WASHINGTON (AP) — Phó Tổng thống JD Vance cho biết ông sẽ tham gia chuyến đi đến Greenland cùng vợ vào thứ Sáu, đồng thời nhấn mạnh trong một video trực tuyến rằng an ninh toàn cầu đang bị đe dọa.
“Chúng tôi sẽ đến xem tình hình ở đó như thế nào,” Vance nói trong một video được chia sẻ hôm thứ Ba. “Thay mặt Tổng thống Trump, chúng tôi muốn củng cố an ninh cho người dân Greenland vì điều này rất quan trọng đối với việc bảo vệ an ninh toàn cầu.”
Trước đây, Tổng thống Donald Trump từng khiến nhiều nước châu Âu bất bình khi đề xuất rằng Mỹ nên kiểm soát, bằng một hình thức nào đó, lãnh thổ giàu khoáng sản này của Đan Mạch – một đồng minh của Mỹ. Là cửa ngõ hàng hải dẫn vào Bắc Cực và khu vực Bắc Đại Tây Dương giáp Bắc Mỹ, Greenland có giá trị chiến lược rộng lớn hơn, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc và Nga cũng đang tìm cách tiếp cận các tuyến đường thủy và tài nguyên thiên nhiên tại đây.
Quyết định của Phó Tổng thống Vance đến thăm một căn cứ quân sự của Mỹ tại Greenland giúp tránh được những vấn đề ngoại giao nhạy cảm khi cử một phái đoàn đến một quốc gia khác mà không có lời mời chính thức. Tuy nhiên, ông từng nhiều lần chỉ trích các đồng minh châu Âu vì phụ thuộc vào sự hỗ trợ quân sự của Mỹ, làm dấy lên lo ngại về mức độ đáng tin cậy của Washington trong mắt một số đối tác.
Trước thông báo của phó tổng thống về chuyến đi này, sự bất mãn từ chính phủ Greenland và Đan Mạch ngày càng gia tăng. Chính phủ Greenland đã đăng trên Facebook vào tối thứ Hai rằng họ “chưa hề đưa ra bất kỳ lời mời nào, dù là chính thức hay cá nhân.”
Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen nói trên đài truyền hình quốc gia Đan Mạch vào thứ Ba rằng đây là một “hành động gây áp lực không thể chấp nhận được.”
Văn phòng Đệ nhị phu nhân Usha Vance thông báo hôm Chủ nhật rằng bà sẽ rời Mỹ vào thứ Năm để đến Greenland và trở về vào thứ Bảy. Trước đó, bà Vance cùng một trong ba người con của họ dự định tham quan các địa điểm lịch sử và tìm hiểu về văn hóa Greenland, nhưng sự tham gia của Phó Tổng thống đã biến chuyến đi thành một vấn đề an ninh quốc gia.
Phó Tổng thống Vance nói rằng ông không muốn để vợ mình “một mình tận hưởng chuyến đi thú vị” và tiết lộ rằng ông sẽ đến thăm một căn cứ của Lực lượng Không gian Mỹ tại bờ biển tây bắc Greenland. Ông cho rằng các quốc gia khác đã đe dọa cả Greenland lẫn Mỹ và Canada.
Cố vấn an ninh quốc gia của Trump, Mike Waltz, ban đầu được liệt kê trong danh sách quan chức Mỹ tham gia chuyến đi, nhưng tên ông đã bị loại bỏ khi có thông tin rằng Phó Tổng thống sẽ đích thân tham dự.
Tòa Bạch Ốc không xác nhận liệu kế hoạch của Waltz có thay đổi hay không sau khi có thông tin rằng ông đã vô tình thêm một nhà báo vào nhóm chat bảo mật về một cuộc tấn công quân sự ở Yemen.
Vance tuyên bố rằng các nhà lãnh đạo ở Đan Mạch và Bắc Mỹ đã “phớt lờ” Greenland trong “quá nhiều năm.”
Chuyến thăm căn cứ không gian Pituffik sẽ thay thế cho chuyến đi trước đó của Usha Vance đến cuộc đua chó kéo xe Avannaata Qimussersu tại Sisimiut.
Tuy nhiên, Dwayne Ryan Menezes, nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành Viện Nghiên cứu & Chính sách Bắc Cực, cảnh báo rằng cách tiếp cận “mang tính đe dọa” của chính quyền Trump đối với Greenland có thể gây tác dụng ngược.
Menezes nhận định rằng nếu Trump “đủ thông minh” để nhận thức tầm quan trọng chiến lược của Greenland, thì ông cũng nên “đủ thông minh để hiểu rằng không có cách nào làm suy yếu vị thế của Mỹ và gây tổn hại đến lợi ích lâu dài của nước này hơn việc quay lưng với các đồng minh – lợi thế phi đối xứng lớn nhất mà Mỹ sở hữu so với các đối thủ.”
Bất chấp sự phản đối ngày càng mạnh mẽ từ chính quyền Greenland và Đan Mạch, Vance vẫn có quyền đến thăm căn cứ không gian này theo một thỏa thuận quốc phòng giữa Mỹ và Đan Mạch từ năm 1951, theo Marc Jacobsen, giáo sư tại Trường Cao đẳng Quốc phòng Hoàng gia Đan Mạch.
“Điều gây tranh cãi ở đây chính là thời điểm,” Jacobsen nói. “Greenland và Đan Mạch đã nói rõ rằng họ không muốn Mỹ đến vào lúc này, khi Greenland vẫn chưa có chính phủ mới.”
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump từng đưa ra ý tưởng mua hòn đảo lớn nhất thế giới, mặc dù Đan Mạch – một đồng minh NATO – khẳng định rằng Greenland không phải để bán. Người dân Greenland cũng đã kiên quyết bác bỏ kế hoạch của Trump.
Sự trở lại Tòa Bạch Ốc của Trump tiếp tục đi kèm với tham vọng mở rộng lãnh thổ, bao gồm ý định sáp nhập Canada thành bang thứ 51 của Mỹ và giành lại quyền kiểm soát Kênh đào Panama. Ông cũng từng đề xuất rằng Mỹ có thể tiếp quản vùng đất tại Dải Gaza bị chiến tranh tàn phá và biến nó thành một khu nghỉ dưỡng cao cấp.
