Viễn cảnh về một cuộc chiến tranh toàn diện giữa Israel và lực lượng dân quân Hezbollah của Lebanon khiến người dân ở cả hai bên biên giới khiếp sợ, nhưng một số người coi đây là hậu quả không thể tránh khỏi từ cuộc chiến đang diễn ra của Israel chống lại Hamas ở Gaza.
Một cuộc chiến như vậy có thể là cuộc chiến tàn khốc nhất mà cả hai bên từng trải qua.
Israel và Hezbollah mỗi nước đều có bài học từ cuộc chiến gần đây nhất của họ, vào năm 2006, một cuộc xung đột kéo dài một tháng và kết thúc với tỷ số hòa. Họ cũng có bốn tháng để chuẩn bị cho một cuộc chiến khác, ngay cả khi Mỹ cố gắng ngăn chặn xung đột mở rộng.
Dưới đây là cái nhìn về sự chuẩn bị của mỗi bên, chiến tranh có thể diễn ra như thế nào và những gì đang được thực hiện để ngăn chặn nó.
ĐIỀU GÌ ĐÃ XẢY RA TRONG NĂM 2006?
Cuộc chiến năm 2006, sáu năm sau khi lực lượng Israel rút khỏi miền nam Lebanon, nổ ra sau khi Hezbollah bắt giữ hai binh sĩ Israel và giết chết một số người khác trong một cuộc đột kích xuyên biên giới.
Israel đã phát động một cuộc tấn công trên không và trên bộ toàn diện, đồng thời áp đặt lệnh phong tỏa nhằm giải thoát các con tin và phá hủy khả năng quân sự của Hezbollah – một nhiệm vụ cuối cùng đã thất bại.
Vụ đánh bom của Israel đã san bằng những vùng đất rộng lớn ở phía nam Lebanon và vùng ngoại ô phía nam Beirut. Hezbollah đã bắn hàng ngàn hỏa tiễn vào các cộng đồng phía bắc Israel.
Cuộc xung đột đã giết chết khoảng 1.200 người Lebanon, chủ yếu là dân thường và 160 người Israel, chủ yếu là binh lính.
Một nghị quyết của Liên hợp quốc chấm dứt chiến tranh kêu gọi rút lực lượng Israel khỏi Lebanon và lập khu phi quân sự ở phía biên giới Lebanon.
Bất chấp việc khai triển lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc, Hezbollah vẫn tiếp tục hoạt động ở khu vực biên giới, trong khi Lebanon cho biết Israel thường xuyên vi phạm không phận của mình và tiếp tục chiếm đóng các vùng đất của Lebanon.
CHIẾN TRANH CÓ THỂ LÀ THẾ NÀO?
Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cảnh báo vào tháng trước rằng một cuộc chiến tranh Israel-Hezbollah “sẽ là một thảm họa toàn diện”, trong bối cảnh Mỹ và châu Âu đang có nhiều chính sách ngoại giao con thoi.
Hezbollah được Iran hậu thuẫn dường như mất cảnh giác trước cuộc tấn công ngày 7 tháng 10 của Hamas nhằm vào Israel, một đồng minh trong khu vực. Kể từ đó, Hezbollah và Israel đã trao đổi các cuộc tấn công xuyên biên giới hàng ngày và leo thang dần dần. Israel cũng thực hiện các vụ tiêu diệt có chủ đích các nhân vật Hezbollah và Hamas ở Lebanon.
Hơn 200 người, chủ yếu là chiến binh Hezbollah nhưng cũng có hơn 20 dân thường, đã thiệt mạng về phía Lebanon và 18 người về phía Israel.
Hàng chục ngàn người đã phải di tản ở cả hai phía. Không có triển vọng ngay lập tức cho sự trở lại của họ.
Các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự của Israel đã cảnh báo Hezbollah rằng chiến tranh ngày càng có thể xảy ra trừ khi phiến quân rút khỏi biên giới.
Lãnh đạo Hezbollah Hassan Nasrallah không đe dọa khơi mào chiến tranh nhưng cảnh báo về một cuộc chiến “không giới hạn” nếu Israel làm vậy. Theo các quan chức Lebanon, Hezbollah cho biết họ sẽ không đồng ý ngừng bắn ở biên giới Israel-Lebanon trước khi có lệnh ngừng bắn ở Gaza và đã bác bỏ đề xuất của Mỹ về việc di chuyển lực lượng của họ ra xa biên giới vài km (dặm).
Andrea Teneti, phát ngôn viên của phái đoàn gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc ở miền nam Lebanon, cho biết bất chấp những lời hoa mỹ, dường như không bên nào muốn chiến tranh. Tuy nhiên, “một tính toán sai lầm có thể gây ra một cuộc xung đột rộng lớn hơn và rất khó kiểm soát”, ông nói.
HỌ CHUẨN BỊ NHƯ THẾ NÀO?
Cả Hezbollah và quân đội Israel đều đã mở rộng năng lực kể từ năm 2006 – tuy nhiên cả hai nước đều mong manh hơn.
Ở Lebanon, 4 năm khủng hoảng kinh tế đã làm tê liệt các tổ chức công, bao gồm quân đội và lưới điện, đồng thời làm xói mòn hệ thống y tế. Đất nước này tiếp nhận hơn 1 triệu người tị nạn Syria.
Lebanon đã thông qua kế hoạch khẩn cấp cho kịch bản chiến tranh vào cuối tháng 10. Họ dự đoán sự di tản cưỡng bức của 1 triệu người Lebanon trong 45 ngày.
Khoảng 87.000 người Lebanon phải di tản khỏi khu vực biên giới. Trong khi chính phủ đang dựa vào các tổ chức quốc tế để tài trợ cho hoạt động ứng phó, nhiều nhóm làm việc tại Lebanon không thể duy trì các chương trình hiện có.
Người phát ngôn Lisa Abou Khaled cho biết cơ quan tị nạn của Liên hợp quốc đã cung cấp vật tư cho các nơi trú ẩn tập thể và cấp tiền mặt khẩn cấp cho khoảng 400 gia đình ở miền nam Lebanon. Bà nói, cơ quan này không có kinh phí để hỗ trợ số lượng lớn người phải di tản trong trường hợp chiến tranh.
Nhóm viện trợ Bác sĩ không biên giới cho biết họ đã dự trữ khoảng 10 tấn vật tư y tế và nhiên liệu dự phòng cho máy phát điện của bệnh viện ở những khu vực có nhiều khả năng bị ảnh hưởng nhất bởi xung đột ngày càng mở rộng, đề phòng lệnh phong tỏa.
Theo Ngân hàng Israel, Israel đang cảm thấy căng thẳng về kinh tế và xã hội do cuộc chiến ở Gaza, dự kiến sẽ tiêu tốn hơn 50 tỷ USD, tương đương khoảng 10% hoạt động kinh tế quốc gia cho đến cuối năm 2024. Chi phí sẽ tăng mạnh nếu xảy ra chiến tranh với Lebanon.
Tal Beeri, thuộc Trung tâm Giáo dục và Nghiên cứu Alma, một tổ chức tư vấn tập trung vào an ninh miền bắc Israel, cho biết: “Không ai muốn hoặc mong muốn cuộc chiến này xảy ra với bất kỳ ai”. Tuy nhiên, ông cho biết ông tin rằng một cuộc xung đột vũ trang giữa Israel và Hezbollah là không thể tránh khỏi, đồng thời cho rằng các giải pháp ngoại giao dường như khó xảy ra và sẽ chỉ khiến các mối đe dọa chiến lược của Hezbollah gia tăng.
Israel đã sơ tán 60.000 cư dân khỏi các thị trấn gần biên giới nhất, nơi không có thời gian cảnh báo về việc phóng tên lửa vì các đội Hezbollah ở gần.
Trong một cuộc chiến, việc sơ tán bổ sung sẽ chẳng ích gì vì tên lửa và rocket của lực lượng dân quân có thể vươn tới toàn bộ Israel.
Sau vụ tấn công ngày 7 tháng 10, cuộc chiến ở Gaza đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi trong nước, ngay cả khi hiện nay đang có một cuộc tranh luận ngày càng gia tăng về hướng đi của nó. Theo cuộc thăm dò gần đây của Viện Dân chủ Israel, khoảng một nửa số người Israel sẽ ủng hộ chiến tranh với Hezbollah như một biện pháp cuối cùng để khôi phục an ninh biên giới.
Ở Lebanon, một số người đã chỉ trích Hezbollah vì đã khiến đất nước rơi vào một cuộc chiến tranh tàn khốc khác. Những người khác ủng hộ việc nhóm tham gia hạn chế vào cuộc xung đột và tin rằng kho vũ khí của Hezbollah sẽ ngăn cản Israel leo thang.
CHIẾN TRANH SẼ diễn ra NHƯ THẾ NÀO?
Một cuộc chiến tranh toàn diện có thể sẽ lan rộng ra nhiều mặt trận, làm leo thang sự tham gia của các lực lượng ủy nhiệm của Iran ở Syria, Iraq và Yemen – và thậm chí có thể lôi kéo chính Iran.
Cuộc chiến cũng có thể kéo Mỹ, đồng minh thân cận nhất của Israel, vào sâu hơn cuộc xung đột. Mỹ đã điều động thêm tàu chiến tới khu vực.
Orna Mizrahi thuộc Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia Israel cho biết Hezbollah có từ 150.000 đến 200.000 hỏa tiễn thuộc nhiều tầm bắn khác nhau. Bà nói, kho vũ khí này lớn hơn ít nhất năm lần so với Hamas và chính xác hơn nhiều.
Đạn dẫn đường của dân quân có thể bắn tới các cơ sở cấp nước, điện, thông tin liên lạc và các khu dân cư đông đúc.
Ở Lebanon, các cuộc không kích có thể sẽ tàn phá cơ sở hạ tầng và có khả năng giết chết hàng nghìn người. Theo Bộ Y tế Gaza do Hamas kiểm soát, ông Netanyahu đã đe dọa “biến Beirut thành Gaza”, nơi cuộc tấn công trên không và trên bộ của Israel đã gây ra sự tàn phá trên diện rộng và giết chết hơn 26.000 người.
Israel được bảo vệ tốt hơn nhiều, với một số hệ thống phòng không, bao gồm cả Iron Dome, có khả năng đánh chặn tên lửa với tỷ lệ thành công khoảng 90% . Nhưng nó có thể bị áp đảo nếu một loạt tên lửa được bắn đi.
Khoảng 40% dân số Israel sống trong những ngôi nhà mới hơn với các phòng an toàn riêng được tăng cường khả năng chống nổ để chống lại các cuộc tấn công bằng hỏa tiễn. Israel cũng có một mạng lưới các hầm tránh bom, nhưng một báo cáo của chính phủ năm 2020 cho biết khoảng 1/3 người Israel không dễ dàng tiếp cận được các hầm tránh bom.
Lebanon không có mạng lưới như vậy và các nơi trú ẩn sẽ ít có tác dụng trước những quả bom “phá hầm” khổng lồ mà Israel thả xuống Gaza.
Dina Arakji, công ty tư vấn rủi ro Control Risks có trụ sở tại Anh, cho biết Hezbollah có hệ thống phòng không hạn chế, trong khi hệ thống phòng không của quân đội Lebanon đã lỗi thời và không đủ do thiếu ngân sách.
Quân đội Lebanon vẫn đứng ngoài cuộc trong 4 tháng qua. Năm 2006, lực lượng này tham gia chiến đấu với năng lực hạn chế nhưng không rõ lực lượng này sẽ phản ứng thế nào trong trường hợp xảy ra một cuộc chiến tranh Israel-Hezbollah mới.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)