Ngày 16 tháng Ba vừa qua, một nhóm chuyên gia thực hiện thành công cuộc giải phẫu cấy quả thận- kidney transplant- của con heo cho một người đàn ông 62 tuổi, ông Richard Slayman. Cuộc giải phẫu thay thận thần kỳ này được thực hiện ở bệnh viện General Hospital Massachusetts. Cuộc phẫu thuật đột phá kéo dài bốn giờ đồng hồ là thành tựu tuyệt vời của một nhóm chuyên gia sau nhiều năm nghiên cứu vất vả, từ việc nuôi giống con heo theo phương pháp đặc biệt . Giống heo gene của con heo được chỉnh sửa cho gần giống với của con người – Sau đó, được dùng thử cho con linh trưởng (primate), một loài vượn. Thấy kết quả tốt đẹp đối với con linh trưởng, toán chuyên gia ở bệnh viện Mass General Brigham thử cấy quả thận của con heo vào cho bệnh nhân đầu tiên.
Người bệnh nhân may mắn này là ông Slayman, Giám đốc một sở trong Bộ Giao Thông tiểu bang Massachusetts. Cách đây năm năm, ông Slayman đã từng được thay thật một lần bằng trái thận của một người đã hiến thận. Nhưng giống như trường hợp của người nhiều bị bệnh suy thận khác, trái thận được ghép vào người ông Slayman mau chóng trở nên suy yếu, và ông Slayman lại phải đi làm việc lọc thận (dialysis). Sức khỏe của ông ngày càng trở nên suy yếu. Bác sĩ Winfred Williams, người điều trị bệnh suy thận cho ông Slayman kể lại rằng: Có lần ông ấy than: “Tôi không thể chịu nổi tình trạng này được nữa, cứ đi lọc thận, và sức khỏe ngày càng tệ thêm.”.
Bác sĩ Tatsuo Kawai là Giám đốc trung tâm Legorreta Center for Clinical Transplant Tolerance, của bệnh viện. Trung tâm này đặc biệt phụ trách trường hợp cấy thận của con heo vào người bệnh thành công hồi năm năm trước đây. Dưới sự quan sát, và theo dõi của hàng chục bác sĩ chuyên môn có mặt trong phòng giải phẫu, bác sĩ Kawai cẩn thận nối trái thận của con heo vào hệ thống tuần hoàn của máu trong người ông Slayman. Công tác này rất khó bởi vì ông Slayman có nhiều bệnh nền trong người, như tiểu đường, và huyết áp cao. Bác sĩ Kawai nói: “Kích thước của trái thận con heo cùng bằng cỡ, giống hệt như trái thận của con người. Khi vừa nối xong hệ thống tuần hoàn, lập tức trái thận đổi sang màu hồng, và bệnh nhân muốn đi tiểu. Khi vừa trông thấy giọt nước tiểu đầu tiên phát sinh, mọi người có mặt trong phòng mổ cùng reo hò mừng rỡ. Bác sĩ Kawai nói: “Quả thực đây là trái thận đẹp nhất tôi chưa từng thấy bao giờ.”.
Trái thận được cấy vào người bệnh kỳ này là do công ty eGenesis sản xuất. Đây là một công ty kỹ thuật cao về ngành Công Nghệ Sinh Học – Bio Tech- , chuyên nuôi loại heo đặc biệt, được chỉnh sửa giống- Gene modified- để có nội tạng giống hệt nội tạng của con người. Họ làm việc chặt chẽ với các bệnh viện để nuôi các loại heo, dùng kỹ thuật sửa giống-“gene-editing”. Kỹ thuật này còn có tên là CRISPE, cho phép các khoa học gia thay đổi chính xác các gen trong tế bào. Sau đó các tế bào – cells- đặc biệt này được dùng để sinh ra con heo sao chép “clone”, con heo đó có những thay đổi về gen đúng theo ý muốn của khoa học gia. Trái thận của con heo sao chép sau đó được cấy vào cơ thể con “primate”- con vượn- và cuối cùng trái thận của con heo này mới được cấy vào người ông Slayman.
Tổng cộng trong trái thận của con heo có tất cả 69 thay đổi về genes. Các nhà khoa học còn loại trừ ba loại genes khác khiến trái thận của con heo ngay lập tức không nhận hệ thống miễn nhiễm của con người. Sau đó, họ bổ sung bẩy loại genes của con người vào trái thận mới để trái thận của con heo trông rất giống thận của con người. Ngoài ra, các khoa học gia còn dùng một tập hợp nhiều loại thuốc chống lây nhiễm của vi rút để ngăn ngừa trước trường hợp trái thận mới bị lây nhiễm.
Công ty sinh học eGenesis đang cố gắng dùng phương pháp này cho vài bộ phận khác của cơ thể. Hồi tháng Giêng, công ty eGenesis cộng tác với các nhà nghiên cứu của trường đại học Pennsylvania để cấy Lá Gan – liver- của một con heo cho một bệnh nhân bị hư não. Công trình thử nghiệm này, cũng như việc cấy trái thận của con heo vào người ông Slayman cho thấy tầm quan trọng của bộ phận cơ thể con heo. Ca1qc khoa học gia hy vọng có thể sử dụng vài bộ phận trong cơ thể của con heo để cấy vào con người. Hiện nay đang có tình trạng thiếu trầm trọng bộ phận cơ thể để cấy vào người bệnh nhân. Danh sách bệnh nhân chờ được thay thận, hay thay bộ phận khác của cơ thể rất dài. Mỗi năm, ở Hoa Kỳ có khoảng hơn 100,000 bệnh nhân nằm trong danh sách những người chờ được thay thận. Trong khi đó, chỉ có thể tìm ra được 30,000 trái thận để thay cho bệnh nhân.
Trong tương lai sẽ còn phải làm thêm nhiều cuộc giải phẫu thay thận như trường hợp của ông Slayman để biết xem trái thận của con heo sẽ sử dụng được bao lâu, và cuộc sống của người bệnh sẽ được kéo dài thêm bao lâu. Bác sĩ William nói vào lúc này các bệnh nhân có thể tạm thời dùng thận của con heo để chờ tìm ra được trái thận của người thích hợp. Giai đoạn bắc cầu chờ đợi rất quan trọng và thiết yếu cho những bệnh nhân như ông Slayman. Trong thời gian đi lọc thận, ông Slayman thường hay bị trường hợp máu động, máu đóng cục, và cần được giải phẫu ngay để điều hòa sự lưu thông của máu.
Bac sĩ Leonardo Riella, Giám đốc ngành cấy thận ở bệnh viện Mass General Brigham, và cũng là trưởng toán điều tra cuộc giải phẫu thử nghiệm này, ông nói: “Chúng tôi không bao giờ trù liệu rằng việc lọc thận là giải pháp sau cùng cho cuộc sống của người bệnh. Đây là điều đáng tiếc cho khoảng 600,000 bệnh nhân ở Hoa Kỳ. Việc phải đi lọc thận mỗi tuần ba lần là nỗi khổ sau cùng của con người để giúp họ kiểm soát được tình trạng suy thận. Bây giờ với cuộc giải phẫu cấy thận con heo thành công,người ta có thể hình dung ra một ngày nào đó, người bệnh sẽ có được trái thận lành mạnh cấy vào trong người. Thành quả ngày hôm nay cho chúng ta hy vọng rằng một ngày nào đó, nhiều bệnh nhân sẽ được cấy trái thận lành mạnh của con heo vào trong cơ thể để có thể kéo dài sự sống.”.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME