Hôm thứ Hai, Tòa án Tối thui đã đạt được quyết định 9-0 đứng về phía Trump và lật ngược quyết định của Tòa án Tối cao Colorado cho rằng cựu tổng thống 45 nên bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu của tiểu bang trong cuộc bầu cử năm 2024 vì vai trò bị cáo buộc của ông ta trong cuộc bạo loạn tại Điện Capitol Hoa Kỳ ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Trước hết nói đến quan điểm của riêng tôi, rằng tôi chẳng ngạc nhiên chút nào với phán quyết này khi trong một bài bình luận đã ra cách đây không lâu, tôi đã từng đưa ra nhận định rằng, cách loại Trump bằng Mục 3 Tu chính án thứ 14 sẽ không khả thi, có kháng cáo lên Tòa án Tối thui thì họ cũng sẽ bác bỏ, họ phải làm vậy thôi, không thể khác được, không thể để đất nước xảy ra tình trạng hỗn loạn, để mỗi tiểu bang tự đưa ra luật riêng để loại bỏ ứng viên của đảng đối lập, khi Tòa án Tối thui chưa đưa ra phán quyết, đã có một số tiểu bang đỏ đưa ra quan điểm sẽ loại bỏ ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden vì đã vi phạn luật nhập cư của tiểu bang Texas, nếu các tiểu bang xanh đỏ tùy ý loại ứng cử viên của nhau thì cử tri sẽ bỏ phiếu cho ai đây, cách này không được, không khả thi, tôi đã nói rồi, họ sẽ bác bỏ chắc chắn và tôi đã dự đoán đúng, nên tôi không ngạc nhiên.
Nhưng điều tôi muốn phân tích trong bài bình luận hôm nay là: Tại sao phán quyết này lại được đưa ra đúng một ngày trước ngày Siêu thứ Ba, ngày bầu cử sơ bộ quan trọng nhất của đảng Cộng hòa?
Sơ lược vụ việc một cách tóm tắt như sau:
Vào tháng 8, cựu tổng thống 45 đã bị Bộ Tư pháp (DOJ) truy tố trong cuộc điều tra liên quan đến vụ bạo loạn. Cuộc nổi dậy đã chứng kiến một đám đông những người ủng hộ Trump — bị cáo buộc bị kích động bởi những tuyên bố vô căn cứ của Trump về hành vi gian lận cử tri phổ biến — phản đối dữ dội tại tòa nhà Quốc hội trong một nỗ lực thất bại nhằm ngăn chặn chiến thắng của Đại cử tri đoàn năm 2020 của Joe Biden. Dĩ nhiên, Trump đã không nhận tội trong vụ án. Đơn giản thôi, chẳng có tên tội phạm nào lại dễ dàng cúi đầu nhận tội ngay khi cáo trạn vừa được đưa ra.
Tòa án Tối cao ở Colorado trước đó đã ra phán quyết rằng Trump không đủ điều kiện xuất hiện trong lá phiếu bầu cử năm 2024 của tiểu bang vì ông ta đã vi phạm Tu chính án thứ 14, trong đó tuyên bố rằng bất kỳ cá nhân nào đang nắm giữ chức vụ mà “tham gia nổi dậy hoặc nổi loạn” đều phải bị ngừng tranh cử vào bất kỳ chức vụ nào ở Colorado.
Tuy nhiên, Trump đã kháng cáo vụ việc lên Tòa án Tối thui và đã giành chiến thắng vào thứ Hai hôm qua. Tất cả 9 thẩm phán đều nhất trí rằng Tòa án Tối cao của tiểu bang Colorado không được phép đưa ra quyết định này loại tên một ứng viên khỏi lá phiếu. Họ cho rằng quyết định loại Trump hay không phải đến từ tòa án liên bang, hoặc từ Quốc hội chứ không phải từ tòa án tiểu bang. Họ nhấn mạnh rằng, Hiến pháp “trao quyền cho Quốc hội” – và chỉ Quốc hội liên bang mới có quyền xác định những cá nhân nào bị loại khỏi cơ quan công quyền vì trước đây họ đã tham gia vào một cuộc nổi dậy.
Phán quyết 9-0 đảo ngược quyết định của Tòa án Tối cao Colorado, đã cảnh báo một cơ quan có trách nhiệm bảo vệ Hiến pháp lại đang cố gắng làm suy yếu tính toàn vẹn của Hiến pháp và khuyến khích những kẻ độc tài tìm cách phá vỡ hệ thống dân chủ của Hiệp chúng quốc Hoa Kỳ.
Chưa hết, nhóm đa số Bảo thủ còn chỉ ra một đạo luật duy nhất, một luật hình sự quy định việc bỏ tù và cách chức đối với bất kỳ ai “tham gia vào bất kỳ cuộc nổi loạn hoặc nổi dậy nào chống lại chính quyền Hoa Kỳ hoặc luật pháp của Hoa Kỳ” như là phương tiện duy nhất hiện có để thực thi đạo luật thứ 14. Điều khoản chống nổi dậy của sửa đổi. Họ biện minh rằng Trump vẫn chưa bị buộc tội vi phạm luật này nên ngay cả Tòa án liên bang cũng không thể loại tên ông ta ra khỏi lá phiếu huống hồ gì tiểu bang.
Và vấn đề nằm ở đây:
Phán quyết này của đa số Bảo thủ lại được đưa ra ngay trước ngày Siêu Thứ Ba hôm nay, là một ngày quan trọng trong cuộc bầu cử sơ bộ năm 2024, nơi Trump chuẩn bị đối đầu với người thách thức Đảng Cộng hòa của ông ta là cựu Thống đốc South Carolina, Nikki Haley ở một số tiểu bang.
Chúng ta đã và chưa biết được những gì?
Có một đặc điểm “quan trọng” trong phán quyết của Tòa án Tối thui hôm thứ Hai là “Tòa án tối thui không có cuộc thảo luận thực chất nào ở đây về việc liệu Donald Trump có tham gia hay không tham gia vào cuộc nổi dậy.”
Không có cuộc thảo luận nào về ý nghĩa lời nói của ông ấy tại cuộc biểu tình hay điều gì đã xảy ra bên trong Điện Capitol hay bất kỳ hành động nào của Donald Trump. Đó không phải là những gì Tòa án Tối thui đã làm ở đây, họ đã tránh né không thảo luận, đề cập đến cuộc nổi loạn và trách nhiệm của Trump. Về cơ bản, nếu tôi phải tóm gọn lại thành một câu thì đó là việc tùy thuộc vào Quốc hội chứ không phải của từng tiểu bang.
Theo luật sư và nhà bình luận pháp lý Elie Honig, phán quyết của Tòa án Tối cao Hoa Kỳ về tư cách của Donald Trump xuất hiện trên lá phiếu của Colorado trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 đã đặt ra một câu hỏi “quan trọng” cho Quốc hội. Các phóng viên bây giờ nên đặt câu hỏi cho các thành viên Quốc hội về việc liệu họ có sẵn sàng thông qua luật để xác định rõ ràng thế nào là người nổi dậy hay không. Đó là một câu hỏi quan trọng đối với Quốc hội trong tương lai chứ không phải dành cho Quốc hội hiện tại.
Ron Fein, giám đốc pháp lý của Free Speech For People (FSFP), cơ quan đi tiên phong trong vụ kiện tụng đầu tiên theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14 và đồng lãnh đạo vụ kiện thành công ở Illinois, cho biết: “Quyết định này thật đáng hổ thẹn”. Rõ ràng, Tòa án Tối thui không thể công khai một cách trơ trẽn, táo bạo để miễn tất cả tội lỗi khủng khiếp cho Trump vì bằng chứng về tội lỗi của ông ấy quá nhiều, vì vậy thay vào đó, các Thẩm phán Bảo thủ đã vô hiệu hóa cơ chế bảo vệ sẵn có trong Hiến pháp nhằm chống lại những kẻ nổi dậy và nói rằng sự thật không quan trọng lắm đâu, chuyện nhỏ thôi mà.
Các chuyên gia pháp lý cho biết phán quyết này không xoay quanh câu hỏi liệu trên thực tế Trump có phạm tội nổi dậy hay không mà chỉ xoay quanh việc Colorado không đủ điều kiện để áp dụng Tu chính án thứ 14. Đúng vậy, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết cho Trump dựa trên việc chỉ Quốc hội Liên bang mới có quyền thực thi tu chính án thứ 14. Phán quyết này là “bước lùi lớn cho nền dân chủ” và đặt ra tiền lệ đáng lo ngại. Phán quyết này làm suy yếu tính toàn vẹn của Hiến pháp và khuyến khích những kẻ chuyên quyền càng mạnh tay hơn trong công cuộc phá hủy hệ thống dân chủ, kuyến khích Trump tham gia vào nhiều cuộc nổi dậy hơn và coi thường Hiến pháp một cách rộng rãi hơn
Norm Eisen, một thành viên cấp cao tại Viện Brookings, đã đặt câu hỏi mở về thời điểm Tòa án Tối thui công bố ý kiến vì nó diễn ra chỉ một ngày trước ngày Siêu Thứ Ba khi ông viết trên X cho rằng: “Tại sao lại chọn một ngày trước ngày Siêu Thứ Ba để mang lại cho Trump một chiến thắng lớn về mặt tư pháp? Nó giống như một sự đóng góp bằng hiện vật của các thẩm phán Bảo thủ cho chiến dịch tranh cử của Trump!“.
Ngoài ra, Tòa án Tối cao gần đây đã đồng ý xét xử tuyên bố của Trump cho rằng ông ta có quyền miễn trừ tổng thống trong vụ can thiệp bầu cử liên bang của mình. Trong một lệnh ngắn gọn được ban hành vào tối thứ Tư tuần rồi, Tòa án Tối thui cho biết các cuộc tranh luận bằng miệng dự kiến diễn ra vào ngày 22 tháng 4 sẽ quyết định liệu các cựu tổng thống có “quyền miễn trừ của tổng thống khỏi bị truy tố hình sự đối với hành vi bị cáo buộc liên quan đến các hành vi chính thức hay không”.
Lời kết:
Đây là chiến thắng lớn thứ hai mà Tòa án Tối thui trao cho Trump trong vòng chưa đầy một tuần sau khi họ hoãn phiên tòa hình sự liên bang của Trump vì âm mưu gian lận cuộc bầu cử năm 2020 vào thứ Tư.
Ý kiến đa số của 5 thẩm phán cho rằng Trump có thể tái tranh cử tổng thống, bất chấp vai trò của ông ta trong việc kích động cuộc nổi dậy ngày 6/1 tại Điện Capitol của Mỹ. Ý kiến của nhóm đa số Bảo thủ vô hiệu hóa hoàn toàn quy định này của Tu chính án thứ 14 một cách hiệu quả – ít nhất là được áp dụng cho cuộc bầu cử năm 2024.
Điều này có nghĩa là bất kỳ nỗ lực nào nhằm loại Trump khỏi lá phiếu đều chắc chắn thất bại. Ngay cả khi công tố viên đặc biệt Jack Smith có thể sửa đổi bản cáo trạng của mình để đưa ra các cáo buộc theo quy chế nổi loạn, thì quyết định của Tòa án trì hoãn phiên tòa xét xử Trump có nghĩa là cuộc bầu cử rất có thể sẽ kết thúc trước khi phiên tòa đó diễn ra.
Nói nôm na bình dân cho bà con dễ hiểu một chút, rằng ý kiến từ nhóm đa số Bảo thủ cho rằng, một kẻ từng làm đảo chính, kích động nổi loạn vẫn có đủ tư cách để tranh cử tổng thống Mỹ. Tòa án Tối thui đã rõ ràng, họ sẽ không làm gì nhiều để ngăn chặn một cựu tổng thống theo chủ nghĩa nổi dậy chiếm giữ Tòa Bạch Ốc một lần nữa. Và Tòa án Tối thui dường như đang tích cực can thiệp để bảo vệ Trump.
Một ý kiến tham nhũng, đảng phái mới sẽ được ghi vào lịch sử Tòa án làm tiền lệ cho thế hệ mai sau. Phần còn lại của thế giới cũng sẽ noi theo gương này để sẵn sàng chấp nhận những kẻ làm đảo chính, nổi dậy vẫn có quyền ra tranh cử Tổng thống. Đúng là chuyện lạ ở Mỹ.
Việt Linh
https://www.theguardian.com/us-news/2024/mar/05/us-supreme-court-trump-ruling
https://www.cbsnews.com/news/supreme-court-trump-ballot-eligibility-colorado/
https://abcnews.go.com/Politics/us-supreme-court-rules-trump-historic-14th-amendment/story?id=107158454