Tổng thống Joe Biden từng đưa ra lời khuyên cho người Israel sau vụ tấn công khủng bố ngày 7/10. Tổng thống Mỹ đã đề cập đến sự thất bại cuối cùng xuất phát từ hành động quân sự quá mức của quân đội Mỹ sau ngày 11 tháng 9 và khuyên Benjamin Netanyahu nên thực hiện một kế hoạch điều độ, có chừng mực hơn. Nhưng Thủ tướng Israel không để ý đến lời khuyên của Washington và hiện đang tiến hành một cuộc chiến tàn khốc ở Dải Gaza.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Tổng thống Joe Biden cũng từng lên tiếng cảnh cáo Iran sau khi Lực lượng Không quân Israel phá hủy tòa nhà đại sứ quán Iran ở Damascus, giết chết một số sĩ quan cấp cao. Các giáo sĩ Iran cũng không màng đến lời cảnh cáo của ông Biden. Để trả thù Israel, cuối tuần trước họ đã tấn công Israel bằng hàng trăm máy bay không người lái và hỏa tiễn hành trình.
Có thể nói rằng cả Israel và Iran đang nhảy múa trước mũi người Mỹ. Cả hai quốc gia này không còn xem trọng người Mỹ như vào thời điểm 10 năm trước đây.
Hai sự việc, hai cách hành xử đến từ hai quốc gia khác nhau đương nhiên đặt ra câu hỏi: Liệu Hoa Kỳ, cường quốc dẫn đầu một thời không thể tranh cãi ở Trung Đông có còn đủ uy tín để nói hay không?
Rõ ràng là ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực Trung Đông đang suy giảm. Điều này ít nhất là một phần có chủ ý. Người Mỹ đã mất hứng thú tham gia vào Trung Đông và không còn muốn phụ thuộc vào nó nữa. Về mặt địa chính trị, cái nhìn của Mỹ đã chuyển hướng sang Thái Bình Dương và Trung Quốc.
Do đó, Barack Obama rõ ràng đang cố gắng giảm sự can dự của Mỹ vào Trung Đông. Trong cuộc chiến ở Syria, tổng thống Mỹ khi đó đã nói về “ranh giới đỏ” không được vượt qua. Tuy nhiên, khi nhà độc tài Syria, Bashar al-Assad thực hiện một cuộc tấn công đầu độc vào chính người dân của mình, Obama chỉ phản ứng bằng những cuộc phản kháng bất lực và không hiệu quả.
Obama muốn ngăn chặn Iran phát triển bom hạt nhân bằng một thỏa thuận hạt nhân do Mỹ đàm phán và được 5 cường quốc có quyền phủ quyết của Liên hợp quốc đồng ký kết. Nhưng nó hầu như không có hiệu lực khi Donald Trump vừa nhậm chức đã thu hồi nó. Đồng thời, Trump đã bỏ rơi đồng minh quan trọng nhất trong cuộc chiến này là người Kurd và rút phần lớn quân Mỹ sau thất bại của IS. Bộ trưởng Quốc phòng lúc bấy giờ của Trump là James Mattis đã từ chức để phản đối.
Đến thời tổng thống Biden, ông cũng chịu ảnh hưởng từ người tiền nhiệm đã tự đánh mất đi lợi thế và tác động về mặt chính trị và kinh tế tại khu vực Trung Đông. Khi Biden yêu cầu Saudi Arabia tăng sản lượng dầu, Thái tử Mohammed bin Salman (MBS), đã làm điều ngược lại, ông ta vẫn tiếp tục cắt giảm sản lượng dầu. Và khi Mỹ gây áp lực Saudi Arabia cùng bắt tay với phương Tây để cô lập Nga sau cuộc xâm lược Ukraine, thì MBS lại tiếp đón Vladimir Putin đến thăm như một thượng khách.
Ngày nay, lời nói của một Tổng thống Mỹ đối với một quốc gia Đồng Minh như Israel hay một nước đối thủ như Iran hay một quốc gia có qua có lại với Hoa Kỳ đều không quan tâm đến lời một tổng thống Mỹ nói nữa.
Nhưng liệu lời chỉ trích này có chính đáng hay không? Mỹ đã thực sự trở thành cọp giấy từ thời điểm nào? Có một số phản đối nghiêm trọng đối với những luận điểm này.
Tổng thống Biden đã hành động nhanh chóng và thận trọng sau vụ thảm sát ngày 7 tháng 10. Ông đã cử hai tàu Hàng không Mẫu hạm tới khu vực, gửi lời cảnh báo rõ ràng tới Iran để kiềm chế những người đồng đạo Hezbollah ở Lebanon. Người Houthis ở Yemen cũng đã ngừng cản trở giao thông vận tải ở Biển Đỏ. Họ làm điều này không phải vì nhận định sáng suốt mà sau nhiều cuộc tấn công quân sự gay gắt của người Mỹ và Anh.
Tuy nhiên, rõ ràng, chiến thắng quân sự của Israel chỉ có thể thực hiện được nếu có sự giúp đỡ của người Mỹ. Hầu như tất cả hỏa tiễn bắn từ Iran về phía Israel đều bị đánh chặn. Cựu Tướng Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ Kenneth McKenzie tuyên bố rằng: “Cuộc tấn công của Iran vào sáng Chủ nhật được thực hiện kém cỏi và là một tính toán sai lầm về mặt chiến lược. Nó đã bộc lộ điểm yếu của quân đội Iran. Israel đã được tăng cường sức mạnh nhờ thể hiện năng lực quân sự ấn tượng, khác biệt rõ ràng so với những gì chúng ta thấy vào ngày 7/10”.
Một lần nữa, tổng thống Joe Biden lại gửi một lời cảnh báo mới tới Jerusalem, ông Biden đã khuyên Netanyahu trong một cuộc trò chuyện qua điện thoại và cảnh báo không nên xem xét một cuộc tấn công trả đũa nhanh chóng chống lại Iran. Một cuộc phản công như vậy, chẳng hạn như chống lại các nhà máy hạt nhân hoặc nhà máy lọc dầu của các giáo sĩ, có thể gây ra một vòng xoáy bạo lực mới với kết quả tàn khốc không thể đoán trước được.
Nhiều nhà quan sát am hiểu lịch sử đã so sánh tình hình hiện nay với thời kỳ trước Thế chiến thứ nhất. Ngay cả khi đó, châu Âu vẫn đang mộng du và rơi vào một thảm họa mà không ai thực sự mong muốn. Ngày nay có nguy cơ một động lực tương tự có thể xuất hiện ở Trung Đông.
Tuy nhiên, có một sự khác biệt quan trọng: trong Thế chiến thứ nhất, chủ nghĩa dân tộc phi lý đã vượt khỏi tầm kiểm soát. Tuy nhiên, ngày nay vấn đề là liệu trật tự thế giới tự do có còn tồn tại dưới sự bảo vệ của Hoa Kỳ hay không. Các thành viên của “Trục ma quỷ” mới – Nga, Trung Quốc và Iran – đang làm mọi cách có thể để chấm dứt trật tự này. Do đó, những gì đang diễn ra ở Trung Đông cũng có thể được coi là khúc dạo đầu cho một nỗ lực nhằm lật đổ nền dân chủ và pháp quyền phương Tây.
Thật không may mắn, các mặt trận trong trận chiến mang tính lịch sử này không được vạch ra rõ ràng. Israel có thể vẫn là nền dân chủ duy nhất ở Trung Đông. Tuy nhiên, đất nước này có rất ít điểm chung với lý tưởng của người sáng lập David Ben-Gurion. Ông thực sự muốn thành lập một nhà nước dân chủ của nông dân và công nhân.
Ngày nay, Netanyahu chỉ có thể nắm quyền với sự ủng hộ của những kẻ cuồng tín tôn giáo cực đoan cánh hữu. Bản thân Thủ tướng Netanyahu không phải là một nhà dân chủ hoàn hảo. Netanyahu có thể dễ dàng được xếp vào hàng ngũ của Vladimir Putin, Viktor Orbán, Recep Tayzip Erdogan. Những hành động vô nhân đạo của ông ta ở Dải Gaza đang khiến Israel ngày càng trở thành một quốc gia bị ruồng bỏ trong mắt thế giới.
Tuy nhiên, mối nguy hiểm lớn nhất lại đến từ chính nước Mỹ. Một lần nữa, chủ nghĩa biệt lập của Mỹ lại gia tăng. Không chỉ vai trò cảnh sát thế giới của Hoa Kỳ đang gặp nguy hiểm. Nếu Trump thắng cuộc bầu cử vào tháng 11 tới, nền dân chủ và pháp quyền sẽ bị đe dọa – không chỉ ở Bắc Mỹ mà trên toàn thế giới.
Từ quan điểm quân sự, Hoa Kỳ sẽ vẫn là cường quốc thế giới duy nhất trong một thời gian dài. Trên thế giới có 21 tàu Hàng không Mẫu hạm, trong đó có 11 tàu của Mỹ, 6 chiếc khác thuộc về các đồng minh của Mỹ, Nga và Trung Quốc mỗi nước có một chiếc. Hoa Kỳ kiểm soát các tuyến thương mại hàng hải quan trọng nhất thế giới thông qua hải quân và các căn cứ của mình trên khắp thế giới.
Thị trường tài chính thế giới phần lớn nằm dưới sự kiểm soát của Mỹ. 45% giao dịch chứng khoán toàn cầu diễn ra thông qua các sàn giao dịch chứng khoán của họ. 5 ngân hàng tư nhân lớn nhất Hoa Kỳ quản lý 65% tài sản của thế giới.
Lời kết:
Ngay cả khi Hoa Kỳ không còn muốn đóng vai cảnh sát thế giới nữa, nước này vẫn chi nhiều tiền nhất thế giới cho quân đội của mình. Vì vậy, Hoa Kỳ vẫn có thể được mong đợi. Họ sẽ tiếp tục khẳng định lợi ích của mình. Có điều đã thay đổi là người châu Âu giờ đây phải tự lo liệu và không thể trông cậy vào Mỹ như trước đây nữa.
Mỹ vẫn là siêu cường nhưng bị đe dọa bởi sự chia rẽ nội bộ. Giới tài phiệt Hoa Kỳ ngày nay cư xử giống như giới quý tộc châu Âu ngày xưa. Họ chỉ muốn sống trên đầu đám đông. Họ không muốn đám đông nhận được nhiều bánh hơn vì điều đó sẽ đồng nghĩa là họ sẽ nhận được ít bánh hơn.
Việc Hoa Kỳ theo chủ nghĩa quân sự ưu việt là do họ đầu tư tiền thuế vào quân đội của mình. Lẽ ra họ nên sử dụng chỉ cần phân nửa số tiền này để đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đào tạo và xây dựng nền kinh tế của mình, xây dựng một chế độ an sinh xã hội cho tất cả người dân Mỹ thì nước Mỹ sẽ thực sự là một thiên đường, sẽ không có người homeless nào, nhưng gìới tài phiệt Mỹ lại không muốn thế. Ở Mỹ người đi làm chỉ có 2 tuần nghỉ phép được trả lương. Những người châu Âu giàu có, thoải mái thích đầu tư tiền thuế của họ vào thời gian rảnh rỗi, lương hưu, trợ cấp và các phúc lợi xã hội to lớn. Người Châu Âu đi làm có một tháng hè có lương cộng với những ngày nghỉ khác như nghỉ mùa thu, nghỉ lễ Phục Sinh, nghĩ lễ Giáng Sinh, Tết Tây, nghỉ mùa Xuân, cộng lại cũng khoảng 2 tháng nghỉ có lương. Và nhiều người Mỹ đang ganh tị với người Châu Âu vì biết cách tận hưởng cuộc sống có ý nghĩa hơn.
Câu hỏi tiêu đề của bài bình luận hôm nay: “Mỹ có còn là siêu cường?” cũng tương đối dễ trả lời. Về quân sự: “Yes” Về mặt chính trị, xã hội: “No”.
Về mặt quân sự thì Hoa Kỳ có thể đánh bại bất kỳ đối thủ nào về mặt quân sự, ngay cả trong một cuộc chiến tranh thông thường. Kho vũ khí có sẵn đơn giản là rất lớn và đã được thử nghiệm.
Về mặt chính trị, xã hội thì rõ ràng là điều đó chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn vào những năm 90 và 2000. Bây giờ nó đã trở nên phức tạp và đa phương hơn. Và sự bất ổn chính trị trong nước của Mỹ bộc lộ rõ điểm yếu của nước này. Putin là người biết rất rõ làm thế nào ông ta có thể thực sự gây thiệt hại cho Hoa Kỳ mà không phải tốn một viên đạn, không phải mất một chiếc tàu hay một chiếc máy bay nào.
Nói tóm lại, Hoa Kỳ hiện tại vẫn là một siêu cường về mặt quân sự nhưng không ổn định về mặt chính trị và xã hội bởi sự chia rẽ nội bộ và phân cực chính trị nặng nề.
Thật đáng tiếc khi phải thành thật mà nói rằng, ngoại trừ lãnh vực quân sự, chính trị của Hoa Kỳ đang ngày càng giống các nước cộng hòa chuối hơn.
Việt Linh
https://www.project-syndicate.org/commentary/nato-without-america-can-europe-defend-itself-by-ian-bremmer-2024-04https://www.livemint.com/politics/can-europe-defend-itself-without-america-11713507167142.html