Số trẻ sơ sinh ở Trung Quốc năm ngoái là 9,02 triệu, ít hơn nửa triệu so với năm trước.
Dân số Trung Quốc đã giảm vào năm ngoái trong năm thứ hai liên tiếp, các quan chức cho biết hôm thứ Tư, do tỷ lệ sinh thấp kỷ lục và làn sóng tử vong do Covid-19 đã làm sâu sắc thêm những lo lắng về nhân khẩu học ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Tổng dân số của Trung Quốc đại lục là 1,409 tỷ người vào cuối năm ngoái, Cục Thống kê Quốc gia cho biết, giảm hơn 2 triệu người so với năm 2022. Con số đó so với mức giảm 850.000 người từ năm 2021 đến năm 2022, đợt giảm dân số đầu tiên của Trung Quốc trong sáu thập niên.
Có khoảng 9 triệu trẻ sơ sinh vào năm ngoái – tỷ lệ sinh là 6,39 phần nghìn – ít hơn nửa triệu so với năm trước và là mức thấp nhất kể từ khi thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào năm 1949.
Đây là năm thứ hai liên tiếp Trung Quốc ghi nhận số ca sinh dưới 10 triệu ca, trong đó những người trẻ tuổi cho rằng sự thiếu cân bằng giữa công việc và cuộc sống, chi phí sinh hoạt cao và sự tồn tại dai dẳng của vai trò giới tính truyền thống là những lý do khiến họ ngại lập gia đình.
Các quan chức cho biết đã có hơn 11 triệu người chết, nhiều nhất kể từ năm 1974, khi Trung Quốc đang trong giai đoạn Cách mạng Văn hóa. Một nghiên cứu của Hoa Kỳ vào năm ngoái cho thấy Trung Quốc có gần 2 triệu ca tử vong vào đầu năm 2023 sau khi các quan chức đột ngột dỡ bỏ lệnh hạn chế “không có Covid” trong 3 năm, khiến virus corona lây lan sang cộng đồng dân cư hầu như không tiếp xúc với nó.
Dân số giảm và già đi của Trung Quốc – năm ngoái nước này đã bị Ấn Độ vượt qua để trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới – đã đặt ra câu hỏi về việc liệu nước này có thể vượt qua Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới hay không.
Các quan chức cho biết hôm thứ Tư, nền kinh tế đã tăng trưởng 5,2% trong năm ngoái, phù hợp với mục tiêu của chính phủ trong năm nhưng thấp hơn tốc độ tăng trưởng trước đại dịch.
Kang Yi, Giám đốc Cục Thống kê Quốc gia, cho biết tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh: “Tình hình nền kinh tế quốc gia đang khởi sắc và cải thiện”.
Tăng tỷ lệ sinh là ưu tiên hàng đầu của chính phủ, trong những năm gần đây đã nới lỏng các chính sách kế hoạch hóa gia đình nghiêm ngặt vốn hạn chế hầu hết các cặp vợ chồng chỉ có một con từ cuối những năm 1970 cho đến năm 2015 để ngăn dân số tăng quá nhanh. Hiện nay các cặp vợ chồng được phép có tối đa ba con.
Chủ tịch Tập Cận Bình năm ngoái cho biết Trung Quốc cần “tích cực nuôi dưỡng một nền văn hóa mới về hôn nhân và sinh con” và phụ nữ có vai trò quan trọng trong việc thiết lập một “xu hướng mới của gia đình”.
Chính quyền địa phương đã phản ứng bằng cách đưa ra các biện pháp giảm thuế, trợ cấp chăm sóc trẻ em và các ưu đãi khác để có con, trong một số trường hợp thậm chí còn tạo điều kiện dễ dàng hơn cho phụ nữ có con mà không cần kết hôn, một điều cấm kỵ từ lâu trong văn hóa. Tại trung tâm thành phố Vũ Hán, bức tượng của một gia đình ba người đã bị thay đổi vào cuối năm ngoái để thêm hai đứa trẻ nữa, truyền thông nhà nước đưa tin.
Phản ứng từ công chúng không mấy nhiệt tình. Theo Cục Thống kê, số trẻ sơ sinh đạt đỉnh điểm vào năm 2016 ở mức 17,86 triệu trẻ và giảm dần hàng năm kể từ đó. Tỷ lệ kết hôn cũng đang ở mức thấp lịch sử.
Giới trẻ Trung Quốc cho rằng căng thẳng trong cuộc sống là một trong những lý do chính khiến họ ngần ngại có con, nhiều người trong số họ lớn lên như con một và giờ đây phải một mình gánh trách nhiệm nuôi cha mẹ già.
“Tại sao chúng ta phải sinh con?” đọc một bình luận trong tháng này trên Weibo, một nền tảng truyền thông xã hội phổ biến của Trung Quốc. “Trước rất nhiều căng thẳng, chúng ta vẫn cần chăm sóc người già và trẻ sơ sinh. Nhưng không có con, áp lực sẽ giảm đi một nửa”.
Họ cũng có những lo ngại về kinh tế khi hàng triệu sinh viên tốt nghiệp rời trường đại học mỗi năm phải vất vả để tìm việc làm phù hợp với kỹ năng của họ.
Các quan chức Trung Quốc hôm thứ Tư đã tiếp tục chia sẻ tỷ lệ thất nghiệp của những người từ 16 đến 24 tuổi, cho biết con số này là 14,9% trong tháng 12, không bao gồm những người đang đi học. Các quan chức đã ngừng chia sẻ dữ liệu vào mùa hè năm ngoái khi tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên đạt mức cao kỷ lục hơn 20%, với lý do cần phải đánh giá lại các phương pháp tính toán.
Tỷ lệ sinh giảm làm tăng thêm mối lo ngại của các chuyên gia về dân số già của Trung Quốc và tình trạng thiếu lao động có thể xảy ra, một số người kêu gọi tăng tuổi nghỉ hưu để mở rộng lực lượng lao động.
Dữ liệu chính thức cho thấy vào năm 2023, tỷ lệ người trên 65 tuổi ở Trung Quốc là 15,4%, đáp ứng định nghĩa của Liên Hợp Quốc về “xã hội già”. (Ở Mỹ, con số đó là khoảng 17,3% vào năm 2022.)
Hôm thứ Hai, Hội đồng Nhà nước Trung Quốc đã công bố kế hoạch tăng cường “nền kinh tế bạc” của đất nước, khuyến khích cả các công ty nhà nước và tư nhân phát triển hàng hóa và dịch vụ phù hợp với nhu cầu của người già để họ có thể “tận hưởng tuổi già hạnh phúc”.
Theo truyền thông nhà nước, “nền kinh tế bạc” chiếm khoảng 7 nghìn tỷ nhân dân tệ (980 tỷ USD) tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc, hay 6%, và đến năm 2035, nó có thể tăng lên 30 nghìn tỷ nhân dân tệ (4,2 nghìn tỷ USD), hay khoảng 10%.
Một số nhà bình luận trên mạng xã hội hoan nghênh quy mô ngày càng thu hẹp của Trung Quốc.
“Không có quá nhiều người trong nước, sự cạnh tranh sẽ ngày càng ít khốc liệt hơn”, một người dùng Weibo viết hôm thứ Tư sau khi dữ liệu được công bố. “Đó là một điều tốt cho chúng ta.”
Việt Linh (Theo Nikkei Asia)