CALITODAY (11/4/2025): Cuộc chiến thuế quan giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc làm dấy lên những câu hỏi về mục tiêu cuối cùng của Trump
Cuộc chiến thuế quan leo thang của Tổng thống Trump với Trung Quốc đang làm rung chuyển nền kinh tế toàn cầu và đặt ra câu hỏi về cách thức chấm dứt thế bế tắc này.
Tuần này, Trump đã tuyên bố tạm dừng áp thuế quan toàn diện đối với hàng chục quốc gia trong 90 ngày, nhưng ông đã tăng thuế nhập khẩu đối với Trung Quốc lên mức đáng kinh ngạc là 145%. Trung Quốc đã đáp trả bằng cách tăng thuế quan của riêng mình lên 125% vào thứ Sáu, làm tăng rủi ro khi các đợt tăng thuế làm chao đảo thị trường toàn cầu.
Trump đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc “muốn đạt được thỏa thuận” nhưng “không biết phải thực hiện như thế nào”, trong khi các nhà lãnh đạo ở Bắc Kinh đã giới hạn các đợt tăng thuế mới nhất của họ, cảnh báo rằng cuộc chiến có nguy cơ trở thành “trò đùa trong lịch sử kinh tế thế giới”.
Cuộc chiến căng thẳng qua lại giữa các siêu cường toàn cầu đặt ra câu hỏi về mục đích cuối cùng của Trump và những tác động kinh tế tiềm tàng của một cuộc chiến thương mại leo thang, khi Trump cho rằng thuế quan sẽ làm giảm thâm hụt thương mại và đưa việc làm trong ngành sản xuất trở lại Hoa Kỳ.
“Mục đích cuối cùng ở đây là gì? Chúng ta có thực sự sẽ đưa hoạt động sản xuất trở lại Trung Quốc không? Và nếu chúng ta áp thêm thuế quan vào mọi quốc gia trên trái đất, chúng ta sẽ thấy các công ty rời khỏi Trung Quốc đến đâu?” Marc Busch, giáo sư ngoại giao kinh doanh quốc tế tại Đại học Georgetown, đồng thời là cộng tác viên bình luận của The Hill, cho biết. “Họ sẽ không quay trở lại Hoa Kỳ, vậy mục đích cuối cùng ở đây là gì?”
Trump đã công bố đợt tăng thuế quan mới nhất đối với Trung Quốc vào thứ Tư, tăng mức thuế sau khi áp thuế 104% đối với quốc gia này vào ngày hôm đó. Một quan chức Tòa Bạch Ốc cho biết vào thứ Năm rằng mức thuế hiện là 145% đối với Trung Quốc, cộng thêm 20% nữa bao gồm các lĩnh vực mà thuế quan có đi có lại không áp dụng.
Cùng lúc đó, Trump đã thực hiện lệnh hoãn áp thuế “Ngày Giải phóng” trong 90 ngày đối với tất cả các đối tác thương mại khác, điều này đã nhanh chóng mang lại sự nhẹ nhõm cho thị trường chứng khoán, khi ông trích dẫn “sự thiếu tôn trọng mà Trung Quốc đã thể hiện đối với Thị trường Thế giới”.
“Họ đã lừa chúng ta hơn bất kỳ ai – cách mọi người đứng về phía tôi thậm chí còn không thể tin được … nhưng họ đã làm và tất cả những gì chúng ta đang làm là đưa nó trở lại đúng vị trí. Chúng ta đang sắp xếp lại bàn. Và tôi chắc chắn rằng chúng ta sẽ có thể hòa thuận rất tốt”, Trump cho biết hôm thứ Năm 10/4, đồng thời nhấn mạnh sự tôn trọng mà ông dành cho Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Ron Johnson (Wis.) là một trong những nhân vật trên Đồi Capitol đã bày tỏ sự không chắc chắn trong tuần này về chiến lược của Trump, ông nói hôm thứ Tư 09/4, “Tôi vẫn chưa biết kết cục ở đây là gì”.
Đáp lại Trump, Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết hôm thứ Năm 10/4 rằng Hoa Kỳ đã “vi phạm nghiêm trọng các quy tắc kinh tế và thương mại quốc tế, coi thường trật tự kinh tế toàn cầu sau Thế chiến II do chính Hoa Kỳ xây dựng và vi phạm các luật kinh tế cơ bản và lẽ thường tình”, theo một tuyên bố được dịch.
Sau đó, Bắc Kinh đã áp thuế đối với hàng hóa của Hoa Kỳ lên tới 125% vào thứ Sáu hôm nay và cho biết họ sẽ ngừng tham gia vào việc tăng thuế qua lại trong tương lai.
“Nếu Hoa Kỳ tiếp tục chơi trò số thuế quan, Trung Quốc sẽ phớt lờ”, các quan chức Trung Quốc viết trong một thông cáo, theo bản dịch.
Wendong Zhang, một nhà kinh tế học tại Đại học Cornell và là giảng viên liên kết tại Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Trung Quốc của Cornell, dự đoán rằng sự bế tắc giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc “có khả năng sẽ kéo dài trong một thời gian”.
Đó là vì có “nhiều điểm bế tắc” trong mối quan hệ “đang xấu đi” giữa hai cường quốc toàn cầu, Zhang nói với The Hill trong một email, bao gồm chính sách công nghiệp của Trung Quốc, quyền sở hữu đất nông nghiệp của Trung Quốc tại Hoa Kỳ và những động thái gần đây của quân đội Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng về Đài Loan.
Cả hai quốc gia gần đây đã đưa các công ty của nhau vào danh sách đen và cuộc chiến thuế quan đã làm tăng thêm kịch tính cho một thỏa thuận tiềm năng về ứng dụng cực kỳ phổ biến TikTok, thuộc sở hữu của công ty mẹ có trụ sở tại Trung Quốc là ByteDance. Chính quyền Trump cũng đã tuyên bố sẽ giành lại Kênh đào Panama khỏi “ảnh hưởng của Trung Quốc”, khiến Bắc Kinh cáo buộc Hoa Kỳ “tống tiền”.
Đồng thời, Hoa Kỳ và Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn: Theo dữ liệu từ văn phòng đại diện thương mại Hoa Kỳ, hai nước đã giao dịch ước tính 582,4 tỷ đô la vào năm 2024. Thâm hụt thương mại với Trung Quốc là 295,4 tỷ đô la, tăng 5,8% so với năm trước.
Ông Zhang cho biết: “Trung Quốc thừa nhận rằng mức thuế trả đũa cao sẽ có hiệu lực ngăn chặn hoạt động thương mại, nhưng vẫn cảm thấy có nghĩa vụ phải đáp trả về mặt chính trị”.
Tòa Bạch Ốc cho biết “điện thoại reo liên hồi” từ các quốc gia mong muốn ký kết thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ để tránh thuế quan, và Trump đã tuyên bố rằng Trung Quốc muốn ký kết thỏa thuận nhưng không biết bắt đầu từ đâu.
Nhưng thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt đã né tránh câu hỏi vào thứ Sáu về việc liệu Trump có đang đợi Tập Cận Bình ra tay trước hay không.
“Trump sẽ rất tử tế nếu Trung Quốc có ý định ký kết thỏa thuận với Hoa Kỳ. Nếu Trung Quốc tiếp tục trả đũa, điều đó không tốt cho Trung Quốc … tổng thống muốn làm điều đúng đắn cho người dân Hoa Kỳ. Ông ấy muốn thấy các hoạt động thương mại công bằng trên toàn cầu”, Leavitt nói. “Tôi sẽ không bình luận về các thông tin liên lạc đang diễn ra hoặc có thể diễn ra”.
Leavitt khẳng định rằng Trump “lạc quan” về một thỏa thuận.
Có thể Trump muốn đợi cho đến khi ông có thể gặp mặt trực tiếp với Tập Cận Bình và tuyên bố rằng họ “đã đích thân xoa dịu tình hình”, Zhang gợi ý.
Trump đã nói rằng ông có “mối quan hệ cá nhân rất tốt” với chủ tịch Trung Quốc, người đã đến thăm khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của Trump ở Florida trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Cả hai nhà lãnh đạo thế giới có thể muốn thoát khỏi tình trạng “có vẻ cứng rắn” này, Busch, người trước đây từng là cố vấn về rào cản thương mại kỹ thuật cho Bộ Thương mại Hoa Kỳ và đại diện thương mại Hoa Kỳ, cho biết.
“Về mặt kinh tế, tôi không nghĩ có bất kỳ sự hiệu chỉnh thực sự nào về bất kỳ mô hình nào ở đây. Về mặt chính trị, tôi cảm thấy đây là một câu hỏi lớn hơn: các quốc gia khác đang làm gì với hiệu ứng trình diễn này?” Busch cho biết.
“Bạn tỏ ra cứng rắn với Trung Quốc và bạn leo thang với Trung Quốc như một phương tiện để chứng tỏ rằng bạn nghiêm túc về khả năng tăng cường của mình vì không đàm phán. Nhưng mặt khác, vì các quốc gia hiểu rằng Hoa Kỳ sẽ cứng rắn với Trung Quốc bất kể thế nào, thì điều này thực sự minh họa như thế nào?”
Tổng thống có thể đang ứng biến với một số động thái của mình, nhưng mục tiêu cuối cùng của ông có thể là một thỏa thuận thương mại giai đoạn hai với Trung Quốc, các chuyên gia cho biết, tiếp tục công việc của nhiệm kỳ đầu tiên. Trump đã ký một thỏa thuận thương mại “Giai đoạn một” ban đầu với Trung Quốc vào năm 2020, với các cam kết từ Bắc Kinh về việc thúc đẩy mua hàng hóa của Hoa Kỳ nhưng không có lời hứa sẽ giảm thuế. Giai đoạn thứ hai của thỏa thuận đã không thành hiện thực trước khi Trump rời nhiệm sở, vì sự bùng phát của đại dịch COVID-19 đã làm chệch hướng nền kinh tế toàn cầu — và mối quan hệ của Hoa Kỳ với Trung Quốc.
Và trong khi một số người cho rằng sự bế tắc có thể kéo dài, một cựu quan chức Bộ Thương mại cho rằng Trump và Tập, cả hai đều không muốn tỏ ra yếu đuối, có thể đang để mắt đến một giải pháp ngắn hạn cho cuộc chiến thương mại đang diễn ra.
“Mặc dù có nguy cơ đáng kể về một cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu do cả hai nhà lãnh đạo đều sợ bị coi là yếu đuối trong nước, nhưng khả năng đạt được một ‘thỏa thuận lớn, đẹp đẽ’ trong ngắn hạn và đẩy nhanh quá trình phi toàn cầu hóa trong trung hạn là cao hơn”, quan chức này cho biết.
Quyết định của Trump về việc rút lại các mức thuế quan khác báo hiệu rằng cách tiếp cận của tổng thống đối với chính sách thương mại có thể thay đổi hoàn toàn khi những tác động mới xuất hiện.
Trong khi đó, các mức thuế quan đang tạo ra tình huống “cả hai bên đều thua” cho nền kinh tế của cả hai nước, Zhang cho biết.
“Tốt nhất, nó báo hiệu sự sẵn sàng thăm dò các đường viền của sự tách rời. Tệ nhất, nó chỉ là sự tự sát về mặt kinh tế”, Busch cho biết. “Tôi không biết liệu cả hai bên có thể thực sự làm điều này lâu hơn nữa không … Không điều gì trong số này có lợi cho cả hai bên và tôi chắc chắn hy vọng cả hai bên đều chớp mắt”.
Trong khi đó, các đài Truyền hình Hoa Kỳ hôm nay bình luận rằng việc Trump công bố ông tạm ngưng áp thuế 90 ngày vì có khoảng 75 quốc gia liên lạc với Tòa Bạch Ốc để xin thương thuyết giảm mức áp thuế; nhưng thực ra điều đó không như vậy, chỉ có vài quốc gia mà thôi. Các tỷ phú và những đại công ty cũng như phía Quốc Hội báo cho Trump biết nếu Trump xúc tiến áp thuế lúc này thì lạm phát nặng nề sẽ xảy ra mà không thể kiềm chế được. Điều nầy đã khiến Trump phải tạm ngưng áp thuế 90 để chờ xem tình hình.
HẠNH DƯƠNG
Tổng hợp.
