(CaliToday) – Tài liệu mới được tiết lộ cho thấy Chánh thẩm John Roberts đã ép buộc các Thẩm phán Tối cao Pháp viện để cho ông nắm vai trò chủ chốt trong các vụ kiện tụng liên quan đến Donald Trump như thế nào.
Ông Roberts vào tháng 2 đã gởi một bản ghi nhớ mật cho các đồng nghiệp tại Tòa Tối cao bày tỏ sự thất vọng và niềm tin chắc chắn như thế nào.
Cựu Tổng thống đang tìm cách quay trở lại Toà Bạch Ốc vào lúc đó gởi lời kêu gọi táo bạo đến các Thẩm phán bảo thủ tại Tối cao Pháp viện – chỗ bám víu cuối cùng của ông ta. Trump muốn họ ngăn chặn phiên tòa hình sự truy tố nỗ lực đảo ngược kết quả bầu cử năm 2020 sắp diễn ra ở D.C, dựa vào lập luận về quyền miễn tố tổng thống. Bất cứ bước đi nào của Toà đều có thể gây ra hậu quả lâu dài cho cuộc bầu cử sắp tới, phạm vi quyền lực của tổng thống, và danh tiếng của chính Toà.
Trong bản ghi nhớ ngày 22 tháng 2 nhằm khởi động thảo luận chính thức giữa các Thẩm phán về việc có nên thụ lý vụ án hay không, Chánh thẩm đã chỉ trích gay gắt về quyết định của tòa cấp dưới, và đưa ra ý kiến đáng kinh ngạc về việc Toà sẽ phán quyết sau này như thế nào.
Ông Roberts chỉ trích quyết định của toà Phúc thẩm bật đèn xanh cho phiên tòa xét xử Trump được tiến hành, cho rằng phán quyết này không thỏa đáng và lập luận kém. Roberts than phiền, các Thẩm phán tòa cấp dưới “không giải quyết được những câu hỏi khó nhất.” Chánh thẩm không những đề nghị Tối cao Pháp viện nên thụ lý vụ án, và như vậy sẽ trì hoãn phiên toà, mà còn đề nghị các đồng nghiệp nên quyết định vụ này như thế nào. “Tôi nghĩ, có khả năng chúng ta sẽ xem xét việc phân chia quyền lực khác với Tòa Phúc thẩm,” Roberts ghi. Nói cách khác: trao cho Trump sự bảo vệ lớn hơn khỏi bị truy tố.
Trong 3 vụ án quan trọng liên quan đến ngày 6 tháng 1 diễn ra trong nhiệm kỳ trước, Toà thấy mình bị vướng vào chính trị tổng thống nhiều hơn bất cứ lúc nào kể từ bầu cử năm 2000, ngay cả khi Toà đang phải đối mặt với những tranh cãi của chính họ liên quan đến ngày đó. Chánh thẩm phản ứng bằng cách triển khai thẩm quyền của mình để hướng tới các phán quyết có lợi cho Trump, theo kết quả điều tra của tờ New York Times, trong đó phát giác ra nhiều thông tin mới về quá trình ra quyết định của Toà.
Kết quả điều tra dựa trên chi tiết từ bản ghi nhớ riêng của các Thẩm phán, tài liệu về các thủ tục tố tụng, và các cuộc phỏng vấn với những người trong nội bộ Toà, cả bảo thủ và cấp tiến.
Chánh thẩm viết quan điểm trong tất cả 3 vụ, kể cả một vụ không ký tên vào tháng 3, trong đó kể cả kết luận cựu Tổng thống không thể bị cấm có tên trên lá phiếu ở Colorado.
Một vụ khác có thay đổi rất bất thường. Roberts vào tháng 4 giao cho Thẩm phán Samuel A. Alito Jr. viết ý kiến đa số, trong đó nói rằng, công tố đã đi quá xa khi đưa ra cáo buộc cản trở đối với một số kẻ bạo động Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021. Nhưng vào cuối tháng 5, Chánh thẩm lại đảm nhận vụ này.
Không rõ ai đã khởi xướng thay đổi và lý do tại sao. Sự thay đổi này diễn ra vài ngày sau khi New York Times loan tin lá cờ lộn ngược biểu tượng của phong trào Stop the Steal được cắm trên sân nhà Thẩm phán Alito sau vụ tấn công Điện Capitol. Mặc dù thời gian có vẻ đóng vai trò quan trọng trong thay đổi, nhưng không rõ liệu hai sự việc này có liên quan đến nhau hay không.
Trong các cuộc thảo luận vào tháng 2 về quyền miễn tố tổng thống, vụ kiện có hậu quả nghiêm trọng nhất trong 3 vụ, một số Thẩm phán bảo thủ muốn lên lịch xét xử vụ án này vào nhiệm kỳ sau. Điều đó sẽ hoãn tranh cãi trước toà cho đến tháng 10, và gần như chắc chắn sẽ đẩy quyết định sau bầu cử. Nhưng Chánh thẩm lại đứng về phía các Thẩm phán cấp tiến, ủng hộ xét xử sớm, và sau đó ông đóng băng chúng.
Trong quan điểm đa số về quyết định miễn tố, Roberts có vẻ tự tin lập luận của ông sẽ vượt lên trên chính trị, thuyết phục công chúng, và vượt qua được thử thách của thời gian. Ý kiến của ông trích dẫn “những nguyên tắc lâu dài,” trích dẫn lời ủng hộ của Alexander Hamilton về một nhiệm kỳ tổng thống mạnh mẽ, và khẳng định sẽ sai lầm nếu tập trung quá nhiều vào hành động của Trump. “Trong một vụ như thế này, việc tập trung vào ‘kết quả tạm thời’ có thể gây ra hậu quả sâu sắc cho sự phân chia quyền lực và tương lai của nền Cộng hòa của chúng ta,” Roberts ghi. “Quan điểm của chúng ta phải nhìn xa hơn.”
Nhưng phản ứng của công chúng đối với phán quyết được Tối cao Pháp viện đưa ra vào tháng 7, vào ngày cuối cùng của nhiệm kỳ, không giống với những gì mà những câu nói khoa trương của Chánh thẩm dự đoán.
Cả phe bảo thủ và phe cấp tiến đều xem đây là chiến thắng lớn cho Trump. Cựu Tổng thống và những người ủng hộ vô cùng phấn khích trước quyết định của Toà Tối cao, trong đó mở rộng đáng kể quyền miễn tố tổng thống và hoãn mọi phiên tòa cho đến tận sau cuộc bầu cử. Đối với Dân chủ, các Thẩm phán do Cộng hòa bổ nhiệm đã bỏ qua cuộc tấn công dữ dội vào Điện Capitol, và từ bỏ nguyên tắc cốt lõi là không ai được đứng trên luật pháp. Từ lâu tuyên bố muốn Toà tránh xa chính trị, John Roberts bây giờ đẩy nó vào sâu hơn.
Bây giờ ý kiến của Chánh thẩm là tài liệu chính trong một vở kịch pháp lý sẽ diễn ra vào mùa thu này, khi Thẩm phán Tanya S. Chutkan chủ trì phiên tòa vốn bị trì hoãn lâu nay phân tích ý kiến của Toà và tiến hành theo phán quyết như thế nào. Các học giả pháp lý cho biết công việc của bà sẽ không dễ dàng. Mặc dù Chánh thẩm nổi tiếng là một người có phương pháp, nhiều chuyên cả bảo thủ và cấp tiến cho rằng, lần này ông đã đưa ra một ý kiến rời rạc, khó diễn giải. Một số người khác tin rằng, phán quyết này không liên quan đến luật pháp. “Nó chắc chắn không thực sự liên quan đến Hiến pháp,” Stephen R. McAllister – Giáo sư luật tại Đại học Kansas và cựu Lục sự của Thẩm phán Clarence Thomas – nói.
Nhưng trong nội bộ Toà, một số Thẩm phán phe đa số đã ca ngợi Chánh thẩm ngay cả khi họ yêu cầu thay đổi. Hai ngày sau khi Roberts gởi ra dự thảo quan điểm của Toà vào tháng 6, Thẩm phán Brett M. Kavanaugh hồi đáp, cho rằng đó là “ý kiến phi thường.”
“Cảm ơn một lần nữa vì công việc phi thường của ông,” Kavanaugh ghi.
Ngay sau đó, Thẩm phán Neil M. Gorsuch cũng gởi những lời hay ý đẹp, “Tôi cùng Brett cảm ơn vì công việc phi thường của ông.”
Hương Giang (Theo New York Times – Còn tiếp)