(CaliToday) – Tổng thống Ebrahim Raisi và Ngoại trưởng Iran bị thiệt mạng trong vụ trực thăng rơi trong sương mù vào Chủ nhật, khiến quốc gia Cộng hòa Hồi giáo mất đi hai nhà lãnh đạo chủ chốt khi căng thẳng bất thường đang lan rộng khắp Trung Đông.
Lãnh đạo Tối cao Ayatollah Ali Khamenei nhanh chóng bổ nhiệm Phó Tổng thống Mohammad Mokhber ít được biết đến làm ngườik kế nhiệm, nhưng thảm kịch giáng đòn vào một quốc nước đang bị bao vây bởi áp lực trong nước và ở nước ngoài.
Iran không đưa ra nguyên nhân gây ra vụ tai nạn, cũng như không ám chỉ hành động phá hoại khiến chiếc trực thăng bất ngờ rơi xuống địa hình đồi núi trong tình trạng sương mù dày đặc ở vùng Varzaghan, tỉnh miền Đông Azerbaijan.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin vào thứ Hai cho biết, Mỹ tiếp tục theo dõi tình hình xung quanh “vụ tai nạn trực thăng rất đáng tiếc,” nhưng chưa có thông tin cụ thể về nguyên nhân. “Tôi không thấy bất cứ tác động an ninh khu vực rộng hơn vào lúc này,” ông Austin nói.
Phát ngôn nhân an ninh quốc gia John Kirby cho biết, cái chết của Raisi theo đánh giá sẽ không có bất cứ tác động đáng kể nào đến mối quan hệ khó khăn giữa Mỹ và Iran, hoặc sự hỗ trợ của Iran đối với Hamas, Hezbollah và phiến quân Houthi có trụ sở tại Yemen.
Kirby gọi những cáo buộc các biện pháp chế tài của Mỹ đã góp phần gây ra vụ tai nạn vô căn cứ. “Mọi quốc gia, bất kể là ai đều phải có trách nhiệm, trách nhiệm của chính họ trong việc bảo đảm sự an toàn, và độ tin cậy của thiết bị.”
Tại Tehran, các cơ sở thương mại vẫn mở cửa và trẻ em vẫn đến trường. Tuy nhiên, có sự hiện diện đáng chú ý của cả lực lượng an ninh mặc đồng phục và thường phục. Cái chết của lãnh đạo rúng động người dân Iran, và Khamenei đã tuyên bố để tang công khai 5 ngày. Nhưng nhiều người đã bị suy sụp bởi sự sụp đổ của đồng tiền rial, và lo lắng về xung đột khu vực vượt khỏi tầm kiểm soát với Israel hoặc Pakistan, những quốc gia mà Iran chiến đấu trong năm nay.
Cuối ngày, hàng trăm người dân ủng hộ tập trung vào quảng trường Vali-e-Asr ở trung tâm thành phố, cầm những tấm áp phích có hình Raisi và vẫy cờ Palestine. Một số người đàn ông nắm chặt hạt cầu nguyện và khóc. Những người phụ nữ mặc đồ đen tụ tập cùng nhau cầm di ảnh của người lãnh đạo quá cố.
Vụ tai nạn xảy ra khi cuộc chiến Israel-Hamas làm rung chuyển khu vực. Hamas được Iran hậu thuẫn vào ngày 7 tháng 10 bất ngờ tấn công Israel, sát hại 1200 người vô tội, và bắt giữ hàng trăm người làm con tin, khiến Israel trả đũa, thề xoá sạch Tổ chức Phong trào Kháng chiến Hồi giáo. Tổ chức Hezbollah cũng được Tehran hỗ trợ đã phóng hoả tiễn vào Israel. Tháng trước, Iran đã tiến hành cuộc tấn công phi cơ không người lái và hoả tiễn chưa từng có vào Israel.
Không một ai sống sót tại nơi chiếc trực thăng chở Tổng thống Iran Ebrahim Raisi rơi, theo cơ quan thông tấn nhà nước Iran loan tin vào sáng thứ Hai, sau khi các toán cứu hộ đến hiện trường. Tổng thống Iran Ebrahim Raisi được cho đã bị thiệt mạng sau khi các cơ quan Iran xác định “không có người sống sót” tại địa điểm chiếc trực thăng chở nhà lãnh đạo, Ngoại trưởng Hossein Amir Abdollahian, cùng 7 người khác rơi.
Hình ảnh từ phi cơ không người lái cho thấy, chiếc trực thăng rơi trên một sườn đồi dốc, nhiều cây cối rậm rạp. Trực thăng rơi ở phía Tây Bắc quốc gia, dẫn đến chiến dịch tìm kiếm quy mô lớn ở khu vực miền núi bị bao phủ trong sương mù dày đặc.
Ít nhất 73 đội cứu hộ đang có mặt tại khu vực máy bay trực thăng rơi gần làng Tavil. Phi cơ không người lái, chó, và các toán tìm kiếm và cứu nạn được triển khai để xác định vị trí chiếc trực thăng. Sương mù và thời tiết xấu khiến công việc trở nên khó khăn.
Vụ tai nạn đã khiến toàn bộ 8 người trên chiếc trực thăng Bell 212 được Iran mua vào đầu những năm 2000 thiệt mạng. Ngoài Raisi và Ngoại trưởng Iran Hossein Amirabdollahian, còn có Thống đốc tỉnh Đông Azerbaijan, một giáo sĩ cấp cao từ Tabriz, một viên chức Vệ binh Cách mạng bảo vệ an ninh cho Raisi, và ba thành viên phi hành đoàn, cơ quan thông tấn IRNA cho biết.
Tổng thống 63 tuổi bị thiệt mạng trong vụ tai nạn làm mất đi một đồng minh lâu năm và người kế nhiệm tiềm năng của Lãnh đạo Tối cao Ayatollah Ali Khamenei, khi Tehran tìm cách thống trị khu vực thông qua lực lượng dân quân vũ trang đang chiến đấu chống lại Mỹ và Israel.
Là cựu Giám đốc Tư pháp theo đường lối cứng rắn, Raisi là tổng thống thứ tám của Iran. Cựu công tố viên và thẩm phán đắc cử tổng thống Iran vào năm 2021 sau cuộc tranh cử tổng thống không có tính cạnh tranh trong lịch sử.
Theo các nhà giám sát nhân quyền, ông đã giám sát một thời kỳ đàn áp mạnh mẽ những người bất đồng chính kiến.
Theo hiến pháp Iran, người kế nhiệm tiếp theo sẽ là Phó Tổng thống thứ nhất Mohammad Mokhber, nếu được Lãnh đạo tối cao chấp thuận. Một cuộc bầu cử tổng thống mới sẽ được tổ chức trong vòng 50 ngày, vào ngày 28 tháng 6. Tang lễ của ông Raisi sẽ diễn ra vào thứ Năm tại Mashhad, thành phố nơi lãnh đạo quá cố sinh ra, cùng với những đám tang khác sẽ được tổ chức vào thứ Ba.
Lãnh đạo tối cao của Iran đóng vai trò là trọng tài cuối cùng về các vấn đề đối nội và đối ngoại ở quốc gia Cộng hòa Hồi giáo, làm giảm bớt quyền lực của tổng thống nước này.
Không giống như người tiền nhiệm ôn hoà, cựu Tổng thống Hassan Rouhani, Raisi đã thúc đẩy một liên minh chặt chẽ với Khamenei. Nhiều người Iran tin rằng ông đang được chuẩn bị sẽ kế vị ông Khamenei 85 tuổi ốm yếu.
Hương Giang