Sự lên án toàn cầu đối với chính phủ Ecuador về quyết định đột nhập vào Đại sứ quán Mexico đã tăng mạnh vào Chủ nhật với nhiều tổng thống và các nhà lãnh đạo khác bày tỏ sự không đồng tình, chấn động và mất tinh thần.
Những lời chỉ trích được đưa ra khi đại sứ Mexico và các nhân viên khác đến Thành phố Mexico vào chiều Chủ nhật sau khi rời thủ đô Quito của Ecuador trên một chuyến bay thương mại. Tổng thống Andrés Manuel López Obrador đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Ecuador ngay sau cuộc đột kích hôm thứ Sáu, điều mà các chuyên gia luật quốc tế, tổng thống và các nhà ngoại giao cho là vi phạm các hiệp định quốc tế lâu đời.
Alicia Bárcena, thư ký đối ngoại của Mexico, cảm ơn các nhà ngoại giao trở về “vì đã bảo vệ đại sứ quán của chúng tôi ở Quito ngay cả khi phải mạo hiểm sức khỏe thể chất của chính họ”.
“Ngay cả nhà độc tài Pinochet cũng không dám vào đại sứ quán Mexico ở Chile,” bà nói hôm Chủ Nhật, ám chỉ nhà độc tài quá cố người Chile Augusto Pinochet. “Họ bước vào một cách bạo lực và không được phép, hành hung các nhà ngoại gia. Chúng tôi kịch liệt lên án nó.”
Cảnh sát đã phá cửa bên ngoài đại sứ quán để bắt giữ Jorge Glas, cựu phó tổng thống đã cư trú ở đó từ tháng 12. Ông đã xin tị nạn sau khi bị truy tố về tội tham nhũng.
Bárcena cho biết Mexico có kế hoạch phản đối cuộc đột kích vào thứ Hai tại Tòa án Thế giới ở The Hague. Bà nói thêm rằng 18 quốc gia ở Mỹ Latinh, 20 quốc gia ở châu Âu và Tổ chức các quốc gia châu Mỹ đã ủng hộ Mexico.
Bộ Ngoại giao Tây Ban Nha trong một tuyên bố hôm Chủ nhật cho biết: “Việc dùng vũ lực vào Đại sứ quán Mexico ở Quito là vi phạm Công ước Vienna về Quan hệ Ngoại giao năm 1961. Chúng tôi kêu gọi tôn trọng luật pháp quốc tế và sự hòa hợp giữa Mexico và Ecuador, các nước anh em với Tây Ban Nha và các thành viên của cộng đồng người Mỹ gốc Ibero.”
Một ngày trước đó, OAS trong một tuyên bố đã nhắc nhở các thành viên của mình, bao gồm Ecuador và Mexico, về nghĩa vụ của họ là không “viện dẫn các quy định của luật pháp trong nước để biện minh cho việc không tuân thủ các nghĩa vụ quốc tế của mình”.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Matthew Miller cho biết “Hoa Kỳ lên án mọi hành vi vi phạm Công ước Vienna về Quan hệ Ngoại giao và rất coi trọng nghĩa vụ của các nước sở tại theo luật pháp quốc tế là tôn trọng quyền bất khả xâm phạm của các cơ quan ngoại giao”. Ông kêu gọi hai nước giải quyết những khác biệt.
Cơ sở ngoại giao được coi là đất nước ngoài và “bất khả xâm phạm” theo hiệp ước Vienna và các cơ quan thực thi pháp luật của nước sở tại không được phép vào nếu không có sự cho phép của đại sứ. Những người xin tị nạn đã sống từ nhiều ngày đến nhiều năm tại các đại sứ quán trên khắp thế giới, bao gồm cả Đại sứ quán Ecuador ở London, nơi người sáng lập WikiLeaks Julian Assange đã ở trong bảy năm vì cảnh sát Anh không thể vào bắt ông ta.
Glas hôm thứ Bảy đã được đưa từ văn phòng tổng chưởng lý ở Quito đến thành phố cảng Guayaquil, nơi ông ta đang bị giam giữ tại một nhà tù an ninh tối đa.
Luật sư của Glas, Sonia Vera, cho biết đội bào chữa đã không được phép nói chuyện với Glas kể từ khi anh ta bị bắt.
Các nhà chức trách đang điều tra Glas về những cáo buộc bất thường trong quá trình ông quản lý các nỗ lực tái thiết sau trận động đất mạnh năm 2016 khiến hàng trăm người thiệt mạng. Trước đây ông từng bị kết án về hai vụ hối lộ và tham nhũng riêng biệt.
Tổng thống Daniel Noboa đã không phát biểu công khai về cuộc đột kích kể từ Chủ nhật. Hôm thứ Bảy, Ngoại trưởng Ecuador Gabriela Sommerfeld nói với các phóng viên rằng quyết định vào đại sứ quán được Noboa đưa ra sau khi xem xét “nguy cơ đào tẩu” của Glas và cạn kiệt mọi khả năng đối thoại ngoại giao với Mexico.
Mexico đã cấp cho Glas tị nạn vài giờ trước cuộc đột kích. Sommerfeld cho biết “việc cấp quyền tị nạn cho những người bị kết án về các tội thông thường và bị tòa án có thẩm quyền kết án là không hợp pháp”.
Noboa trở thành tổng thống Ecuador vào năm ngoái khi quốc gia này đang phải chiến đấu với tội phạm chưa từng có liên quan đến buôn bán ma túy . Ông tuyên bố đất nước đang trong một “cuộc xung đột vũ trang nội bộ” vào tháng 1 và chỉ định 20 băng nhóm buôn bán ma túy là nhóm khủng bố mà quân đội có quyền “vô hiệu hóa” trong giới hạn của luật nhân đạo quốc tế.
Nhiệm kỳ của Noboa kết thúc vào năm 2025 khi ông chỉ được bầu để kết thúc nhiệm kỳ của cựu Tổng thống Guillermo Lasso.
María Dolores Miño, giám đốc Cơ quan quan sát pháp luật và tư pháp độc lập của Ecuador, đồng thời là giáo sư luật tại Đại học Quốc tế Ecuador, cho biết cuộc đột kích không chỉ “cực kỳ xấu hổ” đối với Ecuador mà còn mở ra khả năng xảy ra hậu quả nghiêm trọng.
Miño nói: “Không nên đánh giá thấp phạm vi của một lệnh trừng phạt chính trị và tác động của nó. Bà nói thêm rằng mặc dù quá trình mà Mexico sẽ khởi xướng trước Tòa án Thế giới sẽ mất thời gian nhưng sẽ đến lúc chúng tôi phải đưa ra bản án đó, bao gồm các khoản bồi thường kinh tế sẽ phải được trả bằng tiền của người dân Ecuador”.
Việt Linh (Theo NBC News)