Tổng thống Joe Biden đã bày tỏ lo ngại riêng rằng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang cố gắng lôi kéo Washington vào một cuộc xung đột rộng lớn hơn.
Một số quan chức hàng đầu của Mỹ lo ngại rằng Israel có thể phản ứng vội vàng trước các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và hỏa tiễn chưa từng có của Iran , đồng thời kích động một cuộc xung đột khu vực rộng lớn hơn mà Mỹ có thể bị lôi kéo vào.
Biden đã nói với Thủ tướng Netanyahu trong cuộc gọi tối thứ Bảy rằng Mỹ sẽ không tham gia vào các hoạt động tấn công chống lại Iran và Israel không nên đáp trả bằng cách trả đũa Iran.
Cuộc tấn công trả đũa của Iran hôm thứ Bảy – tràn ngập không phận Israel với hàng trăm máy bay không người lái và hỏa tiễn, đồng thời gây ra thiệt hại tương đối hạn chế – là chưa từng có, nhưng được điều chỉnh để thể hiện sự răn đe mà không gây ra một cuộc chiến toàn diện.
Trong vòng vài giờ sau cuộc tấn công, Thiếu tướng Mohammad Bagheri, tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Iran, đã đưa ra một tuyên bố nói rằng cuộc tấn công đã “kết thúc và chúng tôi không sẵn sàng tiếp tục nó”.
Một quan chức Israel trong văn phòng Thủ tướng nói với NBC News Sunday rằng “Israel sẽ tham khảo ý kiến của tất cả các đối tác nhưng quyết định cuối cùng sẽ là của riêng Israel về phản ứng sẽ như thế nào”.
Quan chức này nói: “Israel không thể cho phép một cuộc tấn công lớn như vậy vào Israel mà không có phản ứng nào đó, dù nhỏ hay lớn”. “Bây giờ tùy thuộc vào nội các chiến tranh quyết định.”
Các quan chức Mỹ đã dự đoán phản ứng từ Iran kể từ vụ đánh bom ngày 1/4 của Israel vào cơ sở ngoại giao của Iran ở Damascus. Họ đặt ra câu hỏi không chỉ về mức độ nghiêm trọng của mối đe dọa mà còn về cách Israel sẽ phản ứng với một chiến lược quân sự tổng quát mà một quan chức chính quyền cấp cao và một quan chức quốc phòng cấp cao, khi tham khảo các cuộc trò chuyện nội bộ, đã mô tả trong các cuộc phỏng vấn với NBC News là “điên cuồng” và có khả năng “leo thang thảm khốc”.
“Tôi không nghĩ họ có chiến lược”, quan chức cấp cao của chính quyền nói về vụ Israel ném bom khu nhà ngoại giao của Iran ở Damascus. “Người Israel không phải lúc nào cũng đưa ra những quyết định chiến lược tốt nhất”.
Israel coi Iran là một mối đe dọa hiện hữu và đã xung đột với các chính quyền Mỹ trước đây về cách giải quyết chế độ này, vốn không chính thức công nhận nhà nước Do Thái. Đáng chú ý nhất, ông Netanyahu đã công khai vận động hành lang chống lại thỏa thuận hạt nhân mang tính bước ngoặt năm 2015 của Tổng thống Barack Obama với Iran, thỏa thuận mà người kế nhiệm ông Donald Trump đã rút khỏi.
Về phần mình, Iran đang là nạn nhân của một chiến dịch phối hợp của Mỹ và Israel nhằm làm suy giảm khả năng quân sự của nước này, với các cuộc tấn công giết chết các chỉ huy cấp cao đang làm việc với các lực lượng ủy quyền trên toàn khu vực và các nhà khoa học hạt nhân ở quê nhà.
Trong khi Tòa Bạch Ốc Trắng tin rằng Israel không mong muốn một cuộc xung đột rộng hơn hoặc một cuộc chiến trực tiếp với Iran, đặc biệt là với các nguồn lực mà họ đang chiến đấu ở Gaza.
Fawaz Gerges, giáo sư về quan hệ quốc tế và chính trị Trung Đông tại Trường Kinh tế London, đã chỉ trích khả năng của Biden trong việc biến những lo ngại của mình thành ảnh hưởng đối với việc ra quyết định quân sự của Israel.
“Chiến lược của chính quyền Biden đã thất bại thảm hại. Biden đang mộng du đưa Mỹ vào một cuộc chiến thảm khốc khác ở Trung Đông. Mục tiêu bao trùm của ông là ngăn chặn chiến tranh ở Gaza leo thang sang các nước láng giềng đã thất bại”, ông Gerges nói. “Biden đã không thể tác động đến các quyết định của Netanyahu ở Gaza hoặc đối với Iran.”
Benjamin Friedman, giám đốc chính sách của tổ chức nghiên cứu Defense Priorities, cho biết trong một tuyên bố rằng “Chính phủ Israel đã đề nghị gây chiến với Iran, có lẽ được khuyến khích bởi triển vọng Mỹ giúp đỡ trong việc truy đuổi Iran”.
Friedman nói: “Thay vì nói về sự hỗ trợ ‘bền thép’ dành cho Israel, tổng thống Biden lẽ ra phải nói rõ rằng sự hỗ trợ của Mỹ có giới hạn và không mở rộng cho mọi trường hợp. Chiến tranh với Iran sẽ gây nguy hiểm cho an ninh của Mỹ mà không mang lại kết quả rõ ràng nào”.
Tổ chức Ưu tiên Quốc phòng có trụ sở tại Washington ủng hộ sự kiềm chế trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.
Bất chấp sự thận trọng tương đối mà các quan chức Mỹ đang ủng hộ, một quan chức quân sự Mỹ nói rằng các lực lượng Mỹ trong khu vực vẫn tiếp tục bắn hạ các máy bay không người lái do Iran phóng nhằm vào Israel. “Lực lượng của chúng tôi vẫn sẵn sàng cung cấp hỗ trợ phòng thủ bổ sung và bảo vệ lực lượng Mỹ hoạt động trong khu vực.”
Trong tuyên bố đưa ra hôm nay, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant cảnh báo rằng cuộc đối đầu giữa Iran và Israel “vẫn chưa kết thúc. … Chúng ta phải chuẩn bị cho mọi tình huống,” và gọi Iran là “một quốc gia khủng bố”.
Về phần Iran, Amal Saad, giảng viên tại Trường Luật và Chính trị của Đại học Cardiff, người chuyên nghiên cứu về phong trào chính trị Lebanon do Iran hậu thuẫn và lực lượng dân quân Hezbollah, đã cảnh báo không nên coi sự tàn phá hạn chế do các cuộc tấn công của Iran gây ra là lý do để bác bỏ quan điểm của nước này với ý định sẵn sàng tham gia xung đột với Israel nếu bị khiêu khích.
Saad nói, đề cập đến các cuộc tấn công, đóng cửa các trường học và đẩy hàng ngàn người Israel vào hầm trú ẩn khi còi báo động vang lên, hỏa tiễn bay trên đầu và máy bay chiến đấu gầm rú, đã gây rối loạn sâu sắc ở Israel và quy mô của nó cho thấy “sự kiên nhẫn chiến lược của Iran đã cạn kiệt”.
Saad cho biết Iran đã bị sỉ nhục bởi vụ đánh bom của Israel vào cơ sở ngoại giao của nước này và phẩm giá quốc gia là “một trong những giá trị nền tảng của Iran”. Bà nói, Iran “không thể chịu đựng được kiểu sỉ nhục đó”. Các cuộc tấn công tiếp theo từ Israel có thể khiến Iran vốn đã đến giới hạn.
Sự sẵn sàng đó đã được nhấn mạnh rõ ràng bởi Bagheri, tham mưu trưởng quân đội Iran, người đã tuyên bố rằng “nếu Israel tấn công lợi ích của chúng tôi, chúng tôi sẽ đáp trả bằng vũ lực và hoạt động tiếp theo của chúng tôi sẽ lớn hơn nhiều”.
“Điểm mấu chốt là Trung Đông dường như đang rơi vào một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn”, Gerges của LSE cho biết. “Hiện tại, quả bóng đang ở bên phía Israel. Hành động tiếp theo của Israel sẽ quyết định liệu khu vực có rơi vào tình trạng leo thang hay giảm leo thang quân sự hay không”.
Việt Linh (Theo TheGuardian)