CALITODAY (06/4/2025): Trong mấy ngày qua, Donald Trump úp mở cho biết ông có kế hoạch ứng cử Tổng thống nhiệm kỳ thứ 3 và tạo ra một làm song chống đối từ cả hai đảng Cộng Hòa, Dân Chủ và nhiều tầng lớp dân chúng Hoa Kỳ.
Trước làm sóng chống đối nầy, hôm nay Chủ Nhật 06/4, bà Tổng chưởng lý Hoa Kỳ cho biết nhiệm kỳ thứ ba của Trump sẽ là “một gánh nặng” theo tường thuật của AFP.
Tổng chưởng lý Hoa Kỳ tức Bộ trưởng Tư pháp Mỹ là bà Pam Bondi cho biết vào Chủ Nhật rằng sẽ là “một gánh nặng” đối với Donald Trump khi tìm ra cách hợp pháp để tranh cử nhiệm kỳ thứ ba với tư cách là tổng thống.
“Tôi ước chúng ta có thể có ông ấy trong 20 năm làm tổng thống”, Pam Bondi nói với Fox News Sunday, “nhưng tôi nghĩ ông ấy sẽ kết thúc, có lẽ, sau nhiệm kỳ này”.
Hiến pháp Hoa Kỳ đã được sửa đổi vào năm 1947 để đặt ra giới hạn hai năm cho nhiệm kỳ tổng thống, không lâu sau khi Franklin Roosevelt qua đời gần đầu nhiệm kỳ thứ tư của ông tại Tòa Bạch Ốc.
Nhưng các sửa đổi hiến pháp đòi hỏi phải có sự chấp thuận của hai phần ba cả hai viện của Quốc hội, cũng như sự phê chuẩn của ba phần tư trong số 50 tiểu bang, điều mà các nhà phân tích chính trị cho rằng là cực kỳ khó xảy ra.
“Đó thực sự là cách duy nhất để thực hiện điều đó”, Bondi nói. “Đó sẽ là một gánh nặng”.
Lời nói ban đầu của Trump về việc tìm kiếm nhiệm kỳ thứ ba khiến nhiều người cho là viển vông, nhưng vào ngày 31 tháng 3, vị tổng thống 78 tuổi này đã nói với NBC News rằng ông “không đùa” về khả năng này. Ông cho biết có “phương pháp” cho phép điều đó xảy ra.
Những nhận xét của Bondi, cựu tổng chưởng lý Florida, về khó khăn của nhiệm kỳ thứ ba hợp pháp dường như phù hợp với quan điểm của hầu hết các học giả về hiến pháp.
Nhưng với tư cách là một người trung thành với Trump đã xác nhận nắm giữ chức vụ thực thi pháp luật hàng đầu của chính phủ, những bình luận của bà có ý nghĩa lớn hơn.
Trước đó trong cuộc phỏng vấn với Shannon Bream của Fox, Bondi đã lên tiếng phản đối sự phản kháng pháp lý rộng rãi mà chính quyền Trump vẫn còn non trẻ phải đối mặt khi ông hành động mạnh mẽ để đưa các chính sách của mình vào thực tế.
“Chúng tôi đã có hơn 170 vụ kiện chống lại chúng tôi — đó hẳn là cuộc khủng hoảng hiến pháp ngay tại đó,” bà nói. “Chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh” với những vụ kiện đó khi chúng được đưa ra tòa.
Bondi bảo vệ quyết định của chính quyền về việc tìm kiếm án tử hình trong vụ án Luigi Mangione, người bị buộc tội giết người vào ngày 4 tháng 12 năm 2024 trên vỉa hè ở New York của giám đốc điều hành công ty bảo hiểm y tế Brian Thompson.
“Chỉ thị của tổng thống rất rõ ràng: chúng tôi phải tìm kiếm án tử hình khi có thể,” bà nói. “Nếu từng có một vụ án tử hình, thì đây chính là một vụ như vậy.”
Bondi đã hân hoan trong một chiến thắng pháp lý gần đây, khi Tòa án Tối cao vào thứ Sáu đã đứng về phía chính quyền trong một tranh chấp về động thái đóng băng cái gọi là trợ cấp DEI của Bộ Giáo dục — liên quan đến các nỗ lực đảm bảo tính đa dạng, công bằng và hòa nhập.
Tòa án thiên hữu đã cho phép chính quyền tiếp tục đóng băng 64 triệu đô la dành cho đào tạo giáo viên và phát triển chuyên môn.
“Chúng tôi vừa giành được chiến thắng tuyệt vời”, Bondi nói, “và chúng tôi sẽ tiếp tục chiến đấu mỗi ngày”.
Tổng chưởng lý Pam Bondi hôm Chủ Nhật cũng đã phản đối ý tưởng rằng Tổng thống Donald Trump có thể phớt lờ các phán quyết trong tương lai do Tòa án Tối cao đưa ra, gây ra bất đồng về hiến pháp. Bà lập luận rằng cuộc khủng hoảng thực sự chính là hàng loạt vụ kiện mà Tòa Bạch Ốc phải đối mặt khi cố gắng thực hiện chương trình nghị sự của mình một cách nhanh chóng.
“Chỉ tính từ ngày 20 tháng 1 năm 2025, chúng tôi đã có hơn 170 vụ kiện chống lại chúng tôi. Đó hẳn phải là cuộc khủng hoảng hiến pháp ngay tại đó, 50 lệnh cấm”, Bondi nói với người dẫn chương trình Shannon Bream trên “Fox News Sunday”. “Chúng xuất hiện mỗi ngày, cố gắng kiểm soát quyền hành pháp của ông ấy, cố gắng kiểm soát nơi ông ấy tin rằng tiền thuế của chúng ta nên được phân bổ”.
Một số thẩm phán đã đóng vai trò chủ chốt trong việc ngăn chặn các yếu tố trong chương trình nghị sự của Tổng thống, với các phán quyết cản trở nỗ lực cắt giảm 11 tỷ đô la tiền tài trợ cho Covid-19, sức khỏe tâm thần và lạm dụng chất gây nghiện cho các tiểu bang và yêu cầu trả lại một người đàn ông Maryland bị trục xuất bất hợp pháp đến El Salvador, cả hai đều được đưa ra vào tuần trước. Hầu hết các phán quyết đó đều mang tính chất tạm thời, chờ các thủ tục tố tụng đầy đủ hơn của tòa án.
Trump đã phản ứng với sự gián đoạn tư pháp bằng cách tấn công các thẩm phán được cho là đang kìm hãm quyền hạn của ông, cho rằng họ đang vượt quá thẩm quyền của mình. Những người ủng hộ đảng Cộng hòa cũng đã phát động các nỗ lực luận tội các thẩm phán liên bang đã thu hút sự tức giận của Trump.
Bondi chỉ ra khó khăn của chính quyền trong việc duy trì lệnh cấm đối với quân nhân chuyển giới phục vụ trong quân đội. Một thẩm phán liên bang thứ hai vào cuối tháng 3 đã chặn nỗ lực này, gọi đó là sự phân biệt đối xử trắng trợn.
“Về cơ bản, đây là trò chơi đập chuột chũi với các thẩm phán Tòa án Quận trên khắp đất nước, những người có rất nhiều quyền lực, họ tin rằng họ có quyền lực”, bà nói. “Nhưng đó là lý do tại sao chúng tôi kháng cáo tất cả các trường hợp này lên Tòa án Tối cao.”
Còn Trump thì sao? “Tổng thống sẽ tuân thủ luật pháp,” Bondi nói với Bream. “Ông ấy đã được bầu lên bởi đa số áp đảo của công dân Hoa Kỳ để trở thành tổng tư lệnh của chúng ta,” phóng đại biên độ chiến thắng của ông từ số đông cử tri. Bà nói thêm: “Và đó là những gì ông ấy đã làm.”
Trong khi đó, vấn đề Elon Musk đang được tranh luận sôi nổi trong các nhóm Cộng hòa vào cuối tuần này và kéo dào đến Chủ Nhật hôm nay, ngay cả khi những tác động từ chính sách thuế quan của Tổng thống Trump chiếm lĩnh các tiêu đề.
Nói một cách đơn giản, câu hỏi đặt ra là liệu Musk là tài sản hay gánh nặng đối với Trump trong hoàn cảnh hiện tại?
Trong ngày thứ Bảy hôm qua 05/4, khắp 50 Tiểu bang Hoa Kỳ đã có ít nhất 1.400 cuộc biểu tình mang tên “Hands off” (đừng động tay vào) quy tụ trên 1 triệu người chống đối Trump và Musk. Nhiều cuộc biểu tình khác diễn ra tại nhiều quốc gia ở Châu Âu.
Điều nầy lần nữa, lại rộ lên suy đoán rằng Musk có thể sớm rời khỏi vai trò của mình tại Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) bán chính thức vì chính Musk là kẻ xúi Trump làm nhiều chuyện gây thù chuốc oán đối với các tầng lớp người dân và các quốc gia.
Và những câu hỏi về ưu và nhược điểm trong vai trò chính trị rộng lớn hơn của tỷ phú này đang trở nên gay gắt hơn bao giờ hết sau khi ứng cử viên bảo thủ Brad Schimel bị đối thủ tự do Susan Crawford đánh bại một cách dễ dàng trong cuộc bầu cử Tòa án Tối cao Wisconsin vào thứ Ba vừa qua.
Musk và các nhóm liên kết của ông đã chi 21 triệu đôla cho cuộc đua, với hy vọng nâng cao vị thế ứng cử của Schimel. Ủy ban hành động chính trị của ông đã đề nghị 100 đô la cho mỗi người ký vào bản kiến nghị phản đối “các thẩm phán hoạt động”. Nó cũng trao hai tấm séc trị giá 1 triệu đô la cho những cá nhân đã làm như vậy — một trong số đó là chủ tịch của Wisconsin College Republicans. Musk đã tự mình trao những tấm séc này trong những phát biểu quanh co tại một sự kiện công khai ở Green Bay vào Chủ Nhật tuần trước.
Nhưng sự tham gia của Musk vào Wisconsin cũng trở thành điểm tập hợp cho những người theo chủ nghĩa tự do và Dân chủ, những người đã cáo buộc ông cố gắng mua chuộc một cuộc bầu cử.
Trong trường hợp đó, tài sản và nghĩa vụ chính trị của Musk dường như đã hủy bỏ lẫn nhau, với biên độ chiến thắng 10 điểm của Crawford gần giống với cuộc bầu cử gần đây nhất vào tòa án, vào năm 2023, khi một ứng cử viên tự do khác giành chiến thắng với 11 điểm.
Nhưng tất nhiên, số phận của Musk cuối cùng sẽ phụ thuộc vào chính Trump.
Vị doanh nhân này đã tận dụng mọi cơ hội để lấy lòng vị tổng thống mà ông đã thúc đẩy cơ hội đắc cử bằng khoản chi tiêu gần 300 triệu đô la. Musk thường nói rằng những khoản cắt giảm lớn đối với chính phủ mà ông đang lên kế hoạch thông qua DOGE sẽ chỉ có thể thực hiện được khi Trump còn ở Phòng Bầu dục.
Trump đến lượt mình đã dội gáo nước lạnh vào ý tưởng về bất kỳ rạn nứt hoặc bất đồng nào giữa hai người đàn ông này, ít nhất là theo kiểu mà những người chỉ trích họ thường dự đoán. Nhưng ông đã mơ hồ một cách rõ ràng về những gì chính xác tiếp theo đối với Musk.
“Tôi muốn Elon ở lại càng lâu càng tốt,” Trump nói với các phóng viên đi cùng ông trên Không lực Một vào thứ Năm tuần trước. “Sẽ có lúc ông ấy phải rời đi.”
Politico đưa tin đầu tuần này rằng Trump đã nói với các thành viên Nội các và những người thân cận khác rằng Musk sẽ rút lui trong những tuần tới.
Điểm thoát có khả năng xảy ra nhất có vẻ sẽ là 130 ngày trong chính quyền Trump. Đó là tổng số ngày mà một người có địa vị như Musk — một Nhân viên Chính phủ Đặc biệt, phải tuân theo ít yêu cầu tiết lộ hơn so với một thành viên chính thức của chính quyền — được cho là sẽ phục vụ. Theo lịch trình này, ông sẽ rời đi vào cuối tháng 5.
Trong khi đó, thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt đã viết trên nền tảng truyền thông xã hội X rằng “Elon sẽ rời khỏi dịch vụ công với tư cách là một nhân viên chính phủ đặc biệt khi công việc đáng kinh ngạc của ông tại DOGE hoàn thành.”
Câu hỏi chính vẫn là liệu ông có lợi hay bất lợi cho Trump. “Nhìn này, tôi nghĩ bất kỳ ai có giá trị nhiều tiền như ông ấy rõ ràng đều có thể hữu ích. Việc ông ấy sẵn sàng chi hàng trăm triệu đô la là một tài sản thực sự cho đảng Cộng hòa”, chiến lược gia của GOP Alex Conant cho biết.
Nhưng Conant nói thêm, “Công việc của DOGE gây tranh cãi và tôi nghĩ ông ấy biết điều đó. Sau khi tránh xa giới truyền thông trong hai tháng đầu tiên, ông ấy đã có một chút chiến dịch truyền thông rầm rộ. Tôi nghĩ ông ấy biết mình phải bán những gì mình đang làm với DOGE cho người dân Mỹ”.
Tuy nhiên, một vấn đề là Musk có xu hướng tự khiến mình gặp rắc rối hơn với những bình luận công khai của mình, như khi gần đây ông gọi An sinh xã hội là “kế hoạch Ponzi” trong một cuộc phỏng vấn với Joe Rogan.
Bản chất gây chia rẽ trong công việc của DOGE đã dẫn đến những sự việc đáng xấu hổ như việc sa thải và tuyển dụng lại những công nhân liên bang phụ trách an toàn hạt nhân, và cũng được đánh dấu bằng một số trường hợp mà cơ quan bán chính thức này đã khai báo sai về khoản tiết kiệm mà họ đã thực hiện
Các cuộc thăm dò ý kiến công chúng liên tục cho thấy Musk không được ưa chuộng hơn Trump, và tỷ lệ ủng hộ thấp của ông từ phụ nữ đặc biệt đáng chú ý.
Một cuộc thăm dò của Đại học Quinnipiac vào tháng trước cho thấy ông bị 57 phần trăm người Mỹ không ưa chuộng và 36 phần trăm ủng hộ. Trong số phụ nữ, chỉ có 26 phần trăm có thiện cảm với ông, trong khi hơn gấp đôi số đó, 66 phần trăm, có thiện cảm với ông.
“Tôi nghĩ mọi người, từ Tòa Bạch Ốc đến những người nông dân nhỏ ở Wisconsin, chỉ đang phát ngán Elon Musk”, John ‘Mac’ Stipanovich, một nhân viên lâu năm của GOP ở Florida và là người chỉ trích Trump, cho biết.
“Nếu ông ấy khiêm tốn hơn một chút, bớt hung hăng hơn một chút, có lẽ ông ấy đã tiến xa hơn với điều này”, ông nói thêm.
Musk cũng phải cân nhắc đến lợi ích kinh doanh của mình. Doanh số bán hàng của Tesla đã giảm mạnh khi ông trở thành một nhân vật gây chia rẽ hơn. Lượng xe giao của nhà sản xuất ô tô điện này đã giảm 13 phần trăm so với cùng kỳ năm ngoái trong quý đầu tiên.
Một câu hỏi không thể trả lời được là liệu Musk có đóng vai trò như một “lá chắn nhiệt” cho Trump, thu hút sự chỉ trích vào chính mình và tránh xa tổng thống hay không — hay liệu sự không được ưa chuộng của Musk có ảnh hưởng đến tổng thống hay không.
“Ông ấy đã trở thành mục tiêu lớn của đảng Dân chủ và ông ấy đã cung cấp cho đảng Dân chủ một số thức ăn”, Conant nói. “Nhưng tôi cũng nghĩ Trump không bận tâm đến việc có người khác hứng chịu những mũi tên”.
Rõ ràng là đảng Dân chủ sẽ tiếp tục chỉ trích Musk. Câu hỏi đặt ra là liệu Trump có coi ông ấy là một điểm yếu không. Musk đã bỏ ra con tép gầm 300 triệu đô la lo cho Trump đắc cử, nhưng Musk đã thu về hằng nhiều tỷ đô la trong các hợp đồng quốc phòng, NASA và nhiều lợi nhuận khác qua vụ cắt giảm thuế cho giới tài phiệt đàng vây quanh Trump.
HẠNH DƯƠNG
Tổng hợp.
