WASHINGTON (AP) — Khi thị trường chứng khoán lao dốc vì các mức thuế quan mà Tổng thống Donald Trump ban hành, các nghị sĩ Cộng hòa trong Quốc hội tỏ ra lo ngại và bàn về việc giành lại quyền áp thuế – nhưng hầu như không ai thực sự hành động.
Tổng thống Cộng hòa này đang đảo lộn các nguyên tắc lâu đời của chính đảng mình, như việc ủng hộ thương mại tự do. Dù rõ ràng có nhiều băn khoăn và Hiến pháp trao cho Quốc hội quyền quyết định về thuế quan, hầu hết các nhà lập pháp vẫn chưa sẵn sàng chống lại Trump. Thay vào đó, họ tập trung vào việc thúc đẩy “dự luật lớn, đẹp” của ông về giảm thuế và cắt giảm chi tiêu – ngay cả khi các loại thuế nhập khẩu đe dọa làm tăng giá hàng hóa tiêu dùng và đẩy nền kinh tế toàn cầu vào suy thoái.
Khi phản ứng từ thông báo của Trump gây chấn động các thị trường toàn cầu, Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune – người vốn không ủng hộ thuế quan – cho biết ông sẽ “cho Trump cơ hội” với hy vọng đó chỉ là chiến thuật dọa dẫm nhằm thúc ép các lãnh đạo nước ngoài đàm phán lại các thỏa thuận thương mại có lợi hơn với Mỹ.
Thượng nghị sĩ John Barrasso từ Wyoming, lãnh đạo thứ hai của đảng Cộng hòa tại Thượng viện, nói: “Tổng thống là một người chuyên đàm phán, ông ấy sẽ tiếp tục đàm phán từng quốc gia một.” Ông cho biết Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã nói với các thượng nghị sĩ rằng các mức thuế của Trump chỉ là “mức khởi điểm cao” với mục tiêu cuối cùng là giảm nếu các nước không đáp trả.
Tuy nhiên, các nước như Trung Quốc đã bắt đầu trả đũa bằng các mức thuế của riêng họ. Dù Trump có nhắc đến đàm phán, ông vẫn giữ thái độ cứng rắn và tuyên bố trên mạng xã hội: “CHÍNH SÁCH CỦA TÔI SẼ KHÔNG BAO GIỜ THAY ĐỔI” và khẳng định các nhà đầu tư nước ngoài đang xếp hàng để rót tiền vào ngành công nghiệp Mỹ. Khi đó, ông đang chơi golf gần khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Florida.
Trong khi đó, Quốc hội thì bất an.
Một số nghị sĩ Cộng hòa đã lên tiếng chỉ trích chiến lược của Trump là thiếu suy nghĩ, gây gánh nặng cho các gia đình Mỹ. Thượng nghị sĩ Mitch McConnell – lãnh đạo kỳ cựu của đảng Cộng hòa – ra tuyên bố dài cho biết: “Như tôi luôn cảnh báo, thuế quan là chính sách tồi và chiến tranh thương mại với các đối tác của chúng ta sẽ gây tổn hại nhất cho người lao động.”
McConnell và ba nghị sĩ Cộng hòa khác đã cùng với phe Dân chủ thông qua một nghị quyết bác bỏ thuế quan của Trump đối với Canada – động thái thể hiện sự phản đối chỉ vài giờ sau khi Trump tuyên bố đây là “Ngày giải phóng.” Tuy nhiên, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đã nhanh chóng cho biết ông không có ý định đưa nghị quyết này ra bỏ phiếu.
Sự lưỡng lự trong hành động của các nhà lập pháp cho thấy sự chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng hòa về chính sách thương mại. Một nhóm nhỏ, trẻ hơn, lại nhiệt tình ủng hộ chiến lược “Nước Mỹ trên hết” của Trump và tin rằng chủ nghĩa bảo hộ sẽ giúp hồi sinh ngành sản xuất trong nước.
Thượng nghị sĩ Josh Hawley cho biết công nhân ở bang Missouri của ông “rất vui mừng” với thuế quan. “Chúng tôi đang mất việc làm khắp nơi. Nông dân muốn có thỏa thuận công bằng cho sản phẩm của mình ở Canada, Mexico và EU,” ông nói.
Về phần mình, phe Dân chủ chỉ trích thuế quan của Trump là hành động liều lĩnh nhằm gây quỹ cho kế hoạch giảm thuế của ông. Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer nói trong một bài phát biểu: “Tại sao ông ta lại tăng chi phí cho các gia đình Mỹ thêm 5.000 USD, như ước tính? Chỉ vì những người bạn tỷ phú của ông ấy muốn có thêm giảm thuế.”
Thượng nghị sĩ Amy Klobuchar kêu gọi nhiều nghị sĩ Cộng hòa hơn đứng lên chống lại Trump: “Nếu họ thực sự tin vào chủ nghĩa tư bản, thì họ cần hành động cho thấy rằng cạnh tranh và quan hệ toàn cầu là điều hiệu quả.”
“Donald Trump đang kéo chúng ta trở lại thời kỳ Đại Suy Thoái,” bà nói thêm.
Thượng nghị sĩ Rand Paul – người theo đường lối tự do kinh tế – đã chỉ trích mạnh mẽ các mức thuế, cảnh báo rằng chúng sẽ gây ra những vấn đề tương tự như trong Đại Suy Thoái. Ông đang kêu gọi Quốc hội thông qua luật buộc Tổng thống phải có sự chấp thuận của Quốc hội khi áp thuế nhập khẩu.
Một số nghị sĩ Cộng hòa khác tìm cách giới hạn quyền lực của Tổng thống bằng con đường gián tiếp. Thượng nghị sĩ Chuck Grassley từ Iowa đã giới thiệu một dự luật lưỡng đảng yêu cầu Tổng thống phải trình lý do áp thuế lên Quốc hội, và các mức thuế đó chỉ được giữ nếu được Quốc hội thông qua trong vòng 60 ngày – nếu không sẽ bị hủy bỏ.
Dù Grassley khẳng định mình đã làm việc với ý tưởng này từ lâu, thời điểm đưa ra dự luật rất đáng chú ý, khi nó mở ra cơ hội cho các nghị sĩ bày tỏ sự phản đối và thúc đẩy việc giành lại một phần quyền lực từ Tổng thống.
Một số nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ đề xuất của Grassley, dù phần lớn vẫn e ngại việc trực tiếp chống lại Trump.
“Tôi không muốn làm điều đó trong môi trường chính trị căng thẳng như hiện nay,” Thượng nghị sĩ Mike Rounds nói. “Nhưng tôi hoàn toàn đồng ý. Điều này đã được các nhà lập quốc quy định là vai trò của Quốc hội. Và tôi nghĩ chúng ta đã đi quá xa những gì họ từng mong muốn.”
Thượng nghị sĩ Dân chủ Brian Schatz đã nhấn mạnh sự lưỡng lự của phe Cộng hòa, viết trên mạng xã hội rằng Thượng viện có thể dễ dàng hủy bỏ hoặc giới hạn quyền áp thuế nếu mọi nghị sĩ bỏ phiếu theo lương tâm và lợi ích của tiểu bang mình.
“Hầu như ai cũng ghét điều này, nhưng họ quá sợ vị ‘Vua điên’ vào lúc này,” Schatz viết.
Thượng nghị sĩ John Kennedy – đảng Cộng hòa bang Louisiana – cũng cho rằng dự luật sẽ không bao giờ được thông qua “vì yêu cầu về số phiếu ở Thượng viện.”
Dù vậy, ông vẫn lên mạng xã hội để đưa ra lời khuyên: “Thuế quan cũng giống như rượu whiskey: Một chút whiskey, trong hoàn cảnh thích hợp, có thể làm sảng khoái – nhưng quá nhiều whiskey, trong hoàn cảnh sai lầm, có thể khiến bạn say như con dê.”
Nguồn AP
