Phán quyết phôi thai đông lạnh ở Alabama rúng động quốc gia như thế nào?

(CaliToday) – Tối cao Pháp viện tiểu bang Alabama phán quyết, phôi đông lạnh là con người, đánh dấu lần đầu tiên toà đưa ra các quyền và sự bảo vệ sớm như vậy sau khi thụ thai.

Phán quyết chỉ hạn chế ở Alabama, nhưng có ảnh hưởng sâu rộng và sẽ mở ra mặt trận mới trong cuộc chiến về quyền sinh sản ở Mỹ.

Alabama có một trong những luật chống phá thai khắt khe nhất ở quốc gia, và giới ủng hộ phá thai cũng như chuyên viên pháp lý lo ngại, phán quyết có thể mở ra con đường cho phong trào “nhân vị tính” ở những tiểu ban bảo thủ. 

Toà Bạch Ốc lên án phán quyết ở Alabama  “chính xác là kiểu hỗn loạn mà chúng tôi nghĩ đến khi Tối cao Pháp viện  đảo  ngược phán quyết Roe v. Wade, và dọn đường cho các chính trị gia ra lệnh đưa ra quyết định cá nhân nhất của các gia đình.” 

Phôi đông lạnh là “những đứa trẻ chưa sinh,” và “những đứa trẻ chưa sinh là ‘những đứa trẻ’ theo đạo luật, không có ngoại lệ dựa trên giai đoạn phát  triển, vị trí địa lý, hoặc bất cứ đặc điểm riêng nào,” Thẩm phán Jay Mitchell viết trong ý kiến đa số của toà. Chỉ có 2 trong số 9 Thẩm phán bất đồng với quan điểm cho rằng đạo luật Trẻ nhỏ và Tử vong bất đáng năm 1872 áp dụng cho việc  hủy phôi đông lạnh, ngay cả khi chúng chưa được cấy vào tử cung. 

Phán quyết này dường như thể hiện sự chuyển hướng sang hoạt động tư pháp giữa các thành viên của Tòa án Tối cao Alabama, vốn trong một thời gian dài đã cho rằng văn bản luật không thể biện minh cho diễn dịch nó bao gồm “những đứa trẻ chưa sinh” – chứ đừng nói đến phôi đông lạnh.

Quyết định này bắt nguồn từ các vụ kiện do các bệnh nhân trước đây của Trung tâm Y học Sinh sản ở Mobile, Alabama, đứng đơn. Những bệnh nhân này gồm vợ chồng James và Emily LePage, William và Caroline Fonde, Felicia Burdick-Aysenne và Scott Aysenne đã sử dụng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để sinh thành công một số con, và vẫn còn một số phôi thai Trung tâm lưu trữ đông lạnh. Vào tháng 12 năm 2020, một bệnh nhân tại Bệnh viện Mobile (nơi Trung tâm Y học Sinh sản trực thuộc) đã vào vườn ươm đông lạnh trái phép, lấy ra rồi thả một số phôi đông lạnh của họ, hủy chúng.

Ông bà  LePage và ông bà Fonde khởi kiện chung, trong khi Aysenne đệ đơn kiện riêng. Cả hai vụ kiện theo Đạo luật Trẻ nhỏ và Tử vong bất đáng đều cáo buộc sơ suất, và vụ kiện của ông bà Aysenne cũng cáo buộc  bừa bãi và vi phạm hợp đồng. Đạo luật năm 1872 cho phép bố mẹ khởi kiện dân sự đòi bồi thường thiệt hại bằng tiền bạc “khi cái chết của trẻ vị nhỏ xảy ra do hành động sai trái, thiếu sót hoặc sơ suất của bất cứ người nào.” 

Tòa xét xử đứng về phía thỉnh nguyện của bị đơn, bãi bỏ tất cả các cáo buộc ngoại trừ vi phạm hợp đồng. “Phôi trong ống nghiệm được bảo quản lạnh trong vụ kiện này không phù hợp với định nghĩa về ‘người’ hay ‘trẻ em’,” phán quyết ghi. Nguyên đơn kháng án, và 2 vụ kiện được gộp thành 1 lên trước Tối cao Pháp viện Alabama. 

Các chuyên viên sinh sản cho rằng, tiêu chuẩn pháp lý mới đảo lộn thụ tinh trong ống nghiệm được thực hành như thế nào, và để lại nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời. Thụ tinh trong ống nghiệm ở Alabama có thể trở nên đắt đỏ hơn và khó với tới hơn nhiều. 

Nhưng IVF không phải bất hợp pháp.

“Mục tiêu của thụ tinh trong ống nghiệm là mang lại một thai kỳ khỏe mạnh với 1 thai nhi, và điều đó đòi hỏi phải tạo ra đủ phôi để mang lại cơ hội mang thai tốt nhất,” Betsy Campbell từ Hiệp hội Vô sinh Quốc gia RESOLVE nói. 

Campbell cho rằng, không có lộ trình nào về tiến hành như thế nào, nhưng phán quyết “chắc chắn có thể khiến việc thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm theo tiêu chuẩn đã được mài giũa trong 40 năm qua không thể thực hiện được.” 

Trong quan điểm đồng tình được trích dẫn nhiều từ Kinh thánh, Chánh thẩm Tom Parker cho biết IVF sẽ có vẻ khác nhưng sẽ không kết thúc ở Alabama. Parker cho rằng,  thụ tinh trong ống nghiệm có thể được thực hiện như thế nào là tùy thuộc vào tòa. Theo Chánh thẩm, không nên cho phép phôi thai đông lạnh nữa, và giới bác sĩ phải tạo ra từng phôi thai một rồi cấy vào tử cung, cho dù chất lượng như thế nào. 

Ít nhất đã có 1 cơ sở ngưng điều trị thụ thai trong ống nghiệm. Hệ thống Y tế trường Đại học Alabama ở Birmingham (UAB) – hệ thống bệnh viện lớn nhất tiểu bang miền Nam Hoa Kỳ –  thông báo tạm ngưng điều trị thụ tinh trong ống nghiệm do lo ngại đối mặt với những vụ kiện và  truy tố hình sự. 

UAB cho biết sẽ tiếp tục lấy trứng từ buồng trứng của phụ nữ nhưng tạm ngưng bước tiếp theo trong quá trình thụ tinh trong ống nghiệm, trong đó trứng được thụ tinh với tinh trùng trước khi được cấy vào tử cung.

“Chúng tôi rất buồn vì điều này sẽ ảnh hưởng đến nỗ lực sinh con bằng đường thụ tinh trong ống nghiệm,” nhà cung cấp dịch vụ y tế hàng đầu của tiểu bang ghi trong tuyên bố. “Nhưng chúng tôi phải đánh giá khả năng bệnh nhân và bác sĩ của chúng tôi có thể bị truy tố hình sự, hoặc phải đối mặt với những thiệt hại trừng phạt theo tiêu chuẩn điều trị thụ tinh trong ống nghiệm.” 

Trong khi các chuyên viên y tế và các tổ chức ủng hộ sinh sản cảnh báo, phán quyết này có thể gây ra hậu quả tiêu cực đối với các phương pháp điều trị sinh sản ở Alabama và hơn thế nữa, thì phe bảo thủ hoan nghênh phán quyết này, cho rằng ngay cả phôi thai nhỏ nhất cũng xứng đáng được pháp luật bảo vệ.

Hương Giang (Tổng hợp)