(CaliToday) — Tổng thống Joe Biden vào Chủ nhật đột ngột chấm dứt chiến dịch vận động tái tranh cử, gây ra làn sóng chấn động khắp thế giới chính trị, và đẩy Dân chủ vào khó khăn chưa từng có trong việc chọn ứng cử viên mới thách thức cựu Tổng thống Donald Trump.
“Hân hạnh lớn nhất trong cuộc đời tôi là được phục vụ đồng bào trong tư cách Tổng thống,” Biden 81 tuổ ghi trong thư được đăng trên mạng xã hội vào chiều Chủ nhật. “Và mặc dù dự tính tái tranh cử, nhưng tôi tin rằng việc tôi rút khỏi tranh cử đem lại lợi ích tốt nhất cho quốc gia và cho đảng của mình, và tôi chỉ tập trung duy nhất vào hoàn thành nhiệm vụ Tổng thống trong thời gian còn lại trong nhiệm kỳ.”
Trong một ý kiến khác đăng trên mạng xã hội vào Chủ nhật, Biden tuyên bố hậu thuẫn Phó Tổng thống Kamala Harris thay thế ông là người dẫn đầu của Dân chủ trong đại hội đảng sắp diễn ra vào ngày 19 đến 22 tháng 8. “Hôm nay, tôi muốn bày tỏ sự ủng hộ hoàn toàn, và hậu thuẫn cho Kamala trở thành ứng cử viên của đảng chúng tôi trong năm nay,” Biden ghi trên X (Twitter). “Dân chủ – đã đến lúc chúng ta đoàn kết lại và đánh bại Trump. Hãy cùng nhau thực hiện!”
Việc Biden rút lui khiến Dân chủ rơi vào tình thế gần như chưa từng có, khi chỉ còn vài tháng trước bầu cử ngày 5 tháng 11. Trong cuộc tranh cử tổng thống vốn đã rung chuyển bởi phán quyết kết tội đại hình và một vụ ám sát một ứng cử viên, diễn biến mới nhất đã làm tăng thêm cảm giác hỗn loạn bao trùm nền chính trị quốc gia trong năm nay.
Các tỷ phú và các nhà tài trợ lớn nhanh chóng quay sang Harris, trong khi các cử tri Dân chủ phản ứng trước sự ra đi của ông Biden với thái độ vừa nhẹ nhõm vừa lạc quan. Theo phân tích của New York Times, trang mạng hàng đầu ActBlue chuyên giải quyết các khoản đóng góp của Dân chủ vào Chủ nhật đã gây quỹ được hơn $50 triệu Mỹ kim cho Dân chủ. Đây là ngày đóng góp trực tuyến lớn nhất của Dân chủ kể từ bầu cử năm 2020.
Ngay cả khi Dân chủ dường như đang tập hợp xung quanh Harris vào Chủ nhật, một số nhà lập pháp vẫn ủng hộ thủ tục mở để các ứng cử viên khác có thể tham gia giành đề cử. Tình hình này nhấn mạnh hơn nữa tác động hỗn loạn từ quyết định rút lui của Biden. Cựu Thượng nghị sĩ California, bà Harris sẽ gánh vác trách nhiệm trong cuộc đua chống lại Trump, người mà Dân chủ xem là mối đe dọa hiện hữu đối với nền dân chủ. Điểm tín nhiệm của Phó Tổng thống phần lớn phản ánh giảm sút của Biden kể từ năm 2021 và chiến dịch tranh cử tổng thống sơ bộ của bà vào năm 2020 thất bại trước khi bỏ phiếu bắt đầu.
Đáng chú ý, cựu Tổng thống Barack Obama trong tuyên bố ca ngợi Biden đã không hậu thuẫn Harris, thay vào đó đề nghị Dân chủ tìm ra “ứng cử viên nổi bật.”
Trong một tuyên bố hôm Chủ Nhật, Harris cho biết bà sẽ tìm cách “đoàn kết Đảng Dân chủ” và giành chiến thắng nhiệm kỳ tổng thống. “Tôi rất hân hạnh khi nhận được sự hậu thuẫn của Tổng thống và ý định của tôi là giành được và thắng đề cử,” tuyên bố ghi.
59 tuổi, Harris là người phụ nữ Mỹ gốc Phi và gốc Á đầu tiên làm Phó Tổng thống, và bây giờ bà có cơ hội trở thành nữ Tổng thống Mỹ đầu tiên. Bà nhanh chóng nhận được sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ lãnh đạo Dân chủ, trong đó có hàng chục nhà lập pháp, các Thống đốc Dân chủ, những tổ chức quyền lợi quan trọng, cựu Tổng thống Bill Clinton và cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton.
Phe đồng minh và giới chỉ trích Biden ngay lập tức công khai chuẩn bị một cuộc chiến mới giành Toà Bạch Ốc và không thể dự báo trước được.
Lãnh tụ Đa số Thượng viện Charles E. Schumer (Dân chủ – New York) nằm trong số hàng chục những người Dân chủ đắc cử ca ngợi việc Tổng thống rút lui. “Joe Biden không chỉ là một tổng thống và là một nhà lãnh đạo lập pháp vĩ đại, mà ông ấy còn là một con người thực sự đáng kinh ngạc,” Schumer ghi trong tuyên bố gửi qua email, nhưng ông không hậu thuẫn Harris.
Cựu Tổng thống Donald Trump vào Chủ nhật lên mạng xã hội Truth Social công kích Biden, và cam kết sẽ đảo ngược phần lớn những di sản của ông. “Joe Biden bất lương không phù hợp tranh cử Tổng thống, và chắc chắn không đủ tư cách phục vụ nhiệm kỳ, và chưa bao giờ phù hợp,” Trump ghi. “Chúng ta sẽ gánh chịu nặng nề vì nhiệm kỳ tổng thống của ông ta, nhưng chúng ta sẽ nhanh chóng khắc phục thiệt hại do ông ta gây ra.”
Một số nhà lập pháp Cộng hoà, trong đó có Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (Louisiana), kêu gọi Biden từ chức ngay lập tức. Họ cho rằng, nếu ông không thể tiếp tục chiến dịch tranh cử thì cũng không thể tiếp tục nhiệm kỳ.
Thông báo rút lui của Biden gây chấn động các phụ tá và cố vấn của ông, một số vào sáng Chủ nhật vẫn xuất hiện trên truyền hình và khẳng định Tổng thống sẽ tiếp tục tranh cử.
Đang cách ly do nhiễm COVID, Biden vào tối khuya thứ Bảy đưa ra quyết định cuối cùng với một nhóm nhỏ các phụ tá thân cận. Tổng thống vào chiều Chủ nhật thông báo quyết định của ông cho Harris, Đổng lý Toà Bạch Ốc Jeff Zients và Chủ tịch chiến dịch vận động tranh cử Jen O’Malley Dillon. Ông nói chuyện với nhân viên cao cấp của Toà Bạch Ốc vào lúc 1:45’ chiều, và Biden đăng tuyên bố rút Tuyên bố của tổng thống được đăng trên mạng X vào 1:46’ chiều.
Nhiều nhà lập pháp Dân chủ xem phần tranh luận tổng thống của ông Biden với Trump vào ngày 27 tháng 6 thất bại thảm hại, vì Tổng thống chật vật mới nói hết câu và nói với giọng trầm khàn, luôn ngắt quãng, thậm chí đôi khi mất dòng suy nghĩ. Tổng thống và các phụ tá trong nhiều tuần nhấn mạnh, ông sẽ tiếp tục tham gia tranh cử, ví lần này giống như những lần khó khăn và thách thức khác trong sự nghiệp chính trị lâu dài của ông.
Cử tri trong các cuộc thăm dò tỏ ra lo ngại về tuổi tác của Biden, và cuộc tranh luận là một bước ngoặt, đẩy làn sóng lo lắng của Dân chủ dâng cao.
Tình thế khó khăn của Dân chủ khi một ứng cử viên rút lui sau khi giành chiến thắng gần như tuyệt đối trong vòng bầu cử sơ bộ chưa được kiểm chứng trong thời kỳ hiện đại. Nó khép lại những tuần lãnh đạo Dân chủ vạch ra chiến lược bằng cách nào đánh bật Biden – một nhân vật cứng đầu đầy kiêu hãnh nổi tiếng nổi giận với những người phớt lờ ông. Quyết định rút tranh cử báo hiệu kết thúc sự nghiệp chính trị đáng chú ý kéo dài nửa thế kỷ, bắt đầu khi Biden đắc cử vào Thượng viện vào năm 1972, trở thành một trong những Thượng nghị sĩ trẻ tuổi nhất, và ông cũng là tổng thống cao tuổi nhất.
Thủ tục chọn lựa ứng cử viên của Dân chủ sẽ diễn ra vội vã, đầy rẫy những bất ổn sâu sắc, và có nguy cơ đẩy tình trạng hỗn loạn trong nội bộ đảng sâu thêm. Đại hội Đảng Dân chủ sẽ diễn ra trong 4 tuần nữa ở Chicago, mặc dù ban đầu Uỷ ban Quốc gia Dân chủ đã lên kế hoạch chính thức đề cử Biden bằng bỏ phiếu xướng danh trực tuyến trước khi đại hội đảng diễn ra.
Tổng thống Joe Biden sẽ rời nhiệm kỳ để lại sau lưng di sản lớn, với những thành tựu đáng chú ý, đặc biệt đối với một tổng thống một nhiệm kỳ trong thời đại chia rẽ sâu sắc. Ông đã thúc đẩy thông qua luật về cơ sở hạ tầng, biến đổi khí hậu, chăm sóc sức khỏe, kiểm soát súng ống, và ngành công nghiệp bán dẫn. Ông rút quân ra khỏi Afghanistan, tái xây dựng khối đồng minh của Mỹ, và lãnh đạo liên minh bảo vệ Ukraine chống lại Nga.
Tuy nhiên, cũng cùng lúc đó, ông đối mặt với điểm số tín nhiệm thấp lịch sử, và hứng chịu chỉ trích cho tình trạng lạm phát cao, di dân đổ về biên giới phía Nam mức kỷ lục, và rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan vào năm 2021.
Sự ủng hộ vững chắc của ông dành cho Israel trong cuộc chiến ở Gaza đã làm dấy lên sự lên án trong và ngoài nước, đồng thời những lo ngại kéo dài về tuổi tác cao đã kéo điểm số thăm dò giảm, khiến ông bị Trump dẫn trước tại nhiều tiểu bang chiến địa trọng yếu.
Từ bỏ tái tranh cử, Biden tham gia vào danh sách các tổng thống trong lịch sử hiện đại không tái tranh cử, gồm Tổng thống Harry S. Truman vào năm 1952, và Tổng thống Lyndon B. Johnson vào năm 1968. Tuy nhiên, hai vị Tổng thống trên đều đưa ra thông báo sớm, cho Dân chủ có thời gian chuẩn bị. Mặc dù vậy, Dân chủ đã thua cả hai cuộc bầu cử.
Hương Giang