(CaliToday) – Thống đốc California Gavin Newsom vào sáng thứ 5 ban hành sắc lệnh hành pháp, trong đó yêu cầu các cơ quan tiểu bang bắt đầu dẹp các khu trại vô gia cư ở những khu đất công, sử dụng thẩm quyền mới sau khi được Tối cao Pháp viện bật đèn xanh vào tháng trước.
Sắc lệnh có thể ảnh hưởng đến hàng chục ngàn người đang sinh sống trong những khu lều trại trên khắp California. Số liệu thống kê mới nhất cho thấy tiểu bang có khoảng 180.000 người vô gia cư vào bất cứ đêm nào đó. Khoảng 123.000 người không có chỗ qua đêm, phải ngủ trong lều, trong xe, hoặc ngoài trời. Chính phủ ông Newsom đã đầu tư $24 tỉ Mỹ kim trong những năm gần đây trong nỗ lực giảm con số này, nhưng thực tế lại ngược lại. Thống đốc bây giờ sử dụng một loạt công cụ trong phán quyết mới nhất của Tối cao Pháp viện, trong đó cho phép các tiểu bang hoặc chính quyền địa phương bắt giữ hoặc phạt những người cắm trại trên tài sản công.
Phán quyết được Tối cao Pháp viện đưa ra vào ngày 28 tháng 6 duy trì lệnh cấm người vô gia cư tại thành phố nhỏ trung tâm của vụ kiện là Grants Pass ở Oregon ngủ ngoài trời. Tòa Phúc thẩm liên bang Khu vực 9 trước đó cho rằng, việc trừng phạt những người ngủ ở nơi công cộng khi họ không có nơi hợp pháp nào khác để qua đêm vi hiến.
Các trại vô gia cư mọc lên như nấm khi Tòa khu vực 9 có quyền tài phán bao trùm các tiểu bang miền Tây hạn chế khả năng của các thành phố trong việc bắt giữ và phạt khi giải quyết tình trạng vô gia cư. Nhiều chính trị gia lưỡng đảng đổ lỗi cho phán quyết của Toà Phúc thẩm, và Newsom nằm trong số nhiều nhà lãnh đạo yêu cầu Tối cao Pháp viện can thiệp.
Newsom viết thư làm bạn của toà, ủng hộ Grants Pass, cho rằng, những phán quyết trước đây “trói tay chính quyền tiểu bang và địa phương trong việc giải quyết vấn đề này.” Trước phán quyết của Tối cao Pháp viện, các thành phố phải bố trí chỗ qua đêm cho những người ngủ trên tài sản công trước khi phạt hay bắt giữ họ. Lệnh toà mới cũng hối thúc các tiểu bang hợp tác với chính quyền địa phương để tạo điều kiện chỗ trú thân và những dịch vụ hỗ trợ khác trước khi dỡ bỏ các khu trại.
“Lệnh hành pháp này yêu cầu các cơ quan tiểu bang hành động khẩn cấp để giải quyết các khu lều trại nguy hiểm, trong khi hỗ trợ và giúp đỡ những người sinh sống trong đó, và đưa ra hướng dẫn cho các thành phố và quận hạt làm như vậy,” Newsom ghi trong tuyên bố. “Tiểu bang làm việc hết mình để giải quyết cuộc khủng hoảng trên đường phố chúng ta. Đơn giản không còn lý do gì nữa. Đã đến lúc mọi người phải làm phần việc của mình.”
Phe ủng hộ người vô gia cư chỉ trích sắc lệnh, cho rằng giới lãnh đạo cần phải làm nhiều hơn nữa để giải quyết tận gốc vấn đề vô gia cư dai dẳng của California, đó là tình trạng thiếu nghiêm trọng nhà ở giá phải chăng. “Bản thân sắc lệnh là nỗ lực nhằm đánh lạc hướng sự chú ý khỏi những người chịu trách nhiệm cho cuộc khủng hoảng nhà ở giá rẻ, các nhà lãnh đạo dân cử của tiểu bang và địa phương đã để cho tình trạng trở nên tồi tệ như vậy, và lại đẩy sự chú ý vào những người thực sự là nạn nhân của thất bại đó,” Eric Tars – Giám đốc cao cấp về chính sách của Trung tâm Luật về Người vô gia cư Quốc gia – cho biết.
Mặc dù đã đầu tư rất nhiều vào các chương trình dành cho người vô gia cư, California vẫn thiếu nhà ở khẩn cấp. Với cam kết xây dựng 3,5 triệu ngôi nhà mới khi vận động tranh cử thống đốc vào năm 2017, nhưng Gavin Newsom đã không đạt được con số như đã hứa.
Sắc lệnh vào thứ 5 yêu cầu các cơ quan đưa ra chính sách xóa bỏ các khu vô gia cư mọc lên trên tài sản của tiểu bang như công viên hay dọc trên đường. Sắc lệnh hối thúc các cơ quan thông báo ít nhất 48 giờ trước khi dỡ bỏ khu trại, và thu giữ bất cứ đồ đạc cá nhân nào trong thời gian thực hiện ít nhất 60 ngày. Tuy nhiên, sắc lệnh không bắt buộc chính quyền đưa người vô gia cư đến nơi trú ẩn cũng không nêu rõ trường hợp nào người cắm trại ngoan cố có thể bị phạt.
Cộng hòa thường chỉ ra tình trạng vô gia cư ở California là ví dụ về sự yếu kém, thụt lùi của tiểu bang dưới thời ông Newsom, và Dân chủ. Họ dự tính cũng sẽ làm như vậy với Phó Tổng thống Kamala Harris, cựu thượng nghị sĩ và công tố viên của California, trong những tuần tới, khi bà chính thức được Dân chủ đề cử ra tranh cử với ông Donald Trump.
Hương Giang