Thái Lan, ngày 23/4 (Reuters) – Bà Daeng Donsingha, một nông dân Thái, vốn đã lo lắng cho gia đình chín người của mình khi giá gạo – mặt hàng xuất khẩu chủ lực – sụt giảm nghiêm trọng trong năm nay sau khi Ấn Độ nối lại hoạt động xuất khẩu. Giờ đây, bà càng thêm lo lắng vì các mức thuế mới từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, điều có thể khiến nhu cầu đối với gạo Thái Lan giảm mạnh tại thị trường xuất khẩu quan trọng nhất, gây hỗn loạn cho ngành xuất khẩu trị giá hàng tỷ USD này.
“Vấn đề là giá gạo quá thấp, trong khi các chi phí khác như phân bón và tiền thuê đất lại tăng,” người nông dân 70 tuổi cho biết sau khi bán mùa vụ của mình tại một nhà máy xay lúa ở miền trung Thái Lan. “Tôi đang thua lỗ.”
Thái Lan là một trong những quốc gia Đông Nam Á chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các biện pháp thuế quan đề xuất của Trump, đối mặt với mức thuế 36% đối với hàng hóa – trừ phi các cuộc đàm phán hiện tại thành công trước khi thời hạn hoãn thuế của Tổng thống Mỹ kết thúc vào tháng 7.
“Nếu Mỹ áp thuế, gạo thơm jasmine của chúng ta sẽ quá đắt để cạnh tranh,” ông Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch danh dự của Hiệp hội Xuất khẩu Gạo Thái Lan nói.
Năm ngoái, Thái Lan đã xuất khẩu 849.000 tấn gạo sang Hoa Kỳ, chủ yếu là loại gạo thơm jasmine đắt nhất, trị giá 28,03 tỷ baht (735 triệu USD), theo số liệu từ hiệp hội.
Tổng cộng, Thái Lan xuất khẩu 9,94 triệu tấn gạo trong năm 2024, trị giá 225,65 tỷ baht (6,82 tỷ USD), với Hoa Kỳ là thị trường lớn thứ ba tính theo khối lượng, nhưng có giá trị cao nhất.
Ông Chookiat cho rằng nếu bị áp thuế, xuất khẩu sẽ đình trệ và Thái Lan sẽ mất lợi thế vào tay các đối thủ trong khu vực như Việt Nam – nơi giá gạo thấp hơn đáng kể. “Từ mức 1.000 USD/tấn, giá sẽ tăng lên 1.400 đến 1.500 USD,” ông nói. “Người nhập khẩu sẽ chuyển sang gạo jasmine của Việt Nam, chỉ có giá khoảng 580 USD/tấn.”
Gạo Việt Nam rẻ hơn do chi phí sản xuất thấp hơn, nông dân trồng giống khác và thu hoạch nhiều vụ trong năm.
“Không thể sống nổi”
Nông dân Thái Lan vốn đã chật vật khi giá trong nước giảm tới 30% sau khi Ấn Độ nối lại xuất khẩu hồi tháng 9. Trước khi ban hành lệnh cấm, Ấn Độ chiếm 40% tổng lượng xuất khẩu gạo toàn cầu vào năm 2022.
Các nhà phân tích cho rằng Thái Lan không có khả năng hạ giá để cạnh tranh. “Chi phí sản xuất của chúng ta cao, trong khi năng suất lại thấp,” ông Somporn Isvilanonda, một chuyên gia kinh tế nông nghiệp độc lập, cho biết. “Nếu chúng ta hạ giá, nông dân sẽ không thể sống nổi.”
Ngành công nghiệp và nông dân đang đặt hy vọng vào các cuộc đàm phán giữa phái đoàn Thái Lan do Bộ trưởng Tài chính Pichai Chunhavajira dẫn đầu với phía Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, xuất khẩu gạo đã có dấu hiệu chững lại. Trong quý đầu năm nay, tổng xuất khẩu giảm 30% do các nước trì hoãn quyết định mua và nguồn cung tăng từ Ấn Độ, theo hiệp hội xuất khẩu, dự báo xu hướng giảm sẽ tiếp diễn trong ba tháng tới.
Các nhượng bộ mà Thái Lan đề xuất để đối phó với chính sách của Trump – bao gồm việc giảm thuế nhập khẩu ngô từ Mỹ từ 73% xuống 0% – cũng có thể gây tổn hại cho nông dân Thái, theo các nhóm ngành.
Lượng ngô nhập khẩu giá rẻ có thể làm giảm giá gạo tấm và cám gạo – những sản phẩm phụ của quá trình xay xát – vốn được dùng làm thức ăn chăn nuôi, ông Banjong Tangchitwattanakul, Chủ tịch Hiệp hội Xay xát Gạo, cho biết.
Ngày 8/4, bốn nhóm nông nghiệp, bao gồm cả các nhà máy xay xát, đã gửi kiến nghị lên chính phủ yêu cầu chặn nhập khẩu ngô và bã đậu nành từ Mỹ, cho rằng các mặt hàng này sẽ ép giá các nông sản trong nước.
Chính phủ Thái Lan cam kết rằng bất kỳ nhượng bộ nào trong đàm phán với Mỹ cũng sẽ không làm tổn hại đến các ngành công nghiệp trong nước.
