Trong một phòng xử án chật cứng ở Richmond, Virginia – thủ đô cũ của Liên minh miền Nam – vào tháng 12 năm 1868, nơi Chánh án Salmon Chase kết luận rằng Jefferson Davis, tổng thống nổi dậy bị đánh bại, không nên bị truy tố vì tội phản quốc.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Vào thời điểm đó, ít ai có thể biết rằng quyết định của Chánh án Salmon Chase – cùng với một quyết định khác mà ông viết vào năm sau đề cập đến cùng một vấn đề pháp lý nhưng lại đưa ra một kết luận khác – sẽ xuất hiện trở lại từ màn sương mù của lịch sử để đóng một vai trò trong quá trình đang diễn ra ngày nay. Tranh cãi về việc liệu Donald Trump có nên bị cấm tranh cử hay không.
Việc Chánh án Salmon Chase giải quyết các vụ án liên quan đến Tổng thống Liên minh miền Nam Jefferson Davis và một người đàn ông da đen ở Virginia đã giúp thông báo cho Tòa án Tối cao trước phiên điều trần ngày 8 tháng 2 tới đây.
Cả hai vụ có liên quan đến chánh án Salmon Chase – vụ của Jefferson Davis và vụ còn lại liên quan đến một người đàn ông Da đen đã tìm cách xóa bỏ bản án hình sự của mình – đều được đưa vào hồ sơ tòa án trước cuộc tranh luận miệng của Tòa án Tối cao trong vụ án của Trump vào thứ Năm trong tuần này.
Cả hai vụ án đều bao gồm một cuộc thảo luận đương thời hiếm hoi về Mục 3 của Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp mới được ban hành gần đây.
Điều khoản này nhằm mục đích ngăn cản các cựu viên chức chính phủ gia nhập Liên minh miền Nam giữ chức vụ sau Nội chiến. Điều khoản quy định rằng những người trước đây đã tuyên thệ ủng hộ Hiến pháp và sau đó “tham gia nổi dậy hoặc nổi loạn” sẽ không còn đủ tư cách để phục vụ nữa.
Các phán quyết của chánh án Salmon Chase đã có ý nghĩa mới khi Tòa án Tối cao nghe lời cầu xin của Trump rằng ông ta không thể bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu sơ bộ của Đảng Cộng hòa ở Colorado. Ông ta đang tìm cách bác bỏ phán quyết của Tòa án Tối cao Colorado cho biết ông ta không đủ điều kiện theo Mục 3 vì vai trò của ông ta trong việc tìm cách lật ngược kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 trong một loạt sự kiện dẫn đến cuộc tấn công vào ngày 6 tháng 1 năm 2021 ở điện Capitol tại Thủ đô.
Vikram Amar, giáo sư tại Đại học California Davis School of Law, người đã nộp một bản tóm tắt đề cập đến các phán quyết của chánh án Salmon Chase.
Tuy nhiên, ông nói thêm rằng: “Tôi đang cố gắng thuyết phục mọi người về sự hiểu biết này, tôi muốn bảo đảm rằng những thẩm phán trong Tòa án Tối cao đang giải quyết những gì mà những người nổi bật đã từng nói và làm vào thời điểm trước đây trong lịch sử.”
Lịch sử có liên quan một phần vì một số thành viên của Tòa án Tối cao với đa số bảo thủ đã đặt nặng vấn đề về cách mọi người hiểu các điều khoản hiến pháp vào thời điểm chúng được viết ra.
Salmon Chase, người có tham vọng trở thành tổng thống, là cựu thống đốc đảng Cộng hòa chống chế độ nô lệ của Ohio, người được Tổng thống Abraham Lincoln bổ nhiệm vào Tòa án Tối cao vào năm 1864. Ngay cả khi còn là chánh án, ông đã để mắt đến chức vụ tổng thống và các nhà sử học nói rằng các phán quyết của ông đã bị thay đổi những cân nhắc chính trị.
Vào thời điểm vụ án của Tổng thống Liên minh Miền Nam, Jefferson Davis diễn ra, Salmon Chase đang cố gắng giành được đề cử của đảng Dân chủ cho chức tổng thống, mặc dù nỗ lực đó đã thất bại trước khi ông ta bỏ phiếu chống lại việc tiến hành truy tố.
Cynthia Nicoletti, giáo sư tại Trường Luật Đại học Virginia, người đã viết một cuốn sách về vụ truy tố Jefferson Davis, cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng lập luận mà Salmon Chase áp dụng trong vụ án Jefferson Davis là một “lập luận kỳ lạ” dường như được thúc đẩy bởi mục đích chính trị. Bà nói rằng: “Tôi thực sự nghĩ rằng đó là một bước đi thông minh để Salmon Chase thoát khỏi vụ án,”
Salmon Chase dường như ủng hộ lập luận do các luật sư của Jefferson Davis đưa ra rằng Mục 3, rõ ràng áp dụng cho cựu chủ tịch Liên minh miền Nam, là một hình thức trừng phạt, do đó ngăn chặn mọi truy tố hình sự.
Các luật sư lập luận rằng Mục 3 là “tự thực thi”, nghĩa là nó tự động áp dụng cho Jefferson Davis mà không cần Quốc hội thông qua bất kỳ đạo luật nào để thực thi nó.
Các nhà sử học đã kết luận rằng chính Salmon Chase đã đề nghị riêng rằng các luật sư của Jefferson Davis nên đưa ra lập luận đó.
Nhưng chỉ một năm sau, Salmon Chase đã áp dụng cách tiếp cận ngược lại trong một vụ án khác ở Virginia, vụ này liên quan đến một bị cáo hình sự người da đen, Caesar Griffin, người lập luận rằng bản án của anh ta về tội “ý định giết người” nên bị hủy bỏ vì thẩm phán chủ trì về trường hợp của anh ta là một người trong Liên minh miền Nam.
Caesar Griffin lập luận rằng Mục 3 áp dụng cho cả thẩm phán vì trước đó ông ta đã tuyên thệ ủng hộ Hiến pháp với tư cách là thành viên cơ quan lập pháp tiểu bang Virginia.
Câu hỏi về việc Mục 3 có thể được thực thi chính xác như thế nào là một trong một số vấn đề pháp lý được nêu ra trong trường hợp của Trump, có thể gây ra những hậu quả sâu rộng nếu các tiểu bang khác sau đó có thể làm theo sự dẫn dắt của Colorado và loại ông ta khỏi lá phiếu.
Các luật sư của Trump trích dẫn phán quyết của Salmon Chase trong vụ Caesar Griffin và nói rằng điều đó giúp xác nhận “luật thực thi của quốc hội là phương tiện độc quyền để thực thi Mục 3”. Đó chỉ là một trong nhiều lập luận mà họ đưa ra khi nói rằng phán quyết của Colorado nên bị hủy bỏ.
Các nguyên đơn là sáu cử tri tại Colorado – đã trả lời ngắn gọn rằng ý kiến của Salmon Chase là “không ràng buộc” và “không ủng hộ một cách đáng tin cậy cho tuyên bố rằng Mục 3 không thể thi hành ở đây.”
Họ cũng chỉ ra “quan điểm mâu thuẫn” của Salmon Chase trong vụ Jefferson Davis.
Tòa án Tối cao Colorado cho biết phán quyết của Salmon Chase trong vụ án được mệnh danh là “Vụ án Griffin” không thuyết phục, nhưng Thẩm phán Carlos Samour đã dựa rất nhiều vào nó với quan điểm bất đồng quan điểm của mình.
Josh Blackman, giáo sư tại Đại học Luật South Texas, người đã đệ trình một bản ủng hộ ngắn gọn cho Trump, cũng cảm thấy như vậy, cho rằng phán quyết của Griffin giải quyết một cách hiệu quả vấn đề về cách thực thi Mục 3.
Các chuyên gia pháp lý khác hoàn toàn không đồng ý với việc Josh Blackman tin tưởng vào phán quyết của vụ án Griffin.
Lời kết:
Rõ ràng phán quyết của chánh án Salmon Chase vào thời trước là hoàn toàn được đưa ra theo quan điểm chính trị, không trung thực. Vụ án chưa được giải quyết dứt điểm thì vào ngày 25 tháng 12 năm 1868, Tổng thống sắp mãn nhiệm Andrew Johnson đã công bố lệnh ân xá áp dụng cho tất cả các viên chức trong Liên minh miền Nam, bao gồm cả Jefferson Davis.
Việc truy tố đã bị hủy bỏ.
Và trong thế kỷ 21 này, với trường hợp của Donald Trump, câu hỏi lại khác đi một chút, khi Trump không cho rằng ông ta là một “viên chức cao cấp” nên không thể bị ràng buộc bởi Mục 3 Tu chính án thứ 14. Nghĩ cũng lạ! Chức vụ là Tổng thống, là Tổng tư lệnh tối cao của đất nước, điều hành việc nước, quyền sinh sát trong tay mà giờ đây Trump chỉ muốn mình trở thành một viên chức quèn, viên chức cấp thấp để không bị ràng buộc vào Mục 3, vì Mục này chỉ cố tình buộc tội những viên chức cấp cao mà thôi. Vậy tôi muốn hỏi những người Mỹ, còn chức vụ nào cao hơn, quyền hành lớn hơn Tổng thống Mỹ hay không? Có lẽ chỉ có một người, đó là Chúa trời, người đã đưa Trump xuống trần để đưa nước Mỹ đến chổ tận diệt.
Việt Linh
https://www.nbcnews.com/politics/supreme-court/trump-jefferson-david-14th-amendment-rcna136369
https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/supreme-court-trump-colorado-ballot-case/
https://northwestbylines.co.uk/news/world/us-supreme-court-hears-trump-election-disqualification-arguments/