Washington — Vào thứ Ba, Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp sâu rộng nhằm cải tổ hệ thống bầu cử Mỹ, yêu cầu bằng chứng tài liệu về quyền công dân để đăng ký bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử liên bang và quy định rằng tất cả lá phiếu phải được nhận trước hoặc trong Ngày Bầu cử trên toàn quốc.
Sắc lệnh tuyên bố rằng Mỹ đã “không thực thi đầy đủ các yêu cầu bầu cử liên bang, chẳng hạn như cấm các bang tính các lá phiếu nhận được sau Ngày Bầu cử hoặc cấm công dân nước ngoài đăng ký bỏ phiếu.”
Sắc lệnh này — cũng bao gồm một loạt các thay đổi khác, từ thời hạn bỏ phiếu qua thư đến thiết bị bầu cử — có thể gây nguy cơ tước quyền bầu cử của hàng chục triệu người Mỹ. Các chuyên gia luật bầu cử đặt câu hỏi liệu Trump có thẩm quyền thực hiện các thay đổi hay không, nói rằng sắc lệnh này chắc chắn sẽ gặp phải những thách thức pháp lý.
Sắc lệnh cũng khẳng định rằng Mỹ đã thất bại trong việc “thực thi các biện pháp bảo vệ bầu cử cơ bản và cần thiết” và kêu gọi các bang hợp tác với các cơ quan liên bang để chia sẻ danh sách cử tri và truy tố các tội danh liên quan đến bầu cử. Tổng thống còn đe dọa cắt nguồn tài trợ liên bang đối với các bang có quan chức bầu cử không tuân thủ quy định.
Sắc lệnh hành pháp đưa ra một số thay đổi toàn diện khác, bao gồm lệnh cấm một số thiết bị bầu cử sử dụng mã QR. Những thay đổi đó sẽ buộc các tiểu bang phải mua và lắp đặt thiết bị bầu cử mới với chi phí đáng kể. Sắc lệnh cũng yêu cầu tất cả các lá phiếu phải được nhận trước Ngày bầu cử, một nỗ lực nhằm phủ quyết các tiểu bang cho phép các lá phiếu qua thư có dấu bưu điện trước Ngày bầu cử được nhận sau đó.
Phản ứng từ chuyên gia và dự báo thách thức pháp lý
David Becker, Giám đốc điều hành Trung tâm Đổi mới & Nghiên cứu Bầu cử (Center for Election Innovation & Research), nhận định sắc lệnh này là một “sự tiếp quản liên bang đối với quyền hiến pháp của các chính quyền địa phương và bang trong việc tổ chức bầu cử.” Ông cho rằng sắc lệnh này “tìm cách nắm quyền kiểm soát công nghệ và quy trình bầu cử ở cấp bang và địa phương … mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội.”
Becker dự đoán rằng nếu được thực thi, sắc lệnh này có thể khiến người nộp thuế tại các bang tốn hàng chục tỷ USD. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng sắc lệnh hành pháp này sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức pháp lý nghiêm trọng tại tòa án.
Bối cảnh chính trị và tuyên bố của Tổng thống Trump
Tổng thống Trump từ lâu đã tuyên bố rằng các cuộc bầu cử đang bị gian lận, ngay cả trước khi kết quả được công bố. Ông đã phản đối một số phương thức bỏ phiếu kể từ khi thua cuộc bầu cử năm 2020 trước cựu Tổng thống Joe Biden, và nhiều lần cáo buộc sai lệch rằng có gian lận diện rộng dẫn đến thất bại của mình.
Ông Trump cho biết sẽ có thêm các biện pháp cải cách bầu cử được công bố trong những tuần tới.
Các chuyên gia bầu cử cho biết họ dự kiến lệnh này sẽ bị phản đối tại tòa án.
“Phần lớn những điều này là bất hợp pháp”, Sean Morales-Doyle, giám đốc Chương trình Quyền bỏ phiếu tại Trung tâm Công lý Brennan thuộc Trường Luật NYU, cho biết.
Morales-Doyle và các chuyên gia luật bầu cử khác đã chỉ ra rằng Tổng thống không được trao quyền đối với Ủy ban Hỗ trợ Bầu cử hoặc các cuộc bầu cử trong nhiều giờ kể từ khi lệnh được ký.
“Tổng thống hầu như không có quyền lực gì đối với các cuộc bầu cử liên bang”, Justin Levitt, một học giả về luật hiến pháp tại Trường Luật Loyola, cho biết. “Là cố vấn chính sách cấp cao về dân chủ và quyền bỏ phiếu trong chính quyền trước, một trong những điều rất rõ ràng là tổng thống có rất ít quyền lực đối với các cuộc bầu cử liên bang – theo thiết kế”.
Hiến pháp trao cho Quốc hội và các tiểu bang quyền quản lý “thời gian, địa điểm và cách thức tổ chức bầu cử”.
Ny (Theo CBS News & NBC News)
