SACRAMENTO, Calif. (CaliToday) — Thống đốc Gavin Newsom vào thứ Sáu phủ quyết dự luật cho phép di dân không có tình trạng di trú hợp pháp được vay tiền theo chương trình của tiểu bang hỗ trợ người mua nhà lần đầu tiên ở California.
Dự luật vấp phải phản đối mạnh mẽ từ Cộng hoà bên ngoài California, với nhiều tiếng nói chỉ trích cho rằng, tiểu bang với thị trường nhà cửa đắt đỏ nên ưu tiên hỗ trợ mua nhà cho người dân hợp pháp. Tuy nhiên, bên ủng hộ bảo rằng, dự luật sẽ cải thiện chất lượng cuộc sống cho những gia đình làm việc siêng năng, bất chấp tình trạng di trú của họ như thế nào.
Được xem là ứng cử viên tổng thống Dân chủ tương lai, Newsom cho hay, ông không thể ký dự luật vì nguồn ngân quỹ hạn chế dành cho các chương trình hỗ trợ cư gia của tiểu bang. “Việc mở rộng điều kiện tham gia chương trình phải được cân nhắc cẩn trọng giữa bức tranh rộng lớn hơn về ngân sách hàng năm của tiểu bang, để bảo đảm chúng ta quản trị các nguồn tài nguyên hiệu quả,” Newsom ghi trong thư giải thích quyết định phủ quyết.
Đây là một trong số những dự luật được nhiều nhà lập pháp tiểu bang đưa ra trong những năm gần đây, nhằm mục đích mở rộng dịch vụ cho những người nhập cư không có giấy tờ đang sinh sống bất hợp pháp ở Mỹ. Một dự luật khác được lập pháp gửi đến Newsom trong năm nay yêu cầu Sở Phát triển Việc làm của tiểu bang phải lập kế hoạch trước ngày 31 tháng 3 năm 2025, trong đó hỗ trợ tiền mặt cho những người thất nghiệp không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp do tình trạng di trú của họ.
Hơn 700.000 di dân thu nhập thấp không có tình trạng di trú hợp pháp được hưởng dịch vụ y tế miễn phí vào đầu năm, theo chương trình Medicaid của tiểu bang sau khi Newsom và các nhà lập pháp vào năm 2022 đồng ý mở rộng bảo hiểm y tế công cho người trưởng thành, bất chấp tình trạng di trú.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Brian Dahle – cựu đối thủ của Newsome trong kỳ bầu cử thống đốc năm 2022 – bày tỏ hài lòng với quyết định phủ quyết, vì dự luật bất công với người dân California sinh sống hợp pháp ở Mỹ trong thời gian dài và đang gặp khó khăn về tài chánh. “Đây là một ý tưởng tệ,” Dahle nói. “Chúng ta không có đủ tài nguyên.”
Giới lập pháp Cộng hoà vào tuần trước gởi thư hối thúc Newsom phủ quyết dự luật.
Theo Sở Tài chánh tiểu bang, trong ngân sách được Thống đốc ký vào tháng 6 không có khoản tiền nào được cấp cho California Dream for All Program – chương trình cung cấp các khoản vay cho người mua nhà thế hệ đầu tiên. $500 triệu Mỹ kim được dành riêng cho chương trình này trong ngân sách năm 2022, và $20 triệu Mỹ kim đã được phân bổ trong ngân sách năm 2023.
Tiểu bang đã phê chuẩn các khoản vay mua nhà cho gần 4.000 hộ gia đình kể từ năm 2023 theo chương trình này, Văn phòng Thống đốc thông báo vào tháng 6. Chương trình này cung cấp tới 20% và không quá $150.000 Mỹ kim tiền cọc, hoặc chi phí và lệ phí liên quan đến việc mua bán nhà, theo Cơ quan Tài chánh Cư gia California.
Tại cuộc họp báo vào thứ Sáu, Newsom cho biết sẽ không suy đoán liệu ông có ký dự luật hỗ trợ vay mua nhà hay không, nếu có nhiều nguồn tài trợ hơn.
Theo Thống đốc, dự luật này nhằm mục đích mở rộng tính hội đủ điều kiện cho một “chương trình không có ngân quỹ,” ông đồng thời cũng gọi đề nghị này “không cần thiết.”
Tác giả dự luật, nhà lập pháp Dân chủ Joaquin Arambula đại diện cho khu vực Fresno tỏ ra “hết sức thất vọng” với quyết định của Thống đốc.
“Phủ quyết không thay đổi được thực tế nhiều người – kể cả những người nhập cư không có giấy tờ – mơ ước được làm chủ một căn nhà để có thể truyền lại tài sản cho con cháu,” Arambula ghi trong tuyên bố. “Họ là những người có trách nhiệm, làm việc siêng năng, và đóng thuế đầy đủ. Họ sẽ tiếp tục phấn đấu để đạt được ước mơ của mình, và những đóng góp của họ giúp củng cố nền kinh tế của Tiểu bang chúng ta, giúp xây dựng tiểu bang trở thành nền kinh tế lớn thứ năm trên thế giới.”
Giới lập pháp tiểu bang vào tháng trước gởi cho Thống đốc 950 dự luật trước hạn chót thông qua của ngành Lập pháp vào ngày 31 tháng 8. Newsom có thời gian đến 30 tháng 9 để quyết định ký dự luật nào thành luật.
Hương Giang