Một vấn đề nóng bỏng chiếm ưu thế khi phiên họp năm 2024 của cơ quan lập pháp Trung Quốc diễn ra trong tuần này: nền kinh tế.
Cuộc họp thường niên của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, khai mạc hôm thứ Ba, đang được theo dõi chặt chẽ để tìm bất kỳ tín hiệu nào về những gì Đảng Cộng sản cầm quyền có thể làm để tái tạo năng lượng cho một nền kinh tế đang suy thoái dưới sức nặng của sự kiểm soát mở rộng của chính phủ và sự bùng nổ của bong bóng bất động sản.
Điều đó không có nghĩa là các vấn đề khác sẽ không xảy ra. Tờ Global Times của nhà nước cho biết vào tuần trước rằng đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu dự kiến sẽ là một chủ đề nóng. Và những người theo dõi Trung Quốc sẽ phân tích ngân sách quốc phòng hàng năm và khả năng giới thiệu một bộ trưởng ngoại giao mới.
Nhưng nền kinh tế là điều mà hầu hết mọi người đều nghĩ đến ở một đất nước có thể đang ở một bước ngoặt lớn sau bốn thập kỷ tăng trưởng đã đưa Trung Quốc lên vị trí cường quốc kinh tế và địa chính trị. Đối với nhiều người Trung Quốc, việc nền kinh tế hậu Covid-19 không thể phục hồi mạnh mẽ vào năm ngoái đang làm lung lay niềm tin bấy lâu nay vào tương lai.
Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc phần lớn mang tính chất nghi lễ vì nó không có bất kỳ quyền lực thực sự nào để quyết định về luật pháp. Các đại biểu có bỏ phiếu, nhưng nó trở thành một sự chính thức hóa nhất trí hoặc gần như nhất trí đối với các quyết định được các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản đưa ra sau cánh cửa đóng kín.
Đại hội có thể là diễn đàn để đề xuất và thảo luận các ý tưởng. Gần 3.000 đại biểu được chọn để đại diện cho nhiều nhóm khác nhau, từ quan chức chính phủ, đảng viên đến nông dân và người lao động nhập cư. Nhưng Albert Wu, một chuyên gia về quản trị ở Trung Quốc, tin rằng vai trò đó đã bị xói mòn bởi sự tập trung quyền lực dưới thời lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình.
Wu, phó giáo sư tại Đại học Quốc gia Singapore và là cựu nhà báo ở Trung Quốc, cho biết: “Mọi người đều biết tín hiệu là hàng đầu”. “Khi cấp trên nói điều gì đó, tôi sẽ nói điều gì đó. Cấp trên im lặng thì tôi cũng im lặng.”
Tuy nhiên, các báo cáo và bài phát biểu trong đại hội có thể đưa ra những dấu hiệu về định hướng chính sách của chính phủ trong tương lai. Và mặc dù chúng có xu hướng phù hợp với các thông báo trước đó, nhưng các sáng kiến mới quan trọng đã được tiết lộ tại cuộc họp, chẳng hạn như quyết định năm 2020 về việc ban hành luật an ninh quốc gia cho Hồng Kông sau các cuộc biểu tình chống chính phủ lớn vào năm 2019.
Điều đầu tiên cơ quan lập pháp sẽ làm vào thứ Ba là nhận được một “báo cáo công việc” dài từ Thủ tướng Li Qiang, trong đó sẽ xem xét lại năm vừa qua và bao gồm mục tiêu tăng trưởng kinh tế của chính phủ trong năm nay.
Nhiều nhà phân tích mong đợi điều gì đó tương tự như mục tiêu “khoảng 5%” của năm ngoái, mà họ cho rằng sẽ khẳng định kỳ vọng của thị trường về một bước tăng cường kích thích kinh tế và các biện pháp nhằm nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và nhà đầu tư.
Jeremy Zook, nhà phân tích hàng đầu về Trung Quốc tại Fitch Ratings, cho biết nhiều dự báo hiện tại về tăng trưởng GDP của Trung Quốc là dưới 5%, nhưng việc đặt mục tiêu thấp hơn sẽ báo hiệu ít hỗ trợ hơn cho nền kinh tế và có thể làm giảm niềm tin.
Ngược lại, mục tiêu cao hơn khoảng 5,5% sẽ cho thấy sự kích thích mạnh mẽ hơn, Neil Thomas, một thành viên chính trị Trung Quốc tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, cho biết.
Thomas cho biết, sẽ có những thông điệp tích cực dành cho các công ty tư nhân và nhà đầu tư nước ngoài, nhưng ông không mong đợi sẽ có sự thay đổi cơ bản đối với chiến lược tổng thể của Tập Cận Bình nhằm tăng cường sự kiểm soát của đảng đối với nền kinh tế.
Ông nói : “Các tín hiệu chính trị trước Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc cho thấy Tập Cận Bình tương đối bình tĩnh trước những rắc rối thị trường gần đây của Trung Quốc và đang kiên trì với quan điểm của mình về chính sách kinh tế”.
Các bộ trưởng trong chính phủ Trung Quốc thường giữ chức vụ trong 5 năm, nhưng Tần Cương đã bị cách chức bộ trưởng ngoại giao vào năm ngoái chỉ sau vài tháng đảm nhiệm chức vụ. Cho đến ngày nay, chính phủ vẫn chưa cho biết chuyện gì đã xảy ra với ông ta và tại sao.
Người tiền nhiệm của ông, Vương Nghị, đã được đưa trở lại làm ngoại trưởng đồng thời giữ chức vụ cao cấp hơn là quan chức hàng đầu về đối ngoại của Đảng Cộng sản.
Giả định rằng việc bổ nhiệm Wang chỉ là tạm thời cho đến khi có thể nêu tên người thay thế lâu dài. Các nhà phân tích cho rằng điều đó có thể xảy ra trong thời gian diễn ra Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc nhưng không có gì bảo đảm điều đó sẽ xảy ra.
Thomas nói: “Vương Nghị nhận được sự tin tưởng của Tập và hiện đang chi phối việc hoạch định chính sách ngoại giao dưới cấp độ của Tập, vì vậy sẽ không có gì sốc nếu Vương Nghị giữ chức ngoại trưởng thêm một thời gian nữa”.
Người được chú ý nhiều nhất với tư cách là người có khả năng kế nhiệm là Liu Jianchao, một quan chức Đảng Cộng sản, từng là cựu phát ngôn viên Bộ Ngoại giao và đại sứ tại Philippines và Indonesia. Ông đã thực hiện một số chuyến công du nước ngoài trong những tháng gần đây, bao gồm châu Phi, châu Âu, Australia và Mỹ , làm tăng thêm đồn đoán rằng ông là ứng cử viên hàng đầu.
Những cái tên khác được thả nổi bao gồm Ma Zhaoxu, thứ trưởng điều hành ngoại giao. Wu cho biết điều đó có thể phụ thuộc vào việc Tập và Vương tin tưởng ai.
“Tôi không biết Vương Nghị nghĩ thế nào về điều đó,” ông nói. “Nếu Vương Nghị thích ai đó như Liu Jianchao hoặc thích ai đó như Ma Zhaoxu. Và cả Tập Cận Bình nữa. Vì vậy, nó liên quan nhiều hơn đến các mối quan hệ cá nhân.”Việt Linh (Theo TheGuardian)