(CaliToday) – Tối cao Pháp viện vào sáng thứ 5 lắng nghe tranh cãi pháp lý về tuyên bố quyền miễn tố tuyệt đối của cựu Tổng thống Donald Trump trong vụ truy tố âm mưu đảo ngược kết quả bầu cử 2020.
Phán quyết cuối cùng có thể thay đổi vĩnh viễn ranh giới quyền lực của tổng thống. “Chúng tôi đang viết một quy định rất lâu dài,” Thẩm phán Neil Gorsuch nói.
Dưới đây là những điểm nổi bật trong phiên tranh tụng trước toà hôm nay.
1. Các Thẩm phán nhìn chung đồng tình, theo nghĩa rộng, Trump không có quyền miễn tố tuyệt đối
“Không có một hệ thống hoàn hảo,” Phụ tá Công tố viên Đặc biệt Michael Dreeben trình bày lập luận yêu cầu tòa cho phép tiến hành truy tố Trump, người được xem là ứng cử viên tổng thống Cộng hoà năm 2024. Cựu Tổng thống đối mặt với 4 tội danh liên quan đến việc tìm cách ngăn chặn chứng nhận chiến thắng của Tổng thống Joe Biden năm 2020, và ngăn chặn chuyển giao quyền lực ôn hoà.
Dreeben cho rằng, hệ thống pháp luật hiện nay “hoạt động khá tốt,” có thể cần một số thay đổi nhỏ cho tốt hơn dưới hình thức bất cứ phán quyết nào Toà đưa ra, chứ không phải “đề nghị cực đoan” từ phía luật sư biện hộ rằng Trump và tất cả các tổng thống được bảo vệ rộng rãi, khỏi bị truy tố hình sự.
2. Dấu hiệu phiên tòa xử Trump có thể bị trì hoãn thêm và phức tạp hơn.
Chánh Thẩm John G. Roberts Jr. chỉ trích phán quyết sâu rộng của Tòa phúc thẩm D.C, trong đó toà cấp dưới bác bỏ yêu cầu miễn tố của Trump. Nếu đa số trong 9 Thẩm phán đồng tình với Chánh thẩm, điều đó có thể đẩy phiên tòa xử cựu Tổng thống sau bầu cử.
Theo Roberts, quyết định được Toà Phúc thẩm DC đưa ra vào tháng 2 vừa qua trên cơ bản cho rằng, “một cựu tổng thống có thể bị truy tố vì ông ấy đang bị truy tố,” là luận lý “lòng vòng.” “Nó làm tôi lo ngại,” Thẩm phán nói.
Chánh thẩm sau đó đưa ra một đề nghị có thể khiến toàn bộ vấn đề trở nên phức tạp, và tốn thời gian hơn. “Bây giờ, quý vị biết, có nhiều vụ, công tố viên có thể dễ dàng đưa ra bản cáo trạng đại bồi thẩm đoàn như thế nào,” ông Robert nói. “Tại sao chúng ta không nên gởi trả lại cho Tòa Phúc thẩm, hoặc đưa ra quan điểm làm rõ đó không phải là luật?”
Nếu Tối cao Pháp viện gởi câu hỏi về quyền miễn tố tổng thống trở lại tòa Phúc thẩm, thì vấn đề đó có thể sẽ mất hàng tuần hoặc hàng tháng – có khả năng mở ra một loạt các vấn đề pháp lý có thể mất rất nhiều thời gian cho các tranh luận và quyết định tư pháp.
Một số những vấn đề được nêu ra trong bản cáo trạng, như làm việc với luật sư tư lập danh sách đại cử tri giả tại những tiểu bang tranh chấp có vẻ giống hành động riêng tư của một ứng cử viên. Những vấn đề khác, như gây áp lực buộc Bộ Tư pháp và Phó Tổng thống Mike Pence phải làm theo chiến lược ngăn chặn chứng nhận thất cử lại là những hành động chính thức của Trump trong vai trò tổng thống.
Thẩm phán Amy Coney Barrett có lúc gợi ý, công tố viên có thể chỉ cần loại những hành động chính thức của ông Trump khỏi cáo trạng, và tiến hành một phiên tòa nhanh chóng chỉ tập trung vào các hành động của một công dân tư.
Luật sư biện hộ D. John Sauer yêu cầu toà không cho phép đưa bất cứ bằng chứng nào về hành động chính thức của thân chủ ra trước phiên toà xử. Luận lý này bị công tố phản đối. Theo Dreeben, cáo trạng đưa ra một “âm mưu phối hợp,” trong đó Trump thực hiện các hành động chính thức để tăng cường cơ hội cho những nỗ lực đảo ngược cuộc bầu cử thành công.
Dreeben cho rằng, ngay cả khi tòa quyết định Trump có quyền miễn trách nhiệm pháp lý đối với các hành động chính thức đi nữa, công tố vẫn nên được phép đưa ra bằng chứng cho bồi thẩm đoàn, vì những hành động đó có liên quan đến việc đánh giá ý đồ, dụng ý lớn hơn của ông ấy, cũng giống như phát biểu được Tu chính án thứ nhất bảo vệ vẫn có thể được sử dụng làm bằng chứng trong một vụ âm mưu.
3. Các Thẩm phán bảo thủ dường như tập trung vào các tổng thống tương lai hơn là tương lai của Trump
Phán quyết của Tối cao Pháp viện được xem rất quan trọng đối với các cơ hội chính trị và pháp lý của cựu Tổng thống, nhưng các Thẩm phán bảo thủ liên tục nhấn mạnh lo lắng về tất cả các ông chủ Toà Bạch Ốc trong tương lai hơn là số phận cụ thể của Tổng thống 45.
Thẩm phán Brett Kavanaugh cho biết, phán quyết của họ sẽ có “ý nghĩa to lớn” đối với tương lai nhiệm kỳ tổng thống và quốc gia. “Tôi không quan tâm đến hiện tại, tôi quan tâm hơn đến tương lai hơn,” ông Kavanaugh nói.
Kavanaugh bày tỏ lo lắng, xu hướng công tố điều tra các tổng thống ngày càng gia tăng. “Nó sẽ không dừng lại, nó sẽ quay trở lại và được sử dụng để chống lại tổng thống hiện tại, tổng thống kế nhiệm, và tổng thống kế nhiệm sau đó.”
4. Hai cách nhìn vấn đề hoàn toàn khác nhau
Hiện rõ trong phiên điều trần là câu hỏi đạo đức rộng lớn: Tác động gì của miễn tố hành pháp đối với tương lai của chính trị Mỹ?
Không có gì đáng ngạc nhiên, hai bên nhìn vấn đề hoàn toàn khác nhau
Luật sư biện hộ tuyên bố, nếu không được quyền miễn tố, tất cả các tổng thống sẽ bị tê liệt khi biết rằng một khi hết nhiệm kỳ, họ có thể phải đối mặt với sự tấn công dữ dội từ các đối thủ dựa trên những hành động cứng rắn họ đưa ra nắm quyền. Sauer hình dung ra một thế giới không tốt đẹp với những vụ truy tố chính trị ăn miếng trả miếng không ngừng sẽ phá hủy “nhiệm kỳ tổng thống như chúng ta biết.”
Hình dung ra kịch bản ngược lại, Dreeben lo ngại, bất cứ hình thức miễn tố rộng lớn nào cũng sẽ đặt các tổng thống hoàn toàn nằm ngoài luật pháp, và khích lệ họ phạm tội, kể cả “hối lộ, phản quốc, xúi giục nổi loạn, thậm chí sát nhân” mà không bị trừng phạt. “Các nhà lập quốc biết quá rõ những nguy hiểm một ông vua không thể làm gì sai,” công tố nói.
Cả hai bên đều tìm thấy những người ủng hộ quan điểm của họ tại toà
Thẩm phán Samuel A. Alito Jr. rõ ràng tỏ vẻ lo ngại, nếu không có một số hình thức miễn tố hình sự, các cựu tổng thống sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi chiến tranh đảng phái vì những người kế nhiệm sử dụng tòa án để truy họ sau khi họ mãn nhiệm. Điều đó có thể dẫn đến những chu kỳ trừng phạt vô tận, gây nguy hiểm cho “xã hội dân chủ, ổn định.”
Thẩm phán Ketanji Brown Jackson tỏ ra lo ngại hơn, nếu các tổng thống trên thực tế được bảo vệ bởi quyền miễn tố, họ sẽ không bị luật pháp ràng buộc, và có thể biến Phòng Bầu dục thành “trụ sở của tội phạm.”
Ba Thẩm phán cấp tiến cũng tập trung phần lớn sự chú ý của họ vào những tác động trong tương lai của phán quyết miễn tố, nhưng vấn đề làm họ lo lắng nhất là việc cho Trump được bảo vệ trong trường hợp này sẽ đảo ngược chính tiền đề lập nước – tránh bạo ngược, chuyên chế, của các vị vua.
“Các nhà lập quốc đã không đưa điều khoản miễn tố vào Hiến pháp. Họ biết làm thế nào,” Thẩm phán Elana Kagan nói. “Họ phản ứng chống lại một vị vua tuyên bố đứng trên luật pháp. Chẳng phải vấn đề chính là tổng thống không được đứng trên pháp luật sao?”
Luật sư biện hộ Sauer cho rằng, Hiến pháp được thiết kế để xây dựng “những biện pháp kiểm tra nhiệm kỳ tổng thống,” và không đưa ra hình thức truy tố một tổng thống.
Trong khi phía bảo thủ lo ngại một phán quyết chống lại Trump sẽ tạo ra một nhiệm kỳ tổng thống bị cản trở vĩnh viễn, thì bên cấp tiến lại lo rằng, trao cho ông quyền miễn tố đáng kể sẽ khích lệ một loại nhiệm kỳ tổng thống hình sự mới mà không lãnh hậu quả.
Hương Giang (Tổng hợp)