(CaliToday) – Ký giả Wall Street Journal Evan Gershkovich cùng hai người Mỹ khác, và những nhân vật đối lập người Nga bị Moscow giam giữ đã được trao trả tự do vào thứ 5, trong một thỏa thuận quy mô và phức tạp chưa từng có trong thời kỳ hậu Xô Viết liên quan đến 7 quốc gia.
Thỏa thuận đạt được sau mạng lưới đàm phán phức tạp là một chiến thắng ngoại giao cho Tổng thống Biden, người vốn từ lâu đã cam kết đưa những người Mỹ bị cầm tù về lại quê nhà, và ủng hộ phong trào dân chủ đang gặp khó khăn ở Nga.
Tổng thống Joe Biden tại cuộc họp báo vào sáng thứ 5 cho hay, các tù nhân đã rời khỏi Nga và đang trên đường trở về nhà. “Thử thách cam go tàn khốc của họ đã kết thúc, và họ đã được tự do,” Biden nói, chung quanh ông là thân nhân của những tù nhân được thả.
Lần đầu tiên kể từ khi Liên bang Xô Viết sụp đổ, Moscow đã trả tự do cho những người bất đồng chính kiến nổi tiếng theo thỏa thuận trao đổi, trong đó tổng cộng 16 người được Nga trả tự do, đổi lại 8 người Nga bị phương Tây giam giữ. Cuộc trao đổi diễn ra tại phi trường quốc tế ở Ankara – thủ phủ Thổ Nhĩ Kỳ, và liên quan đến 7 phi cơ khác nhau chở 24 tù nhân từ Hoa Kỳ, Đức, Ba Lan, Slovenia, Na Uy và Nga.
Gia đình ông Gershkovich gởi ra tuyên bố cám ơn Tổng thống Biden và các viên chức khác đã giúp bảo đảm trả tự do cho người thân của họ. “Chúng tôi rất mong được ôm cậu ấy thật chặt, và tận mắt chứng kiến nụ cười ngọt ngào và dũng cảm của cậu ấy,” tuyên bố ghi. “Điều quan trọng nhất bây giờ là chăm sóc Evan, và được ở bên nhau một lần nữa”.
Thoả thuận trả tự do ông Gershkovich 32 tuổi – người bị giam cầm 16 tháng qua trong nhà tù Nga; Alsu Kurmasheva 47 tuổi, – biên tập viên người Mỹ gốc Nga của Đài Âu Châu Tự do/Đài phát thanh Tự do, người cũng đã bị bắt vào năm ngoái; và Paul Whelan 54 tuổi – cựu thủy quân lục chiến Hoa Kỳ bị bắt vào năm 2018. Phi cơ chở 3 công dân Hoa Kỳ sẽ hạ cánh xuống Căn cứ quân sự Andrews ở Maryland vào tối thứ 5. Tổng thống Biden và Phó Tổng thống Kamala Harris dự tính sẽ ra chào đón họ.
Theo một nghĩa nào đó, thỏa thuận này cũng là một chiến thắng cho Tổng thống Vladimir V. Putin của Nga – người có thể sử dụng thỏa thuận này để nhấn mạnh lòng trung thành đối với các điệp viên Nga bị bắt ở nước ngoài. Đức đã thả Vadim Krasikov – người Nga bị kết tội giết hại cựu chiến binh ly khai Chechnya tại Berlin vào năm 2019 theo lệnh của chính phủ Nga. Vốn thường không chào đón các nhà lãnh đạo nước ngoài trong những chuyến công du của họ đến Moscow, nhưng Putin vào thứ 5 đã ra phi trường ôm những tù nhân Nga được thả về nước.
Các tù nhân chính trị nổi tiếng của Nga cũng được thả, trong đó có Ilya Yashin 41 tuổi – chính trị gia đối lập nổi tiếng nhất vẫn đang ngồi tù; Vladimir Kara-Murza 42 tuổi – nhà hoạt động kỳ cựu cũng là cây bút của tờ The Washington Post; và Oleg Orlov 71 tuổi, đồng Chủ tịch Tổ chức Nhân quyền Nga Memorial.
Một số tù nhân được Nga trả tự do là công dân Đức, trong đó có German Moyzhes – luật sư giúp người Nga xin giấy phép cư trú tại Đức và các quốc gia EU khác. Hoa Kỳ thả tin tặc Nga bị kết tội Vladislav Klyushin, và hai người khác. Slovenia, Na Uy và Ba Lan thả 4 người bị cáo buộc làm gián điệp Nga.
Hoa Kỳ vào năm 2022 trao đổi ông trùm mua bán vũ khí người Nga Viktor Bout đang lãnh án tù của Mỹ để đổi lấy tự do của ngôi sao bóng rổ Brittney Griner bị Nga bắt vì có ma túy trong hành lý. Một số người chỉ trích các thỏa thuận trao đổi tù nhân, như thoả thuận thả bà Griner, cho rằng chúng khích lệ Điện Kremlin tiếp tục bắt giữ người Mỹ. Nhưng thỏa thuận mới nhất này rộng hơn nhiều so với bất kỳ thỏa thuận nào mà Biden hoặc những người tiền nhiệm gần đây của ông đã thực hiện với Putin.
Hương Giang