Vào ngày 17 tháng 4, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ thông báo sẽ nghe các lập luận vào tháng tới về việc thực thi rộng rãi sắc lệnh hành pháp của cựu Tổng thống Donald Trump, nhằm hạn chế quyền công dân theo nơi sinh. Đây là một phần trong chính sách nhập cư nghiêm ngặt của ông Trump.
Tòa án Tối cao sẽ không quyết định ngay mà sẽ hoãn lại và lắng nghe các lập luận chính thức vào ngày 15 tháng 5.
Sắc lệnh của Trump, ký ngay khi ông trở lại Tòa Bạch Ốc, yêu cầu các cơ quan liên bang không công nhận quyền công dân đối với trẻ em sinh ra tại Mỹ, trừ khi ít nhất một trong cha mẹ là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân hợp pháp.
Trong một loạt vụ kiện, các nguyên đơn, bao gồm 22 tổng chưởng lý bang thuộc Đảng Dân chủ, các tổ chức bảo vệ quyền nhập cư và một số phụ nữ mang thai, cho rằng sắc lệnh của Trump vi phạm Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ, điều này quy định rằng tất cả những người sinh ra ở Mỹ đều là công dân.
Điều khoản công dân trong Tu chính án thứ 14 viết: “Tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ và chịu sự quyền tài phán của nước này đều là công dân của Hoa Kỳ và của tiểu bang nơi họ cư trú.”
Trump đã hoan nghênh quyết định của Tòa án Tối cao và cho rằng đây là một vụ kiện dễ thắng. Người phát ngôn Bộ Tư pháp Mỹ cũng cho biết họ mong được trình bày lập luận trước các thẩm phán.
Matthew Platkin, Tổng chưởng lý bang New Jersey, người dẫn đầu một vụ kiện chống lại sắc lệnh của Trump, nói:
“Quyền công dân theo nơi sinh đã được ghi nhận trong Hiến pháp sau Nội chiến và được bảo vệ bởi nhiều tiền lệ của Tòa án Tối cao, đảm bảo rằng quốc tịch Mỹ không thể bị thay đổi tùy ý bởi một cá nhân.”
Tòa án Tối cao hiện có đa số bảo thủ 6–3.
Chính quyền Trump lập luận rằng Tu chính án thứ 14, vốn từ lâu được hiểu là trao quyền công dân cho hầu hết những người sinh ra ở Mỹ, không áp dụng với người nhập cư bất hợp pháp hoặc những người chỉ có mặt tạm thời như sinh viên hoặc người có visa làm việc.
Tuy nhiên, chính quyền Trump không yêu cầu Tòa án Tối cao xem xét liệu sắc lệnh có vi hiến hay không, mà thay vào đó đề nghị Tòa xem xét một vấn đề rộng hơn: tính hợp lệ của các “lệnh cấm toàn quốc” – tức những phán quyết của tòa án cấp dưới có thể ngăn chặn việc thực thi chính sách liên bang trên toàn quốc, chứ không chỉ giới hạn trong phạm vi những người trực tiếp kiện.
Phán quyết của Tòa án Tối cao năm 1898 trong vụ United States v. Wong Kim Ark đã xác nhận rằng trẻ sinh ra tại Mỹ dù cha mẹ không phải công dân cũng được cấp quyền công dân. Tuy nhiên, Bộ Tư pháp dưới thời Trump cho rằng phán quyết này chỉ áp dụng cho những trẻ có cha mẹ sống lâu dài tại Mỹ.
John Sauer, Tổng Biện lý của chính quyền Trump, cho rằng sắc lệnh về quyền công dân của Trump phản ánh đúng ý nghĩa ban đầu của Điều khoản công dân và cho rằng quyền công dân theo nơi sinh đã khuyến khích nhập cư bất hợp pháp và “du lịch sinh con” – hiện tượng người nước ngoài đến Mỹ sinh con để có quốc tịch Mỹ cho con.
Về vấn đề “lệnh cấm toàn quốc”
“Những người ủng hộ lệnh cấm toàn quốc cho rằng đây là cách hiệu quả để kiểm soát quyền lực của tổng thống và ngăn chặn những chính sách vi hiến – bất kể tổng thống thuộc đảng nào. Trong khi đó, các ý kiến phản đối cho rằng loại lệnh này vượt quá quyền hạn của các thẩm phán cấp quận và có thể khiến hệ thống tư pháp bị lôi kéo vào các tranh cãi chính trị.”
Sauer viết trong văn bản gửi Tòa rằng “một bộ phận nhỏ trong hệ thống tòa án liên bang đang làm cả ngành tư pháp bị xem là thiên vị chính trị.” Ông cũng cho biết rằng chỉ trong hai tháng 2 và 3 vừa qua, các tòa án đã ban hành tới 28 lệnh cấm toàn quốc nhằm chặn đứng các chính sách của chính quyền Trump.
Các nguyên đơn chỉ trích chính quyền vì tập trung vào phạm vi của các lệnh cấm, thay vì vào việc sắc lệnh này có vi phạm Hiến pháp hay không.
“Bang Washington đã đề nghị Tòa án Tối cao bác bỏ yêu cầu của chính quyền Trump, cho rằng yêu cầu này mang tính phiến diện và sắc lệnh của ông Trump là vi hiến một cách rõ ràng.”
Trong vụ kiện tại Washington – do các bang Washington, Arizona, Illinois, Oregon và một số phụ nữ mang thai đệ đơn – Thẩm phán John Coughenour (do Tổng thống Cộng hòa Ronald Reagan bổ nhiệm) đã ban hành lệnh ngừng thi hành sắc lệnh của Trump vào ngày 6 tháng 2. Trong phiên xét xử, ông gọi sắc lệnh này là “rõ ràng vi hiến.”
Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực số 9 ở San Francisco vào 19 tháng 2 đã từ chối yêu cầu của chính quyền Trump về việc dỡ bỏ lệnh ngừng thi hành này.
Nguồn reuters
