WASHINGTON — Các nghị sĩ Cộng hòa tại Quốc hội không tiếc lời ca ngợi loạt sắc lệnh hành pháp và kế hoạch cắt giảm ngân sách liên bang của Tổng thống Donald Trump, coi đó là sự thay đổi mà cử tri đã mong đợi khi bỏ phiếu năm ngoái.
Tuy nhiên, khi những tác động tiêu cực bắt đầu ảnh hưởng trực tiếp đến cử tri của họ, lập trường của họ trở nên do dự hơn.
Từ việc cắt giảm ngân sách y tế và nông nghiệp đến lo ngại về thuế quan làm tổn hại ngành công nghiệp địa phương và người tiêu dùng, các nhà lập pháp Cộng hòa bắt đầu lên tiếng phản đối một số khía cạnh trong chính sách của Trump. Tuy nhiên, họ vẫn thận trọng, bởi lẽ cử tri muốn có sự thay đổi tại Washington và họ cũng không muốn đối đầu với Trump.
Thượng nghị sĩ Katie Britt (R-Ala.) gần đây đã phản đối việc chính quyền cắt giảm ngân sách cho Viện Y tế Quốc gia (NIH). Đại học Alabama là một trong những đơn vị nhận tài trợ lớn từ NIH, giúp biến nó thành nhà tuyển dụng lớn nhất bang.
Britt nói với AL.com rằng cần có một “cách tiếp cận thông minh và có mục tiêu để không làm cản trở các nghiên cứu đột phá, cứu sống người tại các tổ chức có thành tích cao như ở Alabama.”
Thượng nghị sĩ Susan Collins (R-Maine) cũng chỉ trích mức trần chi phí gián tiếp trong các khoản tài trợ của NIH, gọi đó là một quyết định “thiếu suy xét”, có thể dẫn đến “những khoản cắt giảm tùy tiện đối với nghiên cứu quan trọng tại các cơ sở ở Maine.”
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Bill Cassidy (R-La.) cảnh báo rằng các trường đại học không có quỹ tài trợ lớn sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ những cắt giảm này.
“Sẽ rất khó khăn để họ tiếp tục nghiên cứu. Tôi muốn người dân Louisiana được hưởng lợi từ các khoản tài trợ nghiên cứu, chứ không để tất cả tiền chảy về Massachusetts và California,” Cassidy nói.
Căng thẳng gia tăng trong nội bộ đảng Cộng hòa
Việc cắt giảm ngân sách NIH chỉ là một trong nhiều chính sách khiến các nghị sĩ Cộng hòa lo lắng. Điều này đặt ra thách thức lớn cho Trump, bởi lẽ các nghị sĩ GOP (đảng Cộng hòa) chính là tuyến phòng thủ quan trọng nhất giúp ông thực hiện các sắc lệnh gây tranh cãi. Nếu Trump đẩy mọi thứ đi quá xa, một số nghị sĩ có thể hợp tác với đảng Dân chủ để ngăn chặn ông.
Bảo vệ lợi ích cử tri luôn là nguyên tắc quan trọng của các nhà lập pháp tại Quốc hội, đặc biệt là với các bang “đỏ” (ủng hộ đảng Cộng hòa), vốn phụ thuộc nhiều vào ngân sách liên bang. Theo phân tích của Viện Rockefeller về ngân sách năm tài chính 2024, trong số 20 bang nhận nhiều tiền từ chính phủ hơn số thuế họ đóng, có 13 bang đã bỏ phiếu cho Trump trong cả ba kỳ bầu cử tổng thống gần nhất. Trong khi đó, 9 trong số 10 bang đóng thuế nhiều hơn số tiền nhận lại từ liên bang lại thuộc về đảng Dân chủ.
Một trong những nhóm cử tri quan trọng mà đảng Cộng hòa phải bảo vệ là nông dân, những người phụ thuộc vào chính phủ liên bang như một khách hàng lớn. Chương trình Food for Peace (Lương thực vì Hòa bình) do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) quản lý là một ví dụ. Chính phủ Mỹ mua và phân phối nông sản để chống đói nghèo trên toàn thế giới. Tuy nhiên, Trump và cố vấn tỷ phú Elon Musk muốn giải thể USAID, đe dọa trực tiếp đến chương trình này.
Một nhóm nghị sĩ Cộng hòa từ các bang nông nghiệp, bao gồm Chủ tịch Ủy ban Nông nghiệp Hạ viện Glenn Thompson (R-Pa.), đã đề xuất dự luật chuyển chương trình Food for Peace sang Bộ Nông nghiệp để bảo vệ nó.
“Suốt 70 năm qua, nông dân Mỹ, trong đó có Kansas, đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp lương thực cho các cộng đồng suy dinh dưỡng trên toàn cầu. Đây không chỉ là lương thực, mà còn là một hình thức ngoại giao, giúp nuôi sống những cộng đồng dễ tổn thương nhất,” Hạ nghị sĩ Tracey Mann (R-Kan.) cho biết.
Mann cùng với các nghị sĩ khác như Rick Crawford (R-Ark.), Dan Newhouse (R-Wash.), David Rouzer (R-N.C.), Jerry Moran (R-Kan.) và John Hoeven (R-N.D.) đã cùng nhau đưa ra dự luật nhằm bảo vệ chương trình này.
Thuế quan của Trump khiến đồng minh khó xử
Bên cạnh vấn đề ngân sách, thuế quan của Trump cũng làm dấy lên tranh cãi trong nội bộ đảng Cộng hòa. Thượng nghị sĩ Chuck Grassley (R-Iowa), Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện, đã lên tiếng phản đối khi Trump đe dọa áp thuế lên hàng nhập khẩu từ Canada.
Grassley, với lý do lạm phát dưới thời Biden, kêu gọi miễn thuế đối với kali – một loại phân bón thiết yếu mà nông dân Iowa chủ yếu nhập từ Canada.
“Tôi kêu gọi Tổng thống Trump miễn thuế kali, vì nông dân gia đình của chúng ta phụ thuộc vào nguồn cung từ Canada,” Grassley viết trên nền tảng X.
“Tôi ủng hộ thương mại tự do và công bằng. Tổng thống đắc cử với cam kết thử nghiệm thuế quan. Nếu hiệu quả, tôi sẽ khen ngợi. Nếu không, tôi sẽ nói ‘Tôi đã cảnh báo trước rồi’,” ông nói với NBC News.
Hai thượng nghị sĩ của Kentucky, Mitch McConnell và Rand Paul, cũng phản đối thuế quan của Trump, cảnh báo rằng chúng sẽ làm tăng giá cho người dân Mỹ, bao gồm cả người dân Kentucky.
Trong một bài viết trên Louisville Courier-Journal, McConnell cảnh báo thuế quan có thể ảnh hưởng đến “75.000 trang trại gia đình ở Kentucky, ngành sản xuất bourbon – vốn chiếm 95% sản lượng bourbon thế giới, và cả ngành công nghiệp ô tô của chúng ta.”
“Một ước tính cho thấy thuế quan của tổng thống có thể khiến mỗi người dân Kentucky mất đến 1.200 USD mỗi năm,” McConnell viết.
Paul, dù thường bất đồng với McConnell, lần này lại đồng quan điểm.
“Chúng ta đã thắng cuộc bầu cử vừa qua bằng cách chỉ trích chính sách của đảng Dân chủ vì làm giá cả tăng cao. Những người ủng hộ thuế quan sẽ phải giải thích vì sao giá vẫn tiếp tục leo thang,” Paul viết trên X.
Căng thẳng gia tăng khi Trump đóng băng các khoản tài trợ
“Mâu thuẫn giữa Trump và các nghị sĩ Cộng hòa có thể tiếp tục leo thang khi ông đóng băng các khoản tài trợ từ hai đạo luật được thông qua dưới thời Tổng thống Joe Biden – một dành cho cơ sở hạ tầng và một cho năng lượng sạch (bao gồm xe điện). Cả hai đạo luật này đều mang lại nguồn tài trợ đáng kể cho các bang ‘đỏ’.”
Thượng nghị sĩ Patty Murray (D-Wash.), Phó chủ tịch Ủy ban Phân bổ ngân sách, cho rằng Trump đang đi sai hướng và nên tìm kiếm sự chấp thuận từ Quốc hội trước khi thực hiện các biện pháp cắt giảm hoặc đóng băng tài trợ.
“Đẩy nông dân đến bờ vực phá sản, đình trệ các dự án hạ tầng, cắt giảm nghiên cứu ung thư và giết chết hàng nghìn việc làm năng lượng sạch không chỉ là chính sách tồi mà còn là một thảm họa đối với người lao động,” Murray nói. “Nếu Trump và Elon Musk muốn cắt giảm tài trợ cho nghiên cứu ung thư và các dự án hạ tầng, họ nên gửi đề xuất lên Quốc hội và tìm cách giành đủ phiếu ủng hộ.”
Nguồn abcnews
