Nhà lãnh đạo ly khai của người Serb ở Bosnia thề sẽ tiếp tục làm suy yếu đất nước đầy vết sẹo chiến tranh của mình đến mức nó sẽ tan rã, bất chấp cam kết của Hoa Kỳ nhằm ngăn chặn kết cục như vậy.
“Tôi không phải là người phi lý, tôi biết rằng phản ứng của Mỹ sẽ là sử dụng vũ lực, nhưng tôi không có lý do gì để sợ điều đó nếu dẫn đến hy sinh lợi ích quốc gia của người Serb,” Milorad Dodik, chủ tịch khu vực do người Serb điều hành ở Bosnia, nói trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Sáu.
Ông cho biết bất kỳ nỗ lực nào nhằm sử dụng sự can thiệp quốc tế để củng cố hơn nữa các thể chế đa sắc tộc, chung của Bosnia sẽ gặp phải quyết định từ bỏ chúng hoàn toàn của người Serb ở Bosnia và đưa đất nước trở lại tình trạng mất đoàn kết và rối loạn chức năng như khi kết thúc thời kỳ phân biệt sắc tộc tàn bạo dẫn đến chiến tranh vào những năm 1990.
Ông nói thêm, bởi vì các nền dân chủ phương Tây sẽ không đồng ý với điều đó, “trong giai đoạn tiếp theo, chúng tôi sẽ bị phản ứng của họ buộc phải tuyên bố độc lập hoàn toàn” đối với các khu vực do người Serbia kiểm soát ở Bosnia.
Chiến tranh Bosnia bắt đầu vào năm 1992 khi những người Serbia ở Bosnia được Belgrade hậu thuẫn cố gắng tạo ra một khu vực “thuần khiết về mặt sắc tộc” với mục đích gia nhập nước láng giềng Serbia bằng cách giết hại và trục xuất người Croatia và người Bosniak trong nước, những người chủ yếu theo đạo Hồi. Hơn 100.000 người đã thiệt mạng và hơn 2 triệu người, tức hơn một nửa dân số cả nước, phải rời bỏ nhà cửa trước khi đạt được thỏa thuận hòa bình ở Dayton, Ohio, vào cuối năm 1995.
Thỏa thuận này chia Bosnia thành hai thực thể – Republika Srpska do người Serb điều hành và Liên bang Bosniak-Croatia – được trao quyền tự trị rộng rãi nhưng vẫn được liên kết bởi một số tổ chức đa sắc tộc, chung. Nó cũng thành lập Văn phòng Đại diện Cấp cao, một cơ quan quốc tế chịu trách nhiệm giám sát việc thực hiện thỏa thuận hòa bình được trao quyền rộng rãi để áp đặt luật pháp hoặc bãi nhiệm các quan chức làm suy yếu sự cân bằng sắc tộc mong manh sau chiến tranh, bao gồm các thẩm phán, công chức và thành viên quốc hội.
Trong những năm qua, OHR đã gây áp lực lên các nhà lãnh đạo sắc tộc hay tranh cãi ở Bosnia để xây dựng các thể chế chung trên toàn tiểu bang, bao gồm quân đội, các cơ quan tình báo và an ninh, cơ quan tư pháp hàng đầu và cơ quan quản lý thuế. Tuy nhiên, cần phải củng cố hơn nữa các thể chế hiện có và tạo ra các thể chế mới nếu Bosnia muốn đạt được mục tiêu đã tuyên bố là gia nhập Liên minh châu Âu.
Dodik tỏ ra bình tĩnh hôm thứ Sáu trước tuyên bố được đăng một ngày trước đó trên X, trước đây gọi là Twitter, của James O’Brien, Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ về các vấn đề châu Âu và Á-Âu, rằng Washington sẽ hành động nếu có ai cố gắng thay đổi “yếu tố cơ bản” của thỏa thuận hòa bình năm 1995 cho Bosnia, và rằng “không có quyền ly khai.”
Dodik nói: “Trong số những người Serbia, có một điều rõ ràng và dứt khoát, đó là ngày càng nhận thức được rằng những năm và thập niên phía trước chúng ta là những năm và thập niên thống nhất đất nước của người Serb”.
“Brussels đang sử dụng lời hứa gia nhập EU như một công cụ để thống nhất Bosnia,” Dodik, người trung thành ủng hộ Nga, nói thêm: “Về nguyên tắc, chính sách của chúng tôi vẫn là chúng tôi muốn gia nhập EU, nhưng chúng tôi không coi đó là lựa chọn thay thế duy nhất của chúng tôi nữa.”
Ông nói, EU “đã chứng tỏ mình có khả năng làm việc chống lại lợi ích của chính mình” bằng cách đứng về phía Washington chống lại Moscow khi Nga tiến hành cuộc xâm lược Ukraine đang diễn ra.
Dodik, người đã kêu gọi tách thực thể người Serb khỏi phần còn lại của Bosnia trong hơn một thập niên, đã phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của Anh và Mỹ vì các chính sách của mình nhưng đã nhận được sự ủng hộ của Nga.
Có những lo ngại lan rộng rằng Nga đang cố gắng gây bất ổn cho Bosnia và phần còn lại của khu vực để chuyển sự chú ý của thế giới ra khỏi cuộc chiến ở Ukraine.
Dodik nói: “Cho dù Mỹ và Anh có muốn hay không, chúng tôi sẽ biến ranh giới hành chính giữa hai thực thể của Bosnia thành biên giới quốc gia của chúng tôi”.
Việt Linh (Theo TheGuardian)