WASHINGTON (CaliToday) — Toán chuyển giao quyền lực của Tổng thống đắc cử Donald Trump đang cân nhắc một dự thảo sắc lệnh hành pháp, theo đó thành lập một “hội đồng chiến binh” gồm các quân nhân cao cấp hồi hưu có thẩm quyền xem xét các sĩ quan ba và bốn sao, và đưa ra đề nghị bãi nhiệm bất cứ ai không đủ tư cách lãnh đạo trong quân đội.
Tờ Wall Street Journal vào thứ Ba loan tin, nếu được Donald Trump phê chuẩn, sắc lệnh này có thể đẩy nhanh việc bãi nhiệm các tướng lãnh và đô đốc bị phát giác “thiếu phẩm chất lãnh đạo cần thiết.” Nhưng nó cũng có thể làm cho các sĩ quan quân đội cao cấp nhụt chí, trước những tuyên bố trước đây của Tổng thống đắc cử sẽ sa thải “các tướng lĩnh cánh tả” thúc đẩy đa dạng trong hàng ngũ gây bất lợi cho sự sẵn sàng của quân đội.
Với tư cách là Tổng Tư lệnh, Trump có thể sa thải bất cử sĩ quan nào theo ý muốn, nhưng một hội đồng bên ngoài với những uỷ viên cho ông chỉ định sẽ qua mặt hệ thống thăng chức thông thường của Ngũ Giác Đài. Với một hội đồng như vậy, Tổng thống đắc cử tỏ dấu hiệu trên toàn quân rằng, ông dự tính sẽ thanh trừng một số tướng lãnh và đô đốc.
Tài liệu dự thảo cho biết, mục đích của việc thành lập hội đồng nhằm đưa ra đánh giá tập trung vào “năng lực lãnh đạo, sẵn sàng chiến lược và cam kết sự xuất sắc của quân đội.” Dự thảo không nêu rõ các sĩ quan cần phải làm gì hoặc trình bày những gì để chứng minh họ có đáp ứng các tiêu chuẩn đó hay không. Theo một nguồn tin trong toán chuyển giao quyền lực, dự thảo được khởi sự từ một trong vài tổ chức chính sách bên ngoài hợp tác với họ, và là một trong nhiều sắc lệnh hành pháp đang được toán của Trump xem xét.
Hội đồng sẽ gồm những vị tướng lãnh và hạ sĩ quan hồi hưu, và họ sẽ đưa ra đề nghị và gởi cho Tổng thống. Những ai nằm trong danh sách bị buộc sẽ hồi hưu với cấp bậc hiện tại trong vòng 30 ngày.
“Đồng bào Mỹ tái bầu Tổng thống Trump với chiến thắng phiếu vang dội, trao cho ông nhiệm vụ thực hiện những lời hứa trong chiến dịch tranh cử. Ông ấy sẽ thực hiện,” phát ngôn nhân toán chuyển giao quyền lực nói, từ chối đưa ra bình luận về dự thảo sắc lệnh thanh trừng.
Việc thành lập hội đồng phù hợp với lời kêu gọi của cựu Tổng thống về việc thanh trừng những tướng lãnh bị ông liệt vào hàng “thất bại,” kể cả cả những sĩ quan tham gia vào cuộc rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan vào năm 2021. Trump từng tuyên bố sẽ yêu cầu tất cả các vị tướng tham gia rút quân từ chức trước “trưa ngày nhậm chức.”
Trump tại một sự kiện vận động tranh cử vào tháng 10 nói với đám đông người ủng hộ rằng, ông sẽ thành lập một lực lượng đặc nhiệm để giám sát “các vị tướng cánh tả,” và xóa bỏ chương trình đào tạo đa dạng trong quân đội. “Họ phải ra đi thôi,” Trump nói, không nêu đích danh tướng nào.
Theo hai viên chức quốc phòng chia sẻ, một trong những mục tiêu của cuộc thanh trừng có thể là Tướng Không quân CQ Brown Jr. – Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ. Trong thời gian những cuộc biểu tình về George Floyd diễn ra vào năm 2020, Tướng Brown đã nói về tác động của phong trào đó đối với ông, và việc ông là một phi công chiến đấu người Mỹ gốc Phi đã thăng tiến trong quân đội như thế nào.
Sắc lệnh hành pháp đã được nhóm chuyển giao của Tổng thống đắc cử xem xét, và có thể được trình lên Trump khi ông nhậm chức. Thực thi sắc lệnh này phụ thuộc vào việc Tổng thống sẽ ký sắc lệnh theo hình thức hiện tại hay không.
Tổng thống đắc cử vẫn chưa chọn Bộ trưởng quốc phòng, nhưng bất cứ ai được ông chọn lãnh đạo Ngũ Giác Đài sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện đề nghị của hội đồng chiến binh. Hiện chưa rõ những ai có tên trong danh sách cuối cùng, sau khi ba ứng cử viên hàng đầu — Thượng nghị sĩ Tom Cotton (Cộng hoà – Arkansas), cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo và Dân biểu Mike Waltz (Cộng hoà – Florida) — hoặc bỏ cuộc, bị loại hoặc được chọn cho một vị trí khác trong chính quyền (như ông Waltz).
Theo một nguồn tin biết rõ toán chuyển giao quyền lực, phía ông Trump đang muốn thực hiện cải tổ lớn tại Bộ Quốc phòng, đặc biệt về quy mô Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân. “Trump cũng dự tính nhiều tướng lĩnh, 3 và 4 sao, có thành tích kém sẽ hồi hưu,” nguồn tin nói thêm.
Tài liệu dự thảo dẫn tiền lệ cho bước đi này là việc Tướng George C. Marshall thành lập một “plucking board” vào năm 1940 do các sĩ tướng lãnh hồi hưu đứng đầu để xem xét hồ sơ của các sĩ quan cao cấp tại ngũ và “loại bất cứ ai khỏi danh sách thăng chức vì những lý do được xem chính đáng và đầy đủ.” Mục tiêu hội đồng của Marshall là tạo cơ hội thăng chức cho các sĩ quan cấp thấp đầy triển vọng.
Nhưng một số cựu sĩ quan quân đội tin, chính quyền kế nhiệm đang tìm cách chính trị hóa quân đội. “Phải chăng họ bắt đầu đội mũ MAGA khi thành lập để báo hiệu ai ở đâu không?” một cựu viên chức cấp cao của Ngũ Giác Đài đặt câu hỏi. “Khả năng điều này trở nên tồi tệ thật vô hạn.”
Tổng thống có quyền sa thải các tướng lĩnh nhưng hiếm khi làm như vậy vì lý do chính trị. Tổng thống Harry Truman sa thải Tướng Lục quân Douglas MacArthur vì ông công khai thách thức chiến lược an ninh châu Á của chính quyền Truman. Tổng thống Barack Obama sa thải Tướng Lục quân Stanley McChrystal khỏi vị trí chỉ huy Afghanistan sau khi cấp dưới của Tướng này chỉ trích chính quyền trong một bài báo đăng trên tạp chí.
Quân đội Hoa Kỳ tuyên thệ nhậm chức trước Hiến pháp, và thề không tuân theo bất cứ mệnh lệnh bất hợp pháp nào, và Quốc hội phải chấp thuận việc thăng chức cho các sĩ quan cấp tướng.
Nhưng việc thành lập một hội đồng tách biệt với thủ tục hiện tại, sử dụng các sĩ quan tại ngũ, có thể làm suy yếu ý tưởng rằng các tướng lĩnh kiềm chế chia sẻ quan điểm chính trị của họ trong Ngũ Giác Đài. Giáo sư luật quân sự tại Trường Luật thuộc Đại học Quốc tế Florida và cựu luật sư quân đội Eric Carpenter cho biết, điều này cũng có khả năng khiến các sĩ quan không lên tiếng phản đối các mệnh lệnh mà họ tin bất hợp pháp. “Điều này trông giống như chính quyền đang chuẩn bị thanh trừng bất cứ ai không biết gọi dạ bảo vâng,” Carpenter nói. “Nếu muốn sa thải những sĩ quan có thể nói không vì lý do luật pháp hoặc đạo đức, thì người ta sẽ thiết lập một hệ thống với các tiêu chuẩn hoàn toàn độc đoán để có thể sa thải bất cứ ai họ muốn.”
Trong những ngày đầu nhiệm kỳ đầu tiên, Trump công khai bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với các tướng lãnh quân đội, và đưa một số họ vào phục vụ trong nội các. Cựu tướng Thủy quân Lục chiến Jim Mattis là Bộ trưởng quốc phòng đầu tiên của ông, cùng cựu tướng Thủy quân Lục chiến John Kelly làm Bộ trưởng Nội an và Đổng lý Toà Bạch Ốc, và Trung tướng Lục quân H.R. McMaster từng đóng vai trò cố vấn an ninh quốc gia.
Nhưng mối quan hệ giữa Trump và các viên tướng nhanh chóng trở nên tồi tệ. Vào cuối nhiệm kỳ cựu Tổng thống, cả ba sĩ quan đều công khai chỉ trích chủ cũ, gọi ông là mối đe dọa an ninh quốc gia.
Tổng thống đắc cử cũng có mối quan hệ đặc biệt căng thẳng với cựu tướng Lục quân Mark Milley – người được ông đưa vào làm Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ vào ngày 1 tháng 10 năm 2019, cho đến 1 tháng 10 năm 2023. Trong cuốn sách mới nhất của ký giả nổi tiếng Bob Woodward, ông Mille gọi Trump “hoàn toàn là một kẻ phát xít,” và tướng Kelly cũng chia sẻ quan điểm tương tự với New York Times về ông Trump.
Trump quay lại “cắn” những viên tướng một thời của ông, gọi Milley và Kelly là những “kẻ thất bại thảm hại.”
Hương Giang