Những lời kêu gọi Min Aung Hlaing từ chức dường như ngày càng gia tăng sau một loạt thất bại trên chiến trường của quân đội trong một cuộc tấn công sâu rộng của các nhóm nổi dậy.
Vào giữa tháng 1, tại một cuộc họp nhỏ ở một thị trấn thuộc bang Myanmar, nhà sư theo đường lối cứng rắn ủng hộ quân đội Pauk Kotaw đề nghị người đứng đầu chính quyền quân sự của nước này, Min Aung Hlaing, từ chức và cấp phó của ông lên thay. Theo video về sự kiện được đăng trên mạng xã hội, đám đông đã reo hò đồng tình.
Các nhà báo và blogger ủng hộ quân đội trên mạng cũng có những hành động trực tiếp tương tự. “Ông ấy nên từ chức tổng tư lệnh,” Ko Maung Maung, một YouTuber ủng hộ quân đội, cho biết trong một bài đăng.
Những lời phát biểu công khai như vậy chống lại nhà lãnh đạo chính quyền đầy quyền lực của Myanmar và người đứng đầu các lực lượng vũ trang của nước này chỉ cách đây vài tháng là không thể tưởng tượng được.
Nhưng sau khi nắm quyền trong cuộc đảo chính rạng sáng ngày 1 tháng 2 năm 2021, Min Aung Hlaing nhận thấy mình ở vị thế yếu nhất kể từ khi truất phế chính phủ được bầu cử dân chủ của người đoạt giải Nobel, Aung San Suu Kyi.
Các câu hỏi về khả năng lãnh đạo của người đàn ông 67 tuổi này đang được đặt ra sau một loạt thất bại trên chiến trường của quân đội trong một cuộc tấn công sâu rộng của các nhóm nổi dậy bắt đầu vào tháng 10, được mệnh danh là Chiến dịch 1027.
Cho đến nay, chính quyền quân sự đã mất quyền kiểm soát ít nhất 35 thị trấn, theo tổ chức truyền thông Myanmar Peace Monitor, mặc dù lệnh ngừng bắn do Bắc Kinh làm trung gian đã tạm dừng các cuộc đụng độ gần biên giới Trung Quốc. Ở những nơi khác, giao tranh vẫn tiếp tục.
Chính quyền quân sự, vốn không đề cập chi tiết cụ thể về thất bại trên chiến trường, trước đây đã thừa nhận một số mất quyền kiểm soát lãnh thổ. Hôm thứ Tư, trước ngày kỷ niệm cuộc đảo chính, Min Aung Hlaing đã gia hạn tình trạng khẩn cấp thêm sáu tháng để cho phép quân đội thực hiện các nhiệm vụ “đưa đất nước về trạng thái ổn định và hòa bình bình thường”.
Chắc chắn rằng, những tổn thất của quân đội trên chiến trường có thể không dẫn tới sự sụp đổ và không rõ liệu Min Aung Hlaing có thể bị đẩy ra ngoài hay bằng cách nào hay ai có thể thay thế ông, trong đó có cấp phó hiện tại của ông là Soe Win.
Tuy nhiên, các sự kiện này đã làm tổn hại đến vị thế của Min Aung Hlaing và của quân đội Myanmar, được gọi là Tatmadaw, lực lượng mà Liên Hợp Quốc cáo buộc tiến hành vi phạm nhân quyền có hệ thống ở nước này.
Richard Horsey, cố vấn cấp cao về Myanmar của Nhóm Khủng hoảng, cho biết: “Sự thể hiện kém cỏi của nó trên chiến trường bị những người theo chủ nghĩa dân tộc và những người ủng hộ quân sự khác coi là đáng xấu hổ, những người đã đưa ra những lời chỉ trích công khai chưa từng có đối với sự lãnh đạo của Tổng tư lệnh Min Aung Hlaing”.
Theo đánh giá của Reuters về nhiều bài đăng trên mạng xã hội trong những tuần gần đây, những người đặt câu hỏi khó về chế độ và người lãnh đạo của nó bao gồm các nhà báo ủng hộ chính quyền.
Moe Hein, người điều hành nền tảng tin tức ủng hộ chính quyền Thuriya Nay Wun và thường xuất hiện trên truyền hình nhà nước, đã nêu lên nghi ngờ về lãnh đạo cấp cao của quân đội sau khi thị trấn Laukkai thất thủ trong Chiến dịch 1027 vào đầu tháng 1.
Ông viết trên Facebook: “Thắng hay thua trong một trận chiến phụ thuộc vào tất cả mọi người từ tổng tư lệnh đến các chỉ huy quân đội”.
Scot Marciel, cựu đại sứ Mỹ tại Myanmar, cho biết quân đội đang “bị áp lực trên nhiều mặt trận, mất lãnh thổ đáng kể và quyền kiểm soát một số thị trấn, đồng thời dường như đang phải chịu tinh thần sa sút và khả năng lãnh đạo kém”.
Trong lộ trình được công bố sau cuộc đảo chính, chính quyền đã cam kết tổ chức bầu cử vào tháng 8 năm 2023.
Nhưng tình trạng bất ổn phổ biến đã vượt khỏi tầm kiểm soát ngay sau đó, khiến quân đội cố gắng trấn áp bằng bạo lực, gây ra các cuộc nổi dậy vũ trang trên toàn quốc hiện đã kết hợp với các nhóm nổi dậy hàng thập niên để chống lại chính quyền.
Bên cạnh đó, nền kinh tế Myanmar – vốn đã suy yếu sau nhiều thập niên dưới sự cai trị của quân đội – đã bị ảnh hưởng nặng nề, với nguồn đầu tư nước ngoài cạn kiệt kể từ cuộc đảo chính và các lệnh trừng phạt của phương Tây có hiệu lực.
Trong một tuyên bố đưa ra hôm thứ Tư, Chính phủ Thống nhất Quốc gia (NUG), bao gồm những người thuộc đảng của bà Suu Kyi, cùng với ba nhóm nổi dậy liên minh với đảng này cho biết họ sẵn sàng đàm phán với quân đội nếu quân đội đáp ứng sáu điều kiện.
Chúng bao gồm việc đưa các lực lượng vũ trang dưới sự kiểm soát của một chính phủ dân sự và chấm dứt sự tham gia của quân đội vào chính trị.
Tuyên bố cho biết thêm NUG và các nhóm khác đang tìm cách thành lập một liên minh dân chủ liên bang.
Không có phản hồi ngay lập tức của chính quyền đối với tuyên bố của NUG.
Phe đối lập có ít thời gian trước khi giao tranh dừng lại ở nhiều nơi khi những cơn mưa gió mùa kéo đến vào khoảng tháng Sáu.
Tuy nhiên, Marciel cho biết, phe kháng chiến “hiện có cơ hội rất thực tế để đánh bại quân đội, ít nhất là về mặt buộc quân đội phải từ bỏ quyền lực chính trị đáng kể”.
“Nhưng thật khó để dự đoán việc này sẽ mất bao lâu.”
Việt Linh (Theo Nikkei Asia)