(CaliToday) – Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ vào thứ 5 dường như sẵn sàng trao cho Donald Trump chiến thắng pháp lý đầu tiên trong mùa vận động tranh cử.
Sau hơn 2 tiếng đồng hồ lắng nghe 2 bên đưa ra luận lý, các vị Thẩm phán tỏ dấu hiệu sẽ đảo ngược phán quyết tước tư cách tranh cử sơ bộ ở Colorado của Toà Tối cao tiểu bang dựa vào Điều 3 Tu chính Án thứ 14.
Nhìn chung, các Thẩm phán dường như dễ tiếp nhận 2 luận điểm chính được luật sư Jonathan Mitchell biện hộ ông Trump đưa ra để yêu cầu Toà đảo ngược quyết định của tòa cấp dưới, trong đó cho rằng, Mục 3 Tu chính Án 14 cấm những người nổi loạn nắm giữ chức cụ công không phải là điều khoản “tự thi hành,” mà nó chỉ có thể được thực thi bằng một đạo luật riêng của Quốc hội; Điều khoản này đơn giản không áp dụng cho các tổng thống.
Điều đáng chú ý là 3 trong số 3 Thẩm phán cấp tiến, Elena Kagan và Ketanji Brown Jackson, cũng như các đồng nghiệp bảo thủ đặt những câu hỏi tỏ ra hoài nghi về quyết định của Colorado.
Thẩm phán Kagan bày tỏ lo ngại, việc cho phép loại Trump khỏi bỏ phiếu sơ bộ ở Colorado có thể tạo tiền lệ trao cho từng tiểu bang thẩm quyền “phi thường” tác động đến các cuộc bầu cử quốc gia.
Thẩm phán Jackson chỉ ra rằng, Tu chính 14 rõ ràng không bao gồm “tổng thống” trong danh sách các chức vụ công có thể bị loại vì tham gia nổi loạn. Theo bà, đó là vì Tu chính Án ban đầu không nhằm mục đích ngăn cản những người tham g ia liên minh miền Nam tranh cử tổng thống, mà để ngăn họ sử dụng sự nổi tiếng của mình ở tiểu bang quê nhà để tìm kiếm các chức vụ địa phương, và lấy lại quyền lực bằng cách tranh cử vào Quốc hội.
Trump đã không ngừng chỉ trích một số tiểu bang đang tìm cách xoá tên ông khỏi lá phiếu sơ bộ Cộng hoà, xem đây là những nỗ lực nhằm sắp xếp cuộc bầu cử chống lại cựu Tổng thống. Và tại phiên điều trần, một số Thẩm phán bày tỏ lo ngại, nếu giữ nguyên phán quyết của Colorado có thể gây ra sự hỗn loạn rộng lớn hơn, và có thể gây thiệt hại cho nền dân chủ Hoa Kỳ.
Chẳng hạn, Chánh thẩm John Roberts hình dung ra “hậu quả khó khăn” là các tiểu bang khác có thể trả đũa việc Trump tước tư cách tranh cử bằng cách tìm cách loại các ứng cử Dân chủ. Thẩm phán Samuel Alito cũng có lo ngại tương tự rằng, quyết định của Colorado có thể gây ra “những hậu quả không thể kiểm soát được.”
Nhưng luật sư nguyên đơn Jason Murray lại cho rằng, những hành động nổi loạn, giống như hành động mà Trump phải chịu trách nhiệm tại Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021 rất “hiếm” và “ phi thường” đến nỗi ông không thể tưởng tượng được làn sóng thách thức Tu chính Án 14.
Murray cũng bác bỏ đề nghị của Thẩm phán Brett Kavanaugh rằng, việc cấm Trump có tên trên phiếu sơ bộ sẽ gây thiệt hại cho nền dân chủ bằng cách tước quyền bầu cử của những người muốn bỏ phiếu cho ông một cách hiệu quả. “Lý do chúng tôi ở đây là vì Tổng thống Trump đã tìm cách tước quyền bầu cử của 80 triệu người Mỹ đã bỏ phiếu chống lại ông ấy, và Hiến pháp không đòi hỏi ông ấy được trao một cơ hội khác,” luật sư phản pháo.
Trước đó vào tháng 12, Toà Tối cao tiểu bang Colorado phán quyết, cựu Tổng thống Donald Trump không hội đủ điều kiện để giữ chức vụ công một lần nữa.
Quyết định bùng nổ của Toà chấp nhận lập luận Tu chính Án thứ 14 tước quyền ông Trump có tên trên lá phiếu sơ bộ, và có thể ảnh hưởng đến bầu cử tổng thống 2024. Các Thẩm phán đảo ngược phán quyết được toà liên bang tại Denver đưa ra vào tháng trước, trong đó cho rằng, Mục 3 Tu chính Án 14 – vốn được phê chuẩn năm 1868 nhằm ngăn cản các viên chức Liên minh miền Nam giữ chức vụ dân cử – không áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống.
Tối cao Pháp viện Colorado khẳng định các kết luận quan trọng khác của toà cấp dưới rằng, hành động của ông Trump trước và trong cuộc tấn công vào Điện Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021 đã cấu thành hành vi tham gia bạo loạn, và các toà có thẩm quyền thi hành Mục 3 đối với một người mà Quốc hội chưa chỉ định cụ thể.
Vụ việc xoay quanh một số câu hỏi: Có phải đây là một cuộc nổi loạn khi những người ủng hộ Trump xông vào Điện Capitol vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, tìm cách ngăn chặn thủ tục chứng nhận kết quả bầu cử 2020? Nếu phải thì liệu ông Trump có tham gia vào bạo loạn hay không qua những thông điệp gởi cho người ủng hộ trước đó, bài phát biểu sáng ngày 6 tháng 1, và những ý kiến trên Twitter trong khi bạo loạn xảy ra hay không? Tòa án có thẩm quyền thi hành Mục 3 của Tu chính án thứ 14 mà không cần hành động của Quốc hội không? Và Mục 3 có áp dụng cho nhiệm kỳ tổng thống không?
Các Thẩm phán Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ vào thứ 5 dường như né tránh câu hỏi, liệu hành động của ông Trump có phải đã tham gia vào nổi loạn hay không?
Mặc dù Tối cao Pháp viện xét xử vụ án theo lịch nhanh đáng kể, nhưng họ không tỏ ra dấu hiệu nào về việc khi nào sẽ có phán quyết. Tòa Tối cao Colorado cho biết, phán quyết của họ sẽ được tạm ngưng trong khi chờ quyết định của Toà trên, và tên ông Trump vẫn có trong lá phiếu bầu cử sơ bộ ngày 5 tháng 3 của tiểu bang.
Hương Giang (Tổng hợp)