Cuộc tranh luận đầu tiên được nhiều người mong đợi cho năm 2024 giữa hai ứng viên tổng thống của hai đảng lớn là Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump – đã đem đến nhiều thất vọng cho cử tri Mỹ khi đã có hàng loạt tuyên bố sai trái và gây hiểu lầm từ hai ứng cử viên về nhập cư, kinh tế, quyền sinh sản, thuế, v.v.
Các chuyên gia kiểm chứng sự thật và giới truyền thông cho biết, cả Tổng thống Joe Biden lẫn người tiền nhiệm Donald Trump đều đưa ra những tuyên bố sai lệch hoặc gây hiểu lầm trong cuộc tranh luận Tổng thống ngày 27/6. Tuy nhiên, ông Trump đã đưa ra hơn 30 điều bịa đặt so với Tổng thống Joe Biden đã nói sai 9 điều.
Hai người điều hành là Jake Tapper và Dana Bash của CNN đã bị chỉ trích là không kiểm chứng sự thật ngay trong lúc tranh luận, khiến Trump tha hồ thao túng cơ hội để tấn công tới tấp đối thủ bằng sự dối trá và khiến ông Biden phải lúng túng đỡ đòn thay vì đưa ra được những chính sách ông đã và sẽ thực hiện để phục vụ quốc dân.
Sau đây là một số chi tiết về những tuyên bố sai sự thật và những cáo buộc lập đi lập lại của Donald Trump, bao gồm:
1/Quyền sinh con của phụ nữ: Trump lập lại tuyên bố sai lầm của mình rằng “Tất cả mọi người, bao gồm tất cả các học giả pháp lý thuộc cả hai phía, đều muốn chấm dứt quyền phá thai theo hiến pháp của Roe v. Wade”. Sự thật là hơn 60% người Mỹ muốn quyền tự quyết sinh sản; họ chống lại quyết định hủy quyền này của Tối cao Pháp viện năm 2022. Giới pháp lý cũng đã lên tiếng đồng loạt chống quyết định hủy quyền tự quyết này của phụ nữ.
Trump còn tuyên bố sai rằng “một số tiểu bang” do Đảng Dân chủ điều hành cho phép phá thai ở tháng thứ 8 hoặc 9 của thai kỳ và thậm chí giết trẻ sau khi sinh.
Đây là một cáo buộc dựng đứng vì ở Mỹ không có hiện tượng giết trẻ sơ sinh “sau khi sinh”, thậm chí không phá thai khi thai nhi đã quá lớn, chỉ trừ phi nguy hiểm đến tính mệnh của người mẹ lẫn bào thai.
2/Thuốc Insulin: Trump đã tuyên bố một cách sai lầm rằng ông là “người giảm giá insulin cho người cao tuổi”, chứ không phải Biden. Tuy chi phí đã được giảm xuống đối với một số dự án hạn chế của chính quyền Trump, nhưng chính TT Biden đã ký luật giới hạn chi phí cho tất cả người cao tuổi có bảo hiểm thuốc Medicare, và thành công trong giới hạn thuốc chỉ còn $35 thay vì $400 mỗi tháng. Nhưng chính xác ra thì bệnh nhân có Medicare không trả tới $400 mỗi tháng, chỉ những người không có bảo hiểm có thể phải trả tới gần $1000 mỗi tháng cho insulin.
3/Kinh tế và Thương mại: Khi nói về thương mại quốc tế, Trump đã tuyên bố sai trái rằng Mỹ hiện có “thâm hụt ngân sách lớn nhất và thâm hụt thương mại lớn với Trung Quốc”. Sự thật thì thâm hụt thương mại hàng hóa và dịch vụ với Trung Quốc năm 2023 ở mức thấp nhất kể từ năm 2009. Cả thâm hụt thương mại lẫn ngân sách đều lớn nhất trong thời kỳ ông Trump làm tổng thống.
Trump đã sai khi tuyên bố rằng trước đại dịch, ông đã tạo ra “nền kinh tế vĩ đại nhất trong lịch sử đất nước chúng ta”. Điều đó hoàn toàn không đúng nếu sử dụng thước đo ưa thích của các nhà kinh tế – đó là tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội.
Lạm phát: Trump đổ tội rằng Biden “gây ra lạm phát”, nhưng các nhà kinh tế cho rằng lạm phát gia tăng chủ yếu là do nền kinh tế bị gián đoạn do đại dịch gây ra.
Trump đã thổi phồng việc giá thực phẩm đã tăng cao do lạm phát. Giá tăng khoảng 20% chứ không phải gấp đôi hay gấp bốn lần, vì gấp đôi là 100% và gấp 4 là 300%. Hoặc giả không cố tình nói dối thì ông Trump đã không biết cách làm toán.
Tỷ lệ thất nghiệp: Trump đã tuyên bố sai lầm rằng “những công việc duy nhất” Biden “tạo ra là dành cho những người nhập cư bất hợp pháp và những công việc đã phục hồi trở lại sau đại dịch COVID”. Trong thực tế dưới thời TT Biden, tổng số việc làm phi nông nghiệp cao hơn so với trước đại dịch, cũng như mức độ việc làm của người lao động bản xứ gia tăng. Tổng cộng, TT Biden đã tăng thêm 15 triệu việc làm trong hơn 3 năm qua và kinh tế nước Mỹ phục hồi nhanh nhất thế giới dưới thời TT Biden.
Biden đã nói một cách sai lầm rằng “Tỷ lệ thất nghiệp của người da đen là mức thấp nhất mà Mỹ có được trong một thời gian dài”. Tỷ lệ này đạt mức thấp kỷ lục vào tháng 4 năm 2023, nhưng nó cũng ở mức thấp dưới thời Trump cho đến khi xảy ra đại dịch.
4/Thuế: Như đã từng làm nhiều lần trước đây, Trump đã tuyên bố sai lầm rằng: “Tôi đã cho bạn mức cắt giảm thuế lớn nhất trong lịch sử”. Điều đó không đúng theo tỷ lệ phần trăm của tổng sản phẩm quốc nội hoặc bằng đô la được điều chỉnh theo lạm phát.
Trump cảnh báo rằng Biden “muốn tăng thuế lên gấp 4 lần”, tức 300%, nhưng Biden chưa bao giờ đề nghị bất cứ điều gì như vậy. Trump cũng sai lầm khi nói rằng Biden “muốn việc cắt giảm thuế của Trump hết hạn”. Biden cho biết ông sẽ gia hạn chúng cho bất kỳ ai kiếm được dưới 400.000 USD một năm.
Biden đề xuất tăng thuế khoảng 7% trong thập kỷ tới, thấp hơn nhiều so với mức tăng 300% mà Trump tuyên bố. Khoảng 83% mức tăng thuế do Biden đề xuất sẽ do 1% người nộp thuế hàng đầu gánh chịu, mức thuế tăng 7% không áp dụng cho những người có lợi tức dưới $400,000 USD một năm.
Những người nộp thuế có thu nhập lên tới 60.400 USD sẽ thấy mức thuế hàng năm của họ giảm trung bình và những người nộp thuế kiếm được từ 60.400 USD đến 107.300 USD sẽ thấy mức tăng trung bình hàng năm là $20 USD.
5/ Di Dân và biên giới Mỹ Mễ: Ông Trump đổ tội là ông Biden đã thất bại ngăn chặn người nhập cư vào Mỹ một cách phi pháp qua biên giới Mỹ-Mễ và chính những người này đã bầu phiếu gian cho TT Biden và cướp đi “black jobs”, tạm dịch là “công việc đen”, chắc ngầm để chỉ công việc của những người da đen, một chữ do ông Trump sáng tạo mà các nhà hoạt động da đen đã cho là mang tính khinh miệt người Mỹ da đen nặng nề.
Trump đã thổi phồng quá mức số lượng người nhập cư vào Mỹ dưới thời chính quyền Biden – đưa con số lên tới 18 triệu và 20 triệu – đồng thời cáo buộc không bằng chứng rằng nhiều người trong số họ đến từ các nhà tù và trại tâm thần, và họ đã thực hiện nhiều tội ác tại Mỹ. Trong khi đó, các chuyên gia an ninh cho biết đa số người phạm tội ở Mỹ chính là công dân Mỹ, không phải là những người nhập cư bất hợp pháp.
Trump đưa ra tuyên bố không được ủng hộ rằng biên giới Hoa Kỳ với Mexico là “nơi nguy hiểm nhất trên thế giới” và cho rằng điều đó đã mở ra cho đất nước làn sóng tội phạm bạo lực. Dữ liệu cho thấy tỷ lệ tội phạm bạo lực ở Mỹ đã giảm.
Trump cho biết những người nhập cư vượt biên bất hợp pháp đang sống trong “những khách sạn sang trọng”. Trên thực tế, thành phố New York đã cung cấp phòng khách sạn và nhà nghỉ cho các gia đình di cư, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy họ đang được cư ngụ trong các khách sạn “sang trọng”.
Trump tuyên bố rằng “chúng ta có biên giới an toàn nhất trong lịch sử” trong “những tháng cuối cùng” của nhiệm kỳ tổng thống Trump. Tuy nhiên, mối lo ngại về những người cố gắng vượt biên trái phép trong ba tháng cuối cùng nhiệm kỳ tổng thống của Trump cao hơn khoảng 50% so với ba tháng trước khi ông nhậm chức.
Trump cáo buộc không bằng chứng là những người di dân lậu đã bỏ phiếu lậu để giúp Biden, trong khi đó Trung Tâm vì Công Lý Brennan cho biết ở Mỹ chỉ có 31 trường hợp bỏ phiếu gian trong số một tỷ phiếu bầu từ 2000-2014.
Ông Biden cũng chỉ ra chính ông Trump là người đã xúi giục Hạ viện Cộng Hòa hủy bỏ chính sách di dân mà lưỡng đảng đã thông qua tại Thượng viện để giải quyết hữu hiệu tình trạng di dân hiện nay tại biên giới Mỹ Mễ.
8/An sinh xã hội: Cả hai ứng cử viên đều sai lầm về An sinh xã hội, trong đó Biden nói không chính xác rằng Trump “muốn loại bỏ” chương trình, và Trump cáo buộc sai rằng Biden sẽ “xóa sổ” An sinh xã hội do dòng người đổ vào từ biên giới.
9/Cựu chiến binh Hoa Kỳ: Biden cho biết Trump gọi các cựu chiến binh Mỹ thiệt mạng trong Thế chiến thứ nhất là “những kẻ ngu ngốc và thua cuộc”, Trump cho đó là “một câu trích dẫn bịa đặt”. Tờ Atlantic đưa tin, dựa trên các nguồn ẩn danh, rằng một cựu chánh văn phòng của Trump đã xác nhận Trump đã nói điều đó để tố cáo Trump về những tuyên bố bất kính đối với các cựu chiến binh Hoa Kỳ.
10/Môi trường và thay đổi khí hậu: Trump khoe rằng chính quyền của ông “có những con số về môi trường tốt nhất từ trước đến nay”. Trên thực tế, Trump đảo ngược gần 100 quy tắc môi trường hạn chế ô nhiễm. Mặc dù lượng khí thải nhà kính đã giảm từ năm 2019 đến năm 2020, nhưng cơ quan EPA cho biết việc giảm này là do tác động của đại dịch đối với việc đi lại và nền kinh tế.
Trump cho biết ông rút ra khỏi Thỏa thuận Paris vì “nếu chúng ta đạt tới mức 1,5 độ C, và sau đó… sẽ không còn đường quay lại”. Hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ sẽ làm giảm thiệt hại và tổn thất do hiện tượng nóng lên toàn cầu, nhưng các nhà khoa học đồng ý rằng hành động vì khí hậu vẫn nên thực hiện sau khi vượt qua ngưỡng 1,5 độ C này để bảo vệ môi trường và giảm thiểu thời tiết khắc nghiệt cũng như thiên tai thường xuyên hiện nay.
11/Khủng bố: Trump đã tuyên bố sai lầm rằng “không hề có khủng bố” ở Mỹ trong thời gian ông nắm quyền. Sự thực là đã có một số hành động khủng bố được thực hiện bởi các cá nhân sinh ra ở nước ngoài khi ông còn là tổng thống.
12/ Năng lượng: Trump so sánh chính quyền của ông với chính quyền của Biden bằng cách lưu ý một cách sai lầm rằng khi ông rời nhiệm sở, Hoa Kỳ “độc lập về năng lượng”. Mỹ tiếp tục xuất khẩu nhiều năng lượng hơn nhập khẩu dưới thời TT Biden.
13/ Tiếp tục lời nói dối lớn về kết quả bầu cử 2020: Trump cáo buộc gian lận đã làm sai lệch kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020, khiến ông thua cử và đưa đến cuộc bạo loạn ngày 6/1/2021. Trump tiếp tục nói dối và đổ tội về cuộc bạo loạn chưa từng có trong lịch sử Mỹ, do chính một tổng thống thua cuộc tạo ra và hiện nay đang bị truy tố 4 tội danh về biến cố này.
Ông cũng đổ tội cho bà Nancy Pelosi, lúc đó đang giữ chức Chủ tịch Hạ viện, là đã từ chối điều 10.000 lính Vệ binh Quốc gia tới tòa nhà Quốc hội Mỹ vào ngày 6/1/2021. Nhưng đó không phải là nhiệm vụ của bà, mà là của chính tổng thống, người đã không làm gì để chấm dứt tình trạng bạo loạn do ông xúi giục trong suốt 3 tiếng đồng hồ, mà còn hả hê ngồi xem truyền hình và tiếp tục những lời xúi giục kẻ nổi loạn ngay cả khi máu đã đổ, có người chết và thành phần nổi dậy đang đòi treo cổ phó TT Mike Pence. Đám đông cuồng nhiệt vì tin lời TT Trump rằng cuộc bầu cử đã bị gian lận và cáo buộc Pence có quyền ngưng chứng nhận phiếu đại cử tri để chính thức hóa vai trò tổng thống của ông Biden.
Chính bà Pelosi và các giới chức Quốc Hội khác, kể cả ông Mike Pence phải cùng hợp lực kêu gọi tiếp viện để bảo vệ nhân mạng và tài sản trước những tấn công vũ bão của biển người giận dữ.
14/Trump đổ lỗi sai cho Biden về cáo trạng 34 tội danh mà ông bị tòa án tiểu bang New York kết tội ngày 30/5/2024
Trump nói Biden “truy tố tôi vì tôi là đối thủ của ông ấy”.
Đây là tuyên bố sai trái vì cuộc điều tra của luật sư quận Manhattan về hồ sơ kinh doanh của Trump bắt đầu trước khi Biden làm tổng thống, từ năm 2018, sau khi Michael Cohen, người từng là luật sư của Trump, nhận tội liên bang và Biện lý quận Manhattan lúc đó là Cyrus Vance Jr. đã mở một cuộc điều tra về các khoản thanh toán bịt miệng hai phụ nữ mà Trump đã có quan hệ tình ái trong lúc bà vợ Malania vừa sanh con nhỏ. Bồi thẩm đoàn 12 người đã kết tội Trump cả 34 tội hình trong âm mưu che đậy các gian díu tình dục để có thể thắng cử năm 2016.
Trump cũng đã bị đại bồi thẩm đoàn quận Fulton, Georgia và hai đại bồi thẩm đoàn liên bang truy tố về 85 tội hình liên quan tới âm mưu lật đổ kết quả bầu cử 2020 và tàng trữ tài liệu mật của quốc gia một cách phi pháp.
Cựu Tổng thống Donald Trump còn tuyên bố sai là Mỹ cung cấp viện trợ cho Ukraine nhiều hơn châu Âu, không có ai chết vì khủng bố dưới thời ông, tuyên bố sai về việc châu Âu không chấp nhận xe hơi của Mỹ, và rằng trong suốt nhiều năm, đương kim Tổng thống Joe Biden đã gọi người da đen là “siêu dã thú”
Đương kim Tổng thống Joe Biden cũng đưa ra ít nhất 9 tuyên bố không chính xác. Ông đã đưa ra số liệu sai khi mô tả về hai chính sách chăm sóc sức khỏe quan trọng, đề cập không chính xác rằng không có binh sĩ Mỹ nào thiệt mạng trong thời gian ông làm Tổng thống, đưa ra con số gây hiểu lầm thường thấy về mức thuế 8% đối với các tỷ phú, nói sai tỷ lệ thất nghiệp là 15% khi ông nhậm chức.
Câu hỏi có ý nghĩa đặc biệt ở Georgia và đối với nền tảng dân chủ của đất nước
Ông Trump đã được hỏi – hơn một lần – liệu ông có chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử này hay không sau khi ông nhắc lại cáo buộc vô căn cứ của mình về gian lận bầu cử vào năm 2020.
Câu hỏi này có ý nghĩa đặc biệt ở Georgia, nơi ông Trump và 18 đồng minh đã bị cáo buộc và truy tố là đã cố gắng lật ngược chiến thắng của ông Joe Biden ở tiểu bang này. Tòa án nơi ông Trump bị truy tố với cáo buộc âm mưu lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 ở Georgia chỉ cách địa điểm diễn ra cuộc tranh luận một đoạn lái xe ngắn.
Trump nói nếu cuộc bầu cử diễn ra “công bằng” và “hợp pháp” thì ông sẽ “chắc chắn” chấp nhận kết quả. Tuy nhiên, ông Biden đã vạch ra là không một tòa án nào (trong số hơn 60 vụ kiện tụng kết quả bầu cử của ông Trump) chấp nhận đơn kiện vì Trump đã không đưa ra được các dữ kiện minh chứng gian lận mà chỉ toàn là tin đồn, tin giả và thuyết âm mưu.
Dư luận cũng bình phẩm rằng ông Trump và hàng ngũ MAGA của ông chỉ chấp nhận cuộc bầu cử diễn ra công bằng và hợp pháp khi chính ông hoặc người của họ thắng cử, bất kể bằng chứng và dữ kiện từ các chuyên gia bầu cử.
Thất vọng
1/TT Biden đã thất bại trong việc trấn an nghi vấn ông không đủ sức tiếp tục do tuổi già
Biden bước vào cuộc tranh luận với kỳ vọng thấp do quan tâm về tuổi tác của ông. Ở tuổi 81 hiện nay, ông là ứng viên tổng thống cao niên nhất lịch sử Mỹ. Ứng viên cao tuổi thứ hai chính là đối thủ Donald Trump ở tuổi 78, người đã liên tục chê bai và cười chê tuổi tác cũng như thể lực của ông Biden, dù chính ông Trump đã nhiều lần cho thấy trí nhớ của mình đang sút giảm trầm trọng.
Những chế giễu của ông Trump đã làm trầm trọng thêm quan tâm là ông Biden không đủ thể lực. Nhưng qua buổi tranh luận thì chính ông Biden đã đã không giúp trấn an được dư luận bằng một phong thái đầy năng lực, tinh thần minh mẫn và trình bày mạch lạc những thành tựu cao trong hơn 3 năm qua do tài sản kinh nghiệm đã giúp ông khắc phục được những khó khăn của đất nước sau đại dịch COVID-19. Rất tiếc, ông đã bỏ lỡ cơ hội ngày 27/6 vừa qua.
Trong buổi tranh luận, ông đã phản ứng chậm, yếu đuối, nói nhỏ, giọng khàn và phát âm không rõ ràng, có lúc lẫn lộn sự kiện.
Vào giữa cuộc tranh luận, đội phụ trách chiến dịch tranh cử của Biden nói với các phóng viên rằng tổng thống đang bị cảm lạnh – một nỗ lực để giải thích giọng nói khàn khàn của ông. Điều đó có thể đúng, nhưng nó cũng như là một lời bào chữa dù có thể thuốc cảm mạo đã ảnh hưởng lên thể lực ông vào lúc tranh luận. Dù sao, càng về sau thì ông càng mạnh mẽ hơn trong giọng nói và phản ứng của mình.
Cũng có nhận xét là sự thất vọng của những người ủng hộ TT Biden là do sự mong chờ từ lần nói chuyện Thông điệp Liên bang hồi đầu tháng 3 rất thành công và mạnh mẽ của ông, trong khi đó vài tháng qua, ông Trump liên tục phát biểu nhầm lẫn giữa các sự việc, không phát âm được đúng nhiều chữ, đứng yên không phát biểu cả nửa phút, gọi lầm đối thủ đảng Cộng Hòa Nicky Haley trong bầu cử sơ bộ là Nancy Pelosi, tức cựu Chủ tịch Hạ Viện đảng Dân Chủ, và gọi lầm TT Biden là Obama tới 8 lần.
2/Ông Trump là tổng thống tệ nhất trong lịch sử Mỹ
Trong buổi tranh luận và đáp lại những cáo buộc tấn công vô tội vạ của đối thủ Trump, ông Biden đã tố cáo ông Trump là tổng thống tồi tệ nhất lịch sử Mỹ do một cuộc khảo sát của các sử gia xếp hạng.
Ông Biden cho biết: “Hãy tra cứu kết quả này. Lên mạng. 159 hay 158 các nhà sử học về tổng thống đã họp và bầu chọn ai là tổng thống tốt nhất và tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ. Họ nói ông ta (Trump) là người tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ. Đó là sự thật.”
Và đúng vậy. Một cuộc khảo sát của các chuyên gia với chủ đề “Dự án về Sự Vĩ đại của Tổng thống” được công bố vào tháng 2/2024, đã thu thập phản hồi từ 154 nhà sử học về tổng thống, bao gồm các thành viên hiện tại và gần đây của Hiệp hội Khoa học Chính trị Hoa Kỳ. Các nhà sử học được yêu cầu chấm điểm cho mỗi tổng thống, từ 0 đến 100. Abraham Lincoln đứng đầu danh sách với số điểm trung bình là 95, trong khi Biden đứng thứ 14 -đạt điểm trung bình là 62,66. Trump đạt trung bình dưới 11 điểm.
Linda Thanh Thảo