(CalToday) – Cựu Dân biểu Matt Gaetz vào thứ 5 đột ngột tuyên bố rút khỏi đề cử vào ghế Tổng trưởng Tư pháp, giữa bối cảnh có thêm những tiết lộ mới về hành vi tình dục sai trái, và sự phản đối từ đồng nghiệp Cộng hòa tại Thượng viện.
Cả Gaetz và Trump đều lên mạng xã hội tuyên bố, đề cử này vẫn tốt nhưng hiện gây “chia trí” – giải thích thường được sử dụng trong những hoàn cảnh không thể chấp nhận được.
Nhưng vị thế sa sút của Gaetz không phải là tình trạng chia trí nhất thời mà đó là thất bại đáng kể ban đầu đối với Trump, chỉ hơn hai tuần sau chiến thắng bầu cử 2024 long trời lở đất. Đó cũng là một dấu hiệu cho thấy những thể chế quen thuộc, hoặc ít nhất một số thành viên của họ, vẫn có thể chống đối Trump. Điều này cũng có thể chỉ ra một loạt các tranh chấp giữa Tổng thống đắc cử và chính đảng của ông.
Đây là bước lùi đáng kể đối với Donald Trump
Gaetz luôn khó thuyết phục người khác, ngay cả đối với các nhà lập pháp Cộng hòa. Chỉ cần 4 Thượng nghị sĩ Cộng hòa phản đối cũng đủ nhấn chìm đề cử, nếu họ bỏ phiếu cùng với toàn bộ Dân chủ tại Thượng viện. Và rất nhiều đồng nghiệp Cộng hoà tỏ dấu hiệu dè dặt.
Nhà lập pháp này vào đầu năm 2023 làm mất thiện cảm trong con mắt Cộng hoà tại Quốc hội khi khởi xướng và thành công việc lật đổ cựu Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy. Hành trang của ông ta là vấn đề gây tranh cãi nhất trong số những người được Tổng thống đắc cử đề cử, vì liên quan đến cáo buộc quan hệ tình dục với thiếu nữ vị thành niên. Gaetz vào đầu năm 2019 đối mặt với cuộc điều tra của FBI kéo dài tập trung vào những cáo buộc liên quan đến buôn bán tình dục và cản trở công lý. Gaetz phủ nhận việc làm sai trái, và Bộ Tư pháp vào năm 2023 quyết định không truy tố ông ta. Tuy nhiên, Uỷ ban Đạo đức Hạ viện tiến hành điều tra những cáo buộc này, bên cạnh cáo buộc dùng ma tuý, và nhận quà cáp sai trái. Uỷ ban vào thứ Tư bỏ phiếu ngăn chặn công bố báo cáo điều tra của họ, tuy nhiên báo cáo này có thể vẫn được công bố.
Đây được xem là đề cử gây rắc rối nhất. Nhưng chỉ vì việc này có thể đoán trước được không có nghĩa không tệ đối với Trump.
Cựu Tổng thống dành một phần vốn liếng chính trị hậu bầu cử cho cuộc chiến này, thách thức các thượng nghị sĩ Cộng hòa chống đối ông chỉ một tuần sau khi đắc cử. Trump chọn người đứng đầu Bộ quan trọng, danh giá trong nội các, người đang khoác trên mình những vấn đề mà bất cứ ai tìm kiếm trên Google đều dễ dàng thấy rõ. Và canh bạc đó nhanh chóng sụp đổ.
Toàn bộ diễn biến cho thấy Trump hành động cẩu thả và thiếu suy nghĩ sẽ tiếp tục tạo ra vấn đề cho các phụ tá và đảng của ông. Việc dường như không có ai xung quanh Trump sẵn sàng hoặc có thể cảnh báo ông về Gaetz không báo hiệu điều tốt đẹp cho những gì sắp tới.
Trump chắc chắn không quan tâm đến ý kiến cho rằng vốn liếng chính trị của ông bị thiệt hại. Tổng thống đắc cử đơn giản chuyển sang việc tiếp theo. Nhưng điều đó trông giống như sự yếu kém, kể cả đối với những người Cộng hòa mà ông có thể đụng độ trong những tháng năm tới.
Các thể chế vẫn có thể chống lại Trump thành công
Cựu Tổng thống tuyên bố, bầu cử 2024 trao cho ông huấn lệnh to lớn, mặc dù không giành được đa số phiếu phổ thông, và Cộng hòa không mở rộng căn cứ đáng kể. Cộng hòa đa phần đồng tình với tuyên bố đó, với một số người thậm chí còn đi xa đến độ cho rằng, đã đến lúc trao cho Trump bất cứ thứ gì ông muốn, kể cả những bổ nhiệm vào nội các.
Hiện công chúng vẫn chưa biết rõ cụ thể lý do tại sao Gaetz lại rút lui, và mức độ phản đối của Cộng hoà đóng vai trò như thế nào so với việc ông ta lo lắng những hành vi bẩn thỉu của mình bị công khai. Donald Trump vào sáng sớm thứ 5 gọi điện cho Matt Gaetz thông báo, ứng cử viên của mình không nhận đủ phiếu ủng hộ của Cộng hoà.
Nhưng bất kể thế nào thì đây vẫn là một tín hiệu ban đầu cho thấy các thể chế, dù là các thượng nghị sĩ Cộng hòa, hệ thống pháp lý và đạo đức, và/hoặc phương tiện truyền thông, vẫn có thể có kiểm soát đáng kể đối với Trump, nếu họ có ý định như vậy.
Tuy vậy, cựu ứng cử viên Tổng trưởng Tư pháp luôn có khả năng là một cây cầu quá xa. Và việc các Thượng nghị sĩ Cộng hòa tỏ ra dè dặt khi đưa ra ý kiến tiêu cực về Gaetz, và chống đối ông ta một cách kín đáo không thực sự cho thấy họ cảm thấy có quyền công khai phản đối Trump. Chỉ một số ít nhà lập pháp dè dặt về Gaetz chứ không phải toàn bộ Cộng hoà tại Thượng viện, ngay cả khi sự phản đối rõ ràng đủ để khiến cựu Dân biểu và Trump phải suy nghĩ kỹ hơn về việc có tiếp tục hay không.
Tuy nhiên, thất bại của Gaetz là một phép thử ban đầu đối với hệ thống – Hệ thống không hoạt động có lợi cho Trump.
Và giới chỉ trích Trump hiện tại có lẽ đã đánh giá thấp mức độ quả quyết của Thượng viện do Cộng hòa kiểm soát. Đây là cơ quan có rất nhiều người theo chủ nghĩa thể chế, không ưa thích ý tưởng bị tổng thống “nắm đầu” và buộc phải làm những điều họ không chuộng như thuế quán, bỏ rơi Ukraine, …
Trump cũng tỏ dấu hiệu sẽ thúc đẩy chuẩn mực chính trị và chính sách bị phá vỡ nhiều hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên. Chỉ cần 4 Thượng nghị sĩ Cộng hòa cản đường, và có khá nhiều nhà lập pháp ôn hòa, những người chỉ trích Trump, và các Thượng nghị sĩ sắp hồi hưu có thể làm như vậy.
Tương lai chính trị của Matt Gaetz
Sau khi Gaetz rút lui, một câu hỏi lớn khác đặt ra là điều gì sẽ xảy ra với sự nghiệp chính trị của ông?
Gaetz vào tuần trước từ chức khỏi Quốc hội khóa 118 hiện nay, ngay sau khi được Trump thông báo bổ nhiệm làm Tổng trưởng Tư pháp. Nhưng cựu Dân biểu Florida lại tái đắc cử vào Quốc hội khóa 119 và có thể nhậm chức vào ngày 3 tháng 1. Cộng hòa với thế đa số sít sao nên mọi ghế đều quan trọng.
Trên căn bản, có lẽ sẽ tùy thuộc vào Hạ viện do Cộng hòa kiểm soát và họ có thể diễn dịch các quy định riêng theo cách mong muốn. Nhưng nếu Gaetz quay trở lại Quốc hội gần như chắc chắn ông đối mặt với báo cáo đạo đức, và lúc đó Cộng hòa có khả năng phải bỏ phiếu bãi nhiệm đồng nghiệp rõ ràng không mấy được coi trọng và có thể đem lại rắc rối cho đảng của họ.
Cũng có tin đồn, Gaetz là ứng cử viên Thống đốc Florida vào năm 2026. Còn về việc liệu ông ta có thể giành được đề cử của Cộng hoà, và vào được ghế đó hay không có lẽ phải chờ xem tiểu bang màu đỏ sẽ phản ứng thế nào.
Hương Giang