nào đến các vấn đề của chúng tôi,” Michael Herzog – Đại sứ Israel tại Washington – nói về giai đoạn trước khi Harris thay thế Biden tranh cử tổng thống. “Bà ấy đã có mặt trong phòng, nhưng bà ấy không bao giờ có tác động”.
Về quá trình ra quyết định những vấn đề đối ngoại, Donald Trump khi còn trong nhiệm kỳ tiếp thu nhiều quan điểm khác nhau, kể cả từ những người không có chuyên môn liên quan. Woodward kể, trong một cuộc họp cấp cao về Afghanistan được tổ chức Phòng Tình huống, Trump đã đi vòng quanh bàn để hỏi ý kiến của mọi người.
“Thưa Tổng thống, tôi là người ghi chép,” một người nói.
“Ồ, không,” Trump trả lời, “nếu ông ở trong phòng này, thì ông phải nói.” Người ghi chép đã chia sẻ ngắn gọn quan điểm của ông ta.
WAR mô tả việc rút quân khỏi Afghanistan vào mùa hè năm 2021 như một vết thương đối với chính quyền Biden, điều này sẽ định hình phản ứng của chính quyền này đối với các điểm nóng quốc tế khác. Thảm họa, trong đó tình báo Hoa Kỳ đã không lường trước được Taliban sẽ nắm quyền nhanh như thế nào, đã khơi dậy sự đồng cảm từ kiến trúc sư của cuộc xâm lược vào năm 2001 – ông George W. Bush. “Ôi trời, tôi có thể hiểu những gì anh đang trải qua. Tôi cũng bị tình báo của mình là hư chuyện,” cựu Tổng thống chia sẻ với Biden.
Woodward đối chiếu sự thất bại của tình báo ở Afghanistan với sự hiểu biết đáng chú ý mà các điệp viên Hoa Kỳ có được về các kế hoạch của Nga trước cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào năm 2022. Woodward đưa tin, năng lực của Hoa Kỳ bao gồm một nguồn tin con người bên trong Điện Kremlin.
Cuốn sách cho thấy cách các quyết định ban đầu của Biden, đôi khi xung đột với các phán đoán của các cố vấn thân cận nhất của ông, đã định hình nên tiến trình của cuộc chiến. Quan trọng nhất là lời thề công khai của ông sẽ không điều quân tham chiến, điều này loại bỏ một con bài mặc cả quan trọng khỏi bàn thương lượng nhưng lại đặt ra một dấu hiệu cho công chúng Hoa Kỳ cảnh giác với những rắc rối mới ở nước ngoài. Theo Woodward, Biden cảm thấy hành động gây hấn của Nga trong quá khứ là do những người tiền nhiệm, kể cả sếp cũ Barack Obama, giải quyết kém.
“Barack chưa bao giờ giải quyết Putin nghiêm túc,” Biden chia sẻ với một thân hữu.
Những sai lầm của riêng Biden đã phải trả giá đắt, cuốn sách tiết lộ. Vào tháng 1 năm 2022, Tổng thống dường như đã làm suy yếu quyết tâm của Mỹ bằng cách nêu ra khả năng Nga có thể chỉ “tiến hành tấn công bất ngờ nhỏ.” Cố vấn An ninh Quốc gia ake Sullivan đã phải kiểm soát thiệt hại với các đối tác ở 9 quốc gia NATO, ngoài Nhật Bản, Woodward tiết lộ.
Tuy nhiên theo tác giả, chính sách ngoại giao tinh tế nhất của Biden liên quan đến việc tìm cách ngăn chặn lựa chọn hạt nhân của Nga. Vào mùa thu năm 2022, lựa chọn đó có vẻ như có thể xảy ra, vì các cơ quan tình báo Hoa Kỳ báo cáo rằng Putin đang nghiêm túc cân nhắc việc sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật. Hoa Kỳ có lúc đánh giá khả năng xảy ra 50-50. Một nỗ lực đặc biệt điên cuồng nhằm đưa Moscow trở lại từ bờ vực đã diễn ra vào tháng 10 năm đó, khi Nga dường như đang đặt nền móng cho sự leo thang bằng cách cáo buộc Ukraine chuẩn bị kích nổ một quả bom bẩn.
Chính phủ của Biden phải đối mặt với những khoảnh khắc dựng tóc gáy tương tự với Israel. Thông báo trước chiến dịch gần đây của Netanyahu chống Hezbollah – tổ chức vũ trang có trụ sở tại Lebanon và là lực lượng ủy nhiệm của Iran – rõ ràng từ chối lời kêu gọi ngừng bắn. lời kêu gọi ngừng bắn của Hoa Kỳ. Tương tự như những tuyên bố vô căn cứ của Nga về ý định sử dụng bom bẩn của Ukraine, trong những ngày sau ngày 7 tháng 10 năm 2023, Israel dường như đã sẵn sàng tiến hành một cuộc tấn công phủ đầu vào Hezbollah dựa trên những gì các chuyên gia Mỹ coi là cảnh báo “ảo” về việc Hezbollah huy động quân dọc biên giới phía bắc của Israel.
Có một chi tiết khá đặc biệt, Woodward dẫn lời Thượng nghị sĩ Lindsey Graham đồng minh của ông Trump về hình thức độc tài. “Đến Mar-a-Lago cũng giống như đến Bắc Hàn một chút,” cuốn sách trích lời Graham. “Mọi người đều đứng dậy và vỗ tay mỗi khi Trump bước vào.”
Hương Giang