Việc Donald Trump có thể trở lại Tòa Bạch Ốc đã gây ra cảm giác bất an sâu sắc trong giới tinh hoa chính trị và kinh doanh Nhật Bản.
Đây là tin tốt từ Nhật Bản. Hoa anh đào đang nở rộ, thị trường chứng khoán bùng nổ và sân bay Haneda của Tokyo chật cứng khách du lịch nước ngoài.
Và tin xấu là cảm giác bất an lan tràn trong giới tinh hoa chính trị và kinh doanh Nhật Bản. Nhật Bản đang bị bao vây bởi ba nước láng giềng có vũ khí hạt nhân đe dọa, đó là Trung Quốc, Nga và Triều Tiên, điều này được xem là đủ nguy hiểm, nhưng chưa hết, điều nguy hiểm hơn cả vẫn đang đến, đó là viễn cảnh Donald Trump chiếm lại Tòa Bạch Ốc.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Các học giả Nhật Bản từ lâu đã nhận ra một xu hướng thuyết định mệnh xuyên suốt nền văn hóa của họ – một xu hướng mà ngày nay coi sự trở lại của Trump gần giống như những trận động đất đã tàn phá quần đảo này trong nhiều thế kỷ, mang tính hủy diệt và có lẽ là không thể tránh khỏi. Giống như ở châu Âu, các nhà hoạch định chính sách Nhật Bản quyết tâm không để bị bất ngờ lần thứ hai. Một doanh nhân hàng đầu giải thích rằng: “Hy vọng điều tốt nhất nhưng hãy chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất”.
Sự thật là chúng ta đang sống trong thế giới “Trump 1.5”. Bất chấp nhiều cáo buộc dân sự và hình sự, cựu tổng thống 45 đang có ảnh hưởng đặc biệt đến chính sách hiện tại của Hoa Kỳ. Sau khi giành được đề cử tổng thống của Đảng Cộng hòa, ông ta đang chỉ huy Đồi Capitol về các vấn đề khác nhau, từ gói viện trợ quân sự cho Ukraine bị đình trệ đến dự luật biên giới Mexico bị phong tỏa.
Sự hiểu biết thông thường là châu Âu sẽ phải chịu gánh nặng từ chính sách đối ngoại 2.0 của Trump. Sự chán ghét của ông ta đối với khối thương mại EU đã được chứng minh rõ ràng. Ông ta tin rằng, với một số lý do chính đáng, rằng châu Âu, đặc biệt là nước Đức từ lâu đã được hưởng quyền lợi miễn phí – hưởng lợi từ chiếc ô an ninh của NATO mà không phải trả phí. Nhưng rõ ràng, quan điểm này của Trump là hoàn toàn sai.
Một số lời lẽ chống NATO của ông ta có thể chỉ đơn giản là một cách để làm rung chuyển các đồng minh đang bế tắc. Nhưng bất kỳ sự dao động nào về cam kết của Mỹ đối với điều khoản phòng thủ chung theo Điều 5 của NATO sẽ gây ảnh hưởng tới toàn bộ châu Á. Nhật Bản không phải là thành viên của NATO, nhưng với tư cách là đồng minh thân cận nhất của Mỹ ở châu Á, bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Nhật Bản không còn có thể dựa vào hiệp ước an ninh song phương đã 72 năm tuổi của mình sẽ có sức tàn phá rất lớn.
Không chỉ Kiev của Ukraine, London của Anh hay Paris của Pháp lo lắng về một thỏa thuận bẩn thỉu của Trump nhằm chấm dứt chiến tranh Ukraine. Trong mắt Nhật Bản, bất kỳ thỏa thuận nào có vẻ nhằm khuyến khích sự xâm lược của Nga sẽ khuyến khích Trung Quốc thực hiện tham vọng lãnh thổ của chính mình. Và Đài Loan là mục tiêu rõ ràng, với một số chuyên gia quân sự Nhật Bản cảnh báo riêng rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể sẽ “làm điều gì đó” trước khi nhiệm kỳ thứ ba của ông kết thúc vào năm 2027. (Một cuộc phong tỏa kinh tế hoặc chiếm đóng một phần quần đảo Kinmen bên cạnh Đài Loan được xem là như những lựa chọn thay thế đáng tin cậy cho một cuộc xâm lược đổ bộ có nguy cơ cao vào hòn đảo chính của Đài Loan.
Nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của Nhật Bản là bị cuốn vào một cuộc xung đột ở Đài Loan, mặc dù nước này sẵn sàng tự vệ với sự hỗ trợ của Mỹ nếu lãnh thổ của nước này bị tấn công. Mối lo ngại lớn hơn là việc chinh phục Đài Loan sẽ chỉ là bước đầu tiên hướng tới việc Trung Quốc đẩy Mỹ ra khỏi Tây Thái Bình Dương. Người Nhật biết quân đội Mỹ nghĩ gì về viễn cảnh đó, nhưng họ biết rất ít về những gì đang diễn ra trong đầu Trump.
Khi căng thẳng khu vực gia tăng, Nhật Bản đã phản ứng bằng cách cam kết tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng trong 5 năm tới. Nước này đang tiến gần hơn đến Hàn Quốc, vượt qua hàng thập niên thù địch lẫn nhau kể từ Thế chiến thứ hai. Và nước này đang hướng tới khả năng răn đe mạnh mẽ hơn, đặc biệt là thông qua việc phát triển máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo với Anh và Ý cũng như khả năng “phản công” bằng loại hỏa tiễn mới. Việc gia nhập nhóm AUKUS với Australia, Mỹ và Anh cũng có mặt trên bàn đàm phán.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi về việc liệu chính phủ liên minh do Đảng Dân chủ Tự do Nhật Bản lãnh đạo có thể đáp ứng các cam kết chi tiêu hay không. Tỷ lệ tín nhiệm đối với Thủ tướng Fumio Kishida đã giảm do vụ bê bối tài trợ cho đảng và ông có thể phải tổ chức một cuộc bầu cử vào mùa thu này. Kishida cũng bị cản trở bởi đối tác liên minh hòa bình Komeito của mình, đối tác này sẽ thách thức mọi nỗ lực nhằm giải thích một cách tự do hơn điều khoản “tự vệ” được quy định trong hiến pháp áp dụng cho các lực lượng vũ trang của Nhật Bản.
Về mặt kinh tế, Trump 2.0 cũng gây nản lòng không kém đến giới doanh nghiệp Nhật Bản. Tokyo vẫn chưa thể chấp nhận việc Washington từ chối tham gia hiệp định thương mại khu vực Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP. Tấm vé đó đã được bà Hillary Clinton bán trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016 và được chính ông Trump nhiệt tình tán thành. Kể từ đó, TPP đã chuyển thành Hiệp định kinh tế toàn diện khu vực, bao gồm cả Trung Quốc và không có đối trọng từ Mỹ. Thay vào đó, chủ thuyết America First đã được đưa vào chính sách thương mại và công nghiệp của Hoa Kỳ, sau đó thông qua Đạo luật Giảm lạm phát của Tổng thống Joe Biden, đạo luật này đã trợ cấp cho các công ty Hoa Kỳ hàng tỷ đô la. Biden đã giữ nguyên phần lớn thuế quan của Trump đối với hàng hóa Trung Quốc, nhưng ông đã loại bỏ thuế quan của Trump đối với thép Nhật Bản. Mặt khác, Trump đã hứa rằng chính sách thương mại trong nhiệm kỳ thứ hai của ông ta sẽ thậm chí còn mạnh mẽ hơn chính sách đầu tiên.
Trong vài năm qua, Washington và Bắc Kinh đã cắt đứt quan hệ kinh tế. Trump 2.0 sẽ tiếp tục xu hướng “tách rời có ý thức”, buộc các đồng minh châu Âu và châu Á phải lựa chọn giữa hai cường quốc. Các công ty Nhật Bản, vốn đã đầu tư mạnh vào Trung Quốc trong hơn hai thập niên để tận dụng chi phí lao động rẻ, sẽ phải điều chỉnh cho phù hợp. Nhiều công ty đã làm như vậy, chuyển hoạt động sang các cơ sở có chi phí thấp hơn ở Thái Lan và Việt Nam.
Năm 1929, Rockefeller đến thăm Tokyo với tư cách thành viên phái đoàn Hoa Kỳ gặp gỡ những người đồng cấp Nhật Bản để thảo luận về cuộc khủng hoảng ở Mãn Châu, tỉnh giàu khoáng sản của Trung Quốc mà Đế quốc Nhật Bản thèm muốn từ lâu. Cuối cùng, các cuộc đàm phán không đi đến đâu và Đế quốc Nhật Bản đã chiếm được Mãn Châu, khúc dạo đầu cho một cuộc bành trướng quân sự man rợ trên khắp Đông Nam Á, dẫn đến trận đánh Trân Châu Cảng và thảm họa của Thế chiến thứ hai.
Liệu người Nhật có thực sự đang quay ngược lịch sử về những năm 1930 hay không, như Robert Kagan đã cảnh báo gần đây trên tờ The Washington Post . Sự quay trở lại với mức thuế cao, chủ nghĩa bài ngoại chống người nhập cư, chủ nghĩa dân tộc tràn lan và chủ nghĩa biệt lập của Mỹ – tất cả những điều đó đã chuẩn bị nền tảng cho sự bùng nổ chiến tranh.
Ở một khía cạnh khác lạc quan hơn, liệu có cơ hội xảy ra “Biden 2.0” hay không? Khi một tổng thống già nua có thể giành chiến thắng trước Trump và trở lại trung tâm trong nhiệm kỳ thứ hai, mang đến niềm hy vọng và sự lạc quan cho cả thế giới.
Lời kết:
Qua câu chuyện hôm nay, tôi chợt nhớ đến một số email của những người Việt cuồng Trump gởi đến mailbox của tôi thường xuyên mỗi ngày, họ nói rằng tổng thống Biden đi đâu cũng bị tẩy chay, còn ông Trump được cả thế giới yêu mến, kính trọng?
Họ khẳng định như vậy, chỉ một quan điểm như vậy thôi thì quý vị cũng thấy rằng, họ đã bị tẩy não rất nặng, họ không xem truyền hình, không đọc tin tức mà chỉ xem và đọc từ Newsmax, OANN, Epoch Times và từ sự sùng bái, thần thánh hóa nhân vật đã đem đến cho họ quan điểm như vậy, rằng Trump đi đến đâu cũng được đón tiếp thân tình, quý trọng.
Họ không hề đọc tin nên họ không biết rằng, Trump như một người mang căn bệnh thế kỷ và con virus độc hại trong con người ông ta dễ lây lan, luôn đem đến sự chia rẽ và thù hận, họ không đọc tin nên không hề biết rằng các quốc gia Châu Âu đang có những phương cách độc lập hơn để đối phó với một Trump 2.0, họ không biết rằng các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Philippines đang ngày đêm lo sợ sự trở lại của một kẻ tệ hại luôn xem thường Đồng Minh, tánh khí bất thường sẽ sẵn sàng đem con bỏ chợ và đưa nước Mỹ quay trở lại một chủ nghĩa biệt lập, điều đó dẫn đến một thế giới bất ổn hơn, chiến tranh khu vực sẽ bùng nổ và người Mỹ sẽ dẹp hết các căn cứ quân sự trên thế giới, đưa hết lính Mỹ quay về Mỹ, bế quan tỏa cảng, sống biệt lập, không màng chuyện thế tục.
Thế giới nào, quốc gia nào tôn trọng và yêu mến Donald Trump? Chẳng có quốc gia nào cả ngoại trừ Hungary, Trung Quốc, Nga. Chẳng có ai tôn trọng Trump cả ngoại trừ những người cuồng Trump đang tiếp tay với kẻ tệ hại để tàn phá đất nước đã cưu mang họ và đem đến tương lai tốt đẹp cho họ và đám con cháu.
Việt Linh
https://www.politico.com/news/magazine/2024/04/09/japan-prepares-second-trump-presidency-00151150
https://www.japantimes.co.jp/commentary/2024/02/29/japan/japanese-businesses-trump-return/
https://www.aei.org/op-eds/japan-isnt-panicking-about-a-possible-trump-return/