Nếu quý vị tổ chức một cuộc biểu tình và có một hoặc nhiều người tham gia vì có cùng quan điểm, muốn cùng với quý vị để phản đối một sự việc, một con người hay một thực thể nào đó và vô tình có thể xảy ra hành vi bạo lực dù nhỏ, quý vị có thể bị trừng phạt bởi luật pháp hay không?
Câu trả lời hiện nay là có. Ở Texas, Louisiana và Mississippi.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Hôm thứ Hai, Tối cao Pháp viện đã từ chối xét xử McKesson kiện Doe, một vụ án trong đó người tổ chức Black Lives Matter DeRay McKesson đã bị kiện sau khi một người nào đó có mặt trong đoàn người biểu tình do McKesson tổ chức ở Baton Rouge, Louisiana ném đá vào một người cảnh sát, khiến viên cảnh sát bị thương nặng ở mặt. Vấn đề là không phải chính Mckesson là người ném đá mà là một người nào đó tham gia cuộc biểu tình mà chính McKesson cũng không quen biết.
Cuộc tấn công đó thật khủng khiếp và là một tội ác. Nhưng thủ phạm thực sự – người vẫn chưa được xác định – lại không phải là người phải chịu trách nhiệm. Đó là DeRay Mckesson. Đó là người mà viên sĩ quan cảnh sát đã kiện theo lý thuyết rằng Mckesson đã biết hoặc lẽ ra phải biết rằng bạo lực tại các cuộc biểu tình sẽ xảy ra và do đó ông ta phải chịu trách nhiệm về sự sơ suất của mình.
Tòa án lưu động số 5 đã ra phán quyết: Mckesson hoặc bất kỳ người tổ chức biểu tình nào khác, phải chịu trách nhiệm pháp lý theo lý thuyết sơ suất về hành động của các bên thứ ba trong cuộc biểu tình của họ, ngay cả khi McKesson không xúi giục hoặc cổ vũ bạo lực đến các bên thứ ba.
Phán quyết của Tòa án có ý nghĩa to lớn đối với Tu chính án thứ nhất. Trên thực tế, người Mỹ có quyền biểu tình được hiến pháp bảo vệ. Nhưng quyền đó sẽ trở nên vô nghĩa nếu bất kỳ ai tổ chức biểu tình đều có thể bị kiện vì những hành động hủy hoại tài sản công hay tư hay vì hành vi xấu của bất kỳ ai khác trong nhóm người biểu tình.
Như học giả Ian Milhiser nói rằng: “Với phán quyết nửa nạc nửa mở của Tòa án lưu động số 5 thì với bất cứ cuộc biểu tình nào của bất cứ nhóm người, hay tổ chức hay hội đoàn nào thì đề dễ dàng bị quy trách nhiệm, sẽ phải vào tù khi đã để xảy ra những hành vi bạo lực, đập phá do thành phần chống đối những người biếu tình, len lỏi vào trong đám đông, ném đá hay tấn công những người thực thi pháp luật và chạy mất, và những người tổ chức cuộc biểu tình sẽ lảnh đủ dù họ không thực hiện hành động đó”.
Bình luận về việc Tối cao Pháp viện từ chối thụ lý đơn kháng cáo của McKesson, thẩm phán Sonia Sotomayor lưu ý rằng tòa án đã cân nhắc về câu hỏi của Tu chính án thứ nhất trong một quyết định gần đây qua vụ Counterman kiện Colorado, được ban hành chưa đầy hai tuần sau khi Tòa án lưu động số 5 quyết định vụ Mckesson.
Thẩm phán Sonia Sotomayor viết rằng: “Trong Counterman, Tòa án đã nói rõ rằng Tu chính án thứ nhất cấm sử dụng ‘một tiêu chuẩn khách quan’ như sơ suất để trừng phạt lời nói. Tu chính án thứ nhất ngăn cản hình phạt vì kích động, dù là dân sự hay hình sự, trừ khi lời nói của người nói là ‘có chủ đích’ gây ra tình trạng hỗn loạn sắp xảy ra. Việc sử dụng tiêu chuẩn sơ suất về trách nhiệm pháp lý, sẽ vi phạm Tu chính án thứ nhất.”
Nhưng rõ ràng Tòa án lưu động số 5 đã sử dụng tiêu chuẩn sơ suất để buộc Mckesson phải chịu trách nhiệm pháp lý về hành động của một người biểu tình khác. Sotomayor dường như đang nói rõ ràng điều này là không đúng, không được phép thực thi.
Tòa án lưu động số 5 đã không có quyết định của Counterman kiện Colorado để dựa vào khi đưa ra phán quyết vụ Mckesson. Thẩm phán Sotomayor viết rằng: “Bây giờ, phán quyết vụ Counterman kiện Colorado đã có hiệu lực, tôi muốn rằng các tòa án cấp dưới sẽ xem xét đầy đủ và công bằng các lập luận liên quan đến tác động không chính xác khi sử dụng tiêu chuẩn sơ xuất trong bất kỳ thủ tục tố tụng nào trong tương lai qua vụ án này.”
Nói cách khác, quyết định của Mckesson của Tòa án lưu động số 5 là sai. Tòa án cấp dưới xét xử vụ Mckesson có thể và nên chọn áp dụng luật một cách thích hợp. Nhưng vấn đề là, Tối cao Pháp viện đã từ chối đảo ngược quyết định của Tòa án lưu động số 5 – điều đó có nghĩa là người dân ở Texas, Louisiana và Mississippi hiện vẫn bị ràng buộc bởi phán quyết đó.
Đó thực sự là một tin rất xấu đối với bất kỳ nhà hoạt động nào, hay nói thẳng ra là bất kỳ ai muốn tiếng nói của mình được lắng nghe trên một diễn đàn công cộng trên đường phố. Tòa án lưu động số 5 từ lâu đã có thái độ thù địch với phong trào Black Lives Matter, và đặc biệt là Mckesson. Một số người bảo thủ đang cổ vũ cho phán quyết này và đòi nó được nhân rộng ra trên toàn quốc.
Nhưng, liệu những người bảo thủ có gặp phải trường hợp “gậy ông đập lưng ông” hay không? Họ có muốn các nhà lãnh đạo phong trào MAGA của họ phải chịu trách nhiệm nếu bạo lực nổ ra tại một cuộc tuần hành chống phá thai hoặc một cuộc biểu tình ủng hộ Trump hay không? Xét cho cùng, và nói một cách công bằng, rằng cả hai phong trào này, Nlack Lives Matter và MAGA, Proud Boys, Oath Keepers đều đầy rẫy bạo lực trong nhiều năm qua. Phán quyết chung chung này của Tòa án lưu động số 5 sẽ khiến bất cứ cá nhân hay nhóm nào đứng ra tổ chức một cuộc biểu tình nhân danh họ đều có khả năng sơ suất gây ra bất kỳ sự tổn hại hay thương tích đến bất cứ ai và họ sẽ là những người lãnh đủ trong khi thủ phạm không biết là người của bên nào đã chạy mất trong đám đông.
Lời kết:
Tự do ngôn luận, biểu đạt và hội họp là một giá trị nền tảng ở Hoa Kỳ, một sự bảo vệ quan trọng đến mức nó được ghi trong tu chính án thứ nhất của hiến pháp.
Nếu những người Mỹ còn lại không lên tiếng, thì trong tương lai, không chỉ là ở Texas, Lousiana, Mississippi mà phán quyết ởm ờ, nửa nạc nửa mỡ này của Tòa án lưu động số 5 có thể lan rộng đến nhiều tiểu bang khác trên cả nước thì lúc đó chẳng có người Mỹ nào, tổ chức hay hội đoàn nào dám tổ chức bất cứ một cuộc biểu tình dù là phản đối hay ủng hộ một vụ việc hay một người nào, dù là biểu tình đòi hỏi quyền lợi như đòi quyền tự do sinh sản cho nữ giới hay đòi hỏi quyền lợi cho trẻ em về bữa ăn trưa trong trường học hay phản đối việc cắt giảm an sinh xã hội hay để kỷ niệm một ngày lễ quan trọng nào đó. Vì khi có xảy ra ẩu đả, bạo lực, đập phá, hôi của, tấn công, thương vong và tử vong, thì những ai là người tổ chức sẽ lãnh đủ, trong khi thủ phạm thực sự đã chạy thoát, không ai nhận dạng được.
Việt Nam mình có một câu vừa mang tính chất tục ngữ vừa mang tính chất của thành ngữ rằng: “Nắm đứa có tóc ai nắm kẻ trọc đầu”.
Nếu một kẻ xấu có hành động xấu trong một cuộc biểu tình sẽ khiến những người tổ chức phải trả giá quá cao. Một mình bà Sonia Sotomayor lên tiếng là không đủ, khi đa số bảo thủ trong Tối cao Pháp viện, không muốn thụ lý vụ án của McKesson, khiến phán quyết của Tòa lưu động số 5 là bản án lơ lững trên đầu cho những ai muốn tổ chức bất cứ cuộc biểu tình nào, trước mặt là tại 3 tiểu bang Texas, Lousiana và Mississippi.
Người dân ở Texas, Louisiana và Mississippi không còn quyền được biểu tình như tất cả những người Mỹ khác trên cả nước.
Nước Mỹ giờ đây vẫn còn là một quốc gia có nền dân chủ đích thực mà những người cánh hữu đã bắt đầu học theo cách trị an của Nga, Việt Nam, cấm đoán hầu hết các cuộc biểu tình. Một tương lai khá u ám cho những hành động đòi hỏi quyền lợi hay để phản đối những điều bất công dưới một chính thể độc tài, cộng sản là điều không thể. Hình ảnh chuyên chế của một nhà nước chuyên quyền Nga đang được thấy mờ ảo tại vài tiểu bang của nước Mỹ ngày nay. Điều đó thật đáng sợ nếu không ai còn được quyền lên tiếng.
Việt Linh
https://www.supremecourt.gov/opinions/22pdf/22-138_43j7.pdf
https://newrepublic.com/article/180739/mckesson-doe-first-amendment-sotomayor
https://www.supremecourt.gov/opinions/23pdf/23-373_8njq.pdf
https://www.scotusblog.com/2024/04/court-declines-to-intervene-in-lawsuit-against-black-lives-matter-organizer/ https://www.vox.com/scotus/24080080/supreme-court-mckesson-doe-first-amendment-protest-black-lives-matter