Trong các cuộc tranh luận miệng vào thứ Năm tới đây, lần đầu tiên các thẩm phán trong Tòa án Tối cao sẽ phải vất vả đấu tranh với một điều khoản hiến pháp được thông qua sau Nội chiến để ngăn chặn các cựu viên chức “tham gia nổi dậy” đòi lại quyền lực.
Một vụ án có khả năng làm gián đoạn nỗ lực quay trở lại Tòa Bạch Ốc của Donald Trump đang khiến Tòa án Tối cao trở thành trung tâm của chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 một cách khó chịu, bất đắc dĩ.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Đây là vụ án có sự tham gia trực tiếp nhất của Tòa án Tối cao vào cuộc bầu cử tổng thống kể từ vụ Bush kiện Gore, một quyết định được đưa ra cách đây một phần tư thế kỷ đã mang lại ghế Tổng thống cho George W. Bush của đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 2000. Khi đó, Tòa án Tối cao đã phải hứng chịu những lời chỉ trích về đạo đức, khiến các thẩm phán phải thông qua quy tắc ứng xử đầu tiên của họ vào tháng 11, vào thời điểm mà sự tán thành của công chúng đối với tòa án đang giảm dần, ở mức thấp gần kỷ lục trong các cuộc khảo sát.
Tranh chấp bắt nguồn từ việc các cử tri Đảng Cộng hòa và cử tri độc lập ở Colorado thúc đẩy loại Trump khỏi cuộc bỏ phiếu sơ bộ của Đảng Cộng hòa vì nỗ lực lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020 trước ứng cử viên Đảng Dân chủ Joe Biden, đỉnh điểm là cuộc tấn công vào Quốc hội Liên bang Hoa Kỳ vào ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Tòa án cao nhất của Colorado xác định rằng Trump đã kích động bạo loạn ở thủ đô của quốc gia và do đó không đủ tư cách để trở thành tổng thống một lần nữa và không nên có tên trong cuộc bỏ phiếu sơ bộ của tiểu bang vào ngày 5 tháng 3.
Một chiến thắng dành cho cử tri Colorado sẽ tương đương với một tuyên bố từ các thẩm phán trong Tòa án Tối cao, trong đó có ba người do Trump bổ nhiệm, rằng ông ta đã tham gia vào cuộc nổi dậy và bị Tu chính án thứ 14 cấm giữ chức vụ lần nữa. Điều đó sẽ cho phép các tiểu bang loại ông ta ra khỏi lá phiếu và gây nguy hiểm cho chiến dịch tranh cử của ông ta.
Một phán quyết dứt khoát dành cho Trump sẽ phần lớn chấm dứt những nỗ lực ở Colorado, Maine và những nơi khác nhằm ngăn chặn tên ông ta xuất hiện trên lá phiếu.
Các thẩm phán có thể lựa chọn một kết quả ít thuyết phục hơn, nhưng với nhận thức rằng vấn đề này có thể quay trở lại với họ, có lẽ sau cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11 và giữa cuộc khủng hoảng hiến pháp toàn diện.
Tòa án Tối cao đã ra tín hiệu rằng họ sẽ cố gắng hành động nhanh chóng, rút ngắn đáng kể thời gian nhận văn bản tóm tắt và tổ chức tranh luận trong phòng xử án.
Trump đang kháng cáo riêng lên tòa án tiểu bang phán quyết của Tổng thư ký hành chính tiểu bang Maine, Shenna Bellows, rằng Trump không đủ điều kiện để xuất hiện trong cuộc bỏ phiếu của tiểu bang Maine vì vai trò của ông ta trong cuộc tấn công vào Điện Capitol. Cả phán quyết của Tòa án Tối cao Colorado và Tổng thư ký hành chính tiểu bang Maine đều được giữ nguyên cho đến khi kháng cáo diễn ra.
Donald Trump dự kiến sẽ không tham dự phiên họp của Tòa án Tối cao vào tuần tới.
Dù các thẩm phán quyết định thế nào, họ có thể sẽ thấy nhiều hơn về Trump, người đang phải đối mặt với cáo buộc hình sự liên quan đến ngày 6 tháng 1 và các vấn đề khác. Các vụ kiện tụng khác liên quan đến bầu cử cũng có thể xảy ra.
Năm 2000, trong vụ Bush kiện Gore, Tòa án Tối cao và các bên bị chia rẽ về việc liệu các thẩm phán có nên can thiệp hay không.
Kể từ đó, quyết định 5-4 do phe bảo thủ thúc đẩy đã bị chỉ trích nặng nề, đặc biệt là vì tòa án đã cảnh báo không nên sử dụng vụ kiện này làm tiền lệ khi ý kiến đa số chưa ký tên tuyên bố rằng “việc xem xét của chúng tôi chỉ giới hạn trong hoàn cảnh hiện tại”.
Trong trường hợp của Trump, cả hai bên đều muốn vấn đề được giải quyết nhanh chóng.
Các luật sư của Trump kêu gọi các thẩm phán không nên trì hoãn và nói rằng: “Tòa án nên giải quyết nhanh chóng và dứt khoát những nỗ lực loại bỏ quyền bầu cử này, vốn đe dọa tước quyền bầu cử của hàng chục triệu người Mỹ và hứa hẹn sẽ gây ra sự hỗn loạn nếu các tòa án của các tiểu bang và viên chức các tiểu bang khác làm theo sự dẫn dắt của Colorado và loại trừ ứng cử viên tổng thống tiềm năng”.
Donald Sherman, luật sư hàng đầu của nhóm Công dân vì Trách nhiệm và Đạo đức ở Washington cho biết cử tri và quan chức bầu cử cần có câu trả lời nhanh chóng và nói rằng: “Các cử tri muốn biết liệu Tòa án Tối cao có cùng suy nghĩ như họ về ngày 6 tháng 1 là một cuộc nổi dậy và Donald Trump là một kẻ cầm đầu cuộc nổi dậy hay không?”
Về thành phần nhân sự của Tòa án Tối cao tham gia phiên xử này có Thẩm phán Clarence Thomas là thành viên đương nhiệm duy nhất của tòa án ngồi dự bị trong vụ Bush kiện Gore. Và ba thẩm phán khác đã tham gia cuộc chiến pháp lý đứng về phía Bush, đó là: John Roberts, Brett Kavanaugh và Amy Coney Barrett. Sau khi nhậm chức, George W. Bush cuối cùng đã bổ nhiệm John Roberts làm chánh án và thuê Brett Kavanaugh đảm nhiệm những công việc quan trọng ở Tòa Bạch Ốc trước khi bổ nhiệm Kavanaugh làm thẩm phán phúc thẩm. Đây có thể được xem là vụ báo đáp ơn nghĩa sòng phẳng của George W. Bush. John Roberts và Brett Kavanaugh đã được trả công xứng đáng.
Lời kết:
Vấn đề liệu Trump có thể có tên trong lá phiếu hay không chỉ là một trong số nhiều vấn đề liên quan đến Donald Trump và ngày 6/1 đã được đưa lên tòa án tối cao. Các thẩm phán đã từ chối yêu cầu từ công tố viên đặc biệt Jack Smith để nhanh chóng đưa ra phán quyết về tuyên bố của Trump rằng ông ta có quyền miễn trừ và không thể bị truy tố, mặc dù vấn đề này có thể sớm được đưa ra tòa tùy thuộc vào phán quyết của tòa phúc thẩm có trụ sở tại Washington.
Vào tháng 4, Tòa án Tối cao sẽ xét xử đơn kháng cáo có thể hủy bỏ hàng trăm cáo buộc bắt nguồn từ cuộc bạo loạn ở Điện Capitol, bao gồm cả cáo buộc chống lại Trump.
Dù sao, tôi vẫn tin vào trực giác của riêng mình, rằng màn trình diễn ra vẻ liêm chính, chí công vô tư của các thẩm phán bảo thủ chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng bởi quan điểm đảng phái và chính trị. Nói nôm na một cách bình dân, không ai tự chặt chân tay mình, không ai tự đốt nhà mình cả.
Việt Linh
https://www.washingtonpost.com/politics/interactive/2024/14th-amendment-trump-ballot/
https://www.huffpost.com/entry/election-2024-trump-insurrection-amendment-supreme-court_n_65bf1aeee4b0102bd2d9c0e5