Giữa lúc thị trường toàn cầu rơi vào tình trạng bất ổn và nhiều quốc gia chuẩn bị các biện pháp trả đũa sau khi Tổng thống Donald Trump công bố loạt thuế quan mới, hai Thượng nghị sĩ – Chuck Grassley (Cộng hòa) và Maria Cantwell (Dân chủ) – đã cùng đề xuất một dự luật lưỡng đảng vào ngày thứ Năm nhằm yêu cầu Quốc hội phải phê duyệt trước mọi mức thuế mới được áp dụng.
Song song đó, các Hạ nghị sĩ Dân chủ cũng đang lên kế hoạch thúc đẩy một cuộc bỏ phiếu để hủy bỏ các mức thuế hiện hành.
Tại Quốc hội, phản ứng về vấn đề thuế quan tiếp tục chia rẽ theo lằn ranh đảng phái, dù một số nghị sĩ Cộng hòa cũng đã bày tỏ lo ngại về tác động tiêu cực của chúng đối với thị trường tài chính.
Theo dự luật mới, Tổng thống sẽ phải thông báo với Quốc hội trong vòng 48 giờ nếu có ý định áp dụng thuế mới, và Quốc hội sẽ có 60 ngày để xem xét và phê duyệt các biện pháp đó.
Hiện vẫn chưa rõ liệu dự luật có nhận đủ sự ủng hộ để được thông qua hay không. Tuy nhiên, việc nó được đề xuất chỉ một ngày sau khi bốn Thượng nghị sĩ Cộng hòa đứng về phía phe Dân chủ trong cuộc bỏ phiếu thông qua nghị quyết nhằm ngăn chặn thuế đối với hàng hóa Canada cho thấy sự chia rẽ ngày càng rõ rệt trong chính nội bộ đảng Cộng hòa về chính sách thuế quan của Tổng thống Trump.
Thượng nghị sĩ Cantwell cho biết dự luật của bà và ông Grassley nhằm tái khẳng định vai trò hiến định của Quốc hội trong kiểm soát quyền lực của Tổng thống, tương tự như Đạo luật Quyền lực Chiến tranh năm 1973 – đạo luật được ban hành để hạn chế Tổng thống đơn phương tuyên chiến.
“Quốc hội từng giành lại quyền lực khi cảm thấy Tổng thống đã vượt quá giới hạn, và giờ là lúc cần làm điều đó một lần nữa,” bà Cantwell nói.
Cả hai Thượng nghị sĩ đều là thành viên Ủy ban Tài chính Thượng viện. Ông Grassley – cựu Chủ tịch Ủy ban – từ lâu đã kêu gọi khôi phục vai trò của Quốc hội trong chính sách thương mại.
Tại Hạ viện, theo Đạo luật Tình trạng Khẩn cấp Quốc gia – vốn được ông Trump viện dẫn để áp dụng các mức thuế – Quốc hội có thể thông qua một nghị quyết không tán thành để hủy bỏ các thuế quan, với điều kiện phải bỏ phiếu trong vòng 15 ngày kể từ khi Tổng thống đưa ra thông báo chính thức.
Tuy nhiên, nếu phe Cộng hòa thay đổi quy định nhằm cản trở động thái này, phe Dân chủ tin rằng đối phương sẽ phải trả giá đắt về mặt chính trị.
“Mọi nỗ lực thay đổi quy tắc đều sẽ bị coi là hành động ủng hộ các chính sách thuế quan của Tổng thống,” một cố vấn cao cấp của Đảng Dân chủ nói với ABC News.
Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer không ngần ngại gọi các mức thuế mà ông Trump đưa ra là “một trong những quyết định ngu ngốc nhất” của ông – và ông nhấn mạnh: “Điều đó nói lên rất nhiều điều.”
“Donald Trump đang một mình đốt cháy cả nền tài chính,” Schumer phát biểu gay gắt tại Thượng viện.
Ông cũng kêu gọi Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson triệu tập lại Hạ viện để xem xét nghị quyết của Thượng viện nhằm ngăn chặn thuế đối với hàng hóa Canada. Nghị quyết này đã nhận được sự ủng hộ từ bốn Thượng nghị sĩ Cộng hòa – Susan Collins, Mitch McConnell, Lisa Murkowski và Rand Paul. Đáng chú ý, Rand Paul là đồng tác giả dự luật cùng Thượng nghị sĩ Dân chủ Tim Kaine.
Ông McConnell cũng cảnh báo rằng “chiến tranh thương mại với các đối tác chỉ khiến người lao động phải gánh chịu thiệt hại nhiều nhất.”
Thượng viện Hoa Kỳ
Khi được hỏi liệu Tổng thống Trump có đang hành động đúng đắn hay không, Thượng nghị sĩ Mike Rounds (bang South Dakota) trả lời thận trọng: “Chúng ta sẽ sớm thấy rõ.”
“Điều chúng ta biết chắc chắn là Tổng thống luôn tin tưởng vào các thỏa thuận thương mại công bằng với bạn bè, đồng minh và đối tác,” ông nói. “Đây là bước đi đầu tiên, và hãy cùng xem phản ứng từ các bên sẽ ra sao.”
Thượng nghị sĩ Kevin Cramer (bang North Dakota) cho biết ông cảm thấy an tâm về sự ủng hộ của cử tri đối với các mức thuế của ông Trump.
“Cử tri của tôi đã bỏ phiếu cho điều này,” ông nói. “Ông Trump không gây bất ngờ – ông ấy luôn công khai ủng hộ chính sách thuế, từng thực hiện trước đây, và đã giành được 66% số phiếu ở North Dakota. Họ đặt niềm tin vào lời hứa đó, và tôi cũng tin tưởng vào sự lựa chọn của cử tri.”
Dù thừa nhận quan ngại về phản ứng tiêu cực từ thị trường, ông Cramer cho rằng cần đánh giá qua xu hướng dài hạn.
“Thị trường luôn bị chi phối bởi cảm xúc – điều đó không có gì mới,” ông nói. “Tôi không đánh giá một xu hướng chỉ qua một ngày biến động. Chúng ta sẽ chờ xem, nhưng tôi hy vọng thị trường sẽ chạm đáy và sau đó dần hồi phục.”
Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Coons (bang Rhode Island) chỉ trích các mức thuế là “điên rồ” và việc triển khai là “thiếu nhất quán, chuẩn bị cẩu thả và chắc chắn sẽ gây hậu quả nghiêm trọng.”
Thượng nghị sĩ Tim Kaine chia sẻ rằng dù một số đồng nghiệp Cộng hòa không ủng hộ nghị quyết của ông, nhưng họ thừa nhận ông không sai – họ chỉ muốn cho ông Trump thêm thời gian.
Khi được hỏi liệu họ có lên tiếng mạnh mẽ hơn trong tương lai không, ông Kaine tin rằng điều đó sẽ xảy ra.
“Họ sẽ nghe thấy tiếng nói từ cử tri ngày một rõ ràng hơn. Họ sẽ thấy rằng chính sách này không hiệu quả, và khi điều đó xảy ra, tôi không nghĩ họ sẽ tiếp tục im lặng trong khi Tổng thống đang đẩy nền kinh tế vào suy thoái.”
