Bước đột phá này xảy ra sau khi chính phủ Anh tuần trước ra hạn cho các chính trị gia Bắc Ireland đến ngày 8/2 để khôi phục chính phủ đã sụp đổ ở Belfast nếu không sẽ phải đối mặt với các cuộc bầu cử mới.
Đảng liên minh lớn nhất của Anh ở Bắc Ireland đã đồng ý chấm dứt cuộc tẩy chay khiến người dân trong khu vực không có chính quyền chia sẻ quyền lực trong hai năm, đảng này cho biết hôm thứ Ba – một bước đột phá có thể giúp chính phủ Belfast được khôi phục trong vài ngày.
Sau cuộc họp đêm khuya, lãnh đạo Đảng Liên minh Dân chủ Jeffrey Donaldson cho biết lãnh đạo đảng này đã ủng hộ đề xuất quay trở lại chính phủ. Ông cho biết các thỏa thuận đạt được với chính phủ Anh ở London “cung cấp cơ sở để đảng của chúng tôi đề cử các thành viên vào Cơ quan điều hành Bắc Ireland, từ đó chứng kiến sự khôi phục của các thể chế được bầu cử ở địa phương”.
Bộ trưởng Bắc Ireland Chris Heaton-Harris cho biết: “Tất cả các điều kiện đã được đưa ra để Hội đồng quay trở lại. Các bên có quyền thành lập Ban điều hành sẽ họp hôm nay để thảo luận về những vấn đề này và tôi hy vọng có thể hoàn tất thỏa thuận này với các đảng chính trị càng sớm càng tốt.”
DUP đã ra đi vào tháng 2 năm 2022 trong một cuộc tranh chấp về các quy tắc thương mại thời hậu Brexit. Kể từ đó, họ đã từ chối quay trở lại chính phủ với đảng dân tộc chủ nghĩa Sinn Fein của Ireland. Theo các quy tắc chia sẻ quyền lực được thiết lập như một phần của tiến trình hòa bình của Bắc Ireland, chính quyền phải bao gồm cả những người theo chủ nghĩa công đoàn Anh và những người theo chủ nghĩa dân tộc Ireland.
Cuộc đình công khiến 1,9 triệu người Bắc Ireland không có cơ quan quản lý hoạt động hiệu quả để đưa ra các quyết định quan trọng khi chi phí sinh hoạt tăng vọt và tình trạng tồn đọng gây căng thẳng cho hệ thống y tế công cộng đang ọp ẹp.
Giáo viên, y tá và các công nhân khu vực công khác ở Bắc Ireland đã tổ chức một cuộc đình công kéo dài 24 giờ trong tháng này để kêu gọi các chính trị gia quay trở lại chính phủ và tăng lương cho họ vốn bị trì hoãn từ lâu. Chính phủ Anh đã đồng ý cung cấp cho Bắc Ireland hơn 3 tỷ bảng Anh (3,8 tỷ USD) cho các dịch vụ công của mình, nhưng chỉ khi cơ quan điều hành ở Belfast hoạt động trở lại.
DUP đã từ chức chính phủ để phản đối các quy tắc thương mại mới được áp dụng sau khi Vương quốc Anh rời Liên minh Châu Âu vào năm 2020, áp đặt kiểm tra hải quan và các rào cản khác đối với hàng hóa di chuyển đến Bắc Ireland từ phần còn lại của Vương quốc Anh
Việc kiểm tra được áp dụng để duy trì biên giới mở giữa miền bắc và nước láng giềng EU, Cộng hòa Ireland, một trụ cột chính trong tiến trình hòa bình của Bắc Ireland. Tuy nhiên, DUP cho biết biên giới hải quan đông-tây mới làm suy yếu vị thế của Bắc Ireland ở Vương quốc Anh.
Vào tháng 2 năm 2023, Vương quốc Anh và EU đã đồng ý về một thỏa thuận nhằm giảm bớt kiểm tra hải quan và các rào cản khác đối với hàng hóa di chuyển đến Bắc Ireland từ phần còn lại của Vương quốc Anh. Nhưng điều đó là chưa đủ đối với DUP, tổ chức tiếp tục bị chính phủ tẩy chay.
Donaldson cho biết các biện pháp tiếp theo được chính phủ Anh đồng ý sẽ “loại bỏ việc kiểm tra hàng hóa di chuyển trong Vương quốc Anh và lưu lại ở Bắc Ireland và sẽ tự động chấm dứt Bắc Ireland theo luật pháp của EU trong tương lai”.
Quyết định của DUP vấp phải sự phản đối của một số đoàn viên có đường lối cứng rắn, những người quyết liệt bảo vệ vị trí của Bắc Ireland ở Vương quốc Anh và cho rằng ngay cả những cuộc kiểm tra nhẹ nhàng thời hậu Brexit cũng tạo ra một rào cản thương mại nội bộ trên thực tế. Hàng chục người biểu tình đã tụ tập bên ngoài địa điểm họp DUP bên ngoài Belfast vào cuối ngày thứ Hai, vẫy những tấm biểu ngữ có nội dung “Hãy dừng việc bán tháo DUP”.
Donaldson cho biết tuần trước rằng ông đã nhận được những lời đe dọa vì nỗ lực đàm phán để quay trở lại chính phủ.
Ông nói hôm thứ Ba: “Tôi nghĩ đảng của tôi đã thể hiện lòng can đảm hơn nhiều so với những người đe dọa, cố gắng bắt nạt hoặc cố gắng xuyên tạc chúng tôi”. “Chúng tôi quyết tâm đảm nhận vị trí của mình trong việc đưa Bắc Ireland tiến lên.”
Việt Linh (Theo The Independent)