Kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine gần hai năm trước, nhiều tượng đài về các chiến sĩ Hồng quân Nga đã bị dỡ bỏ ở các nước thuộc Liên Xô cũ.
Hôm thứ Ba, các quan chức cho biết Thủ tướng Estonia đã bị đưa vào danh sách truy nã ở Nga vì nỗ lực dỡ bỏ các tượng đài thời Thế chiến thứ hai của Liên Xô ở quốc gia vùng Baltic này, các quan chức cho biết hôm thứ Ba khi căng thẳng giữa Nga và phương Tây tăng cao trong bối cảnh cuộc chiến ở Ukraine.
Tên của Thủ tướng Kaja Kallas xuất hiện trong danh sách những người bị truy nã của Bộ Nội vụ Nga với cáo buộc hình sự không xác định. Trong khi hãng tin độc lập Mediazona của Nga lần đầu tiên đưa tin hôm thứ Ba rằng Kallas có tên trong danh sách, nhưng họ cho biết bà đã có tên trong danh sách này được một thời gian. Danh sách này bao gồm nhiều quan chức và nhà lập pháp từ các quốc gia vùng Baltic khác.
Kallas đã trả lời động thái này hôm thứ Ba, nói rằng “không có gì đáng ngạc nhiên”.
Trong một bài đăng trên X, bà ấy nói thêm: “Đây là một bằng chứng nữa cho thấy tôi đang làm điều đúng đắn – sự hỗ trợ mạnh mẽ của EU đối với Ukraine là một thành công và nó gây tổn hại cho Nga.”
Các quan chức Nga khác cho biết hành động này liên quan đến nỗ lực của bà nhằm dỡ bỏ các tượng đài Thế chiến II.
Estonia và các thành viên NATO là Latvia và Lithuania đã dỡ bỏ các di tích được nhiều người coi là di sản không mong muốn của thời kỳ Liên Xô chiếm đóng các quốc gia đó.
Kể từ cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine gần hai năm trước, nhiều tượng đài về các chiến sĩ Hồng quân cũng đã bị dỡ bỏ ở Ba Lan và Cộng hòa Séc, một cuộc thanh trừng muộn màng đối với những gì mà nhiều người coi là biểu tượng của sự áp bức trong quá khứ.
Moscow đã tố cáo những động thái đó là xúc phạm ký ức về những người lính Liên Xô đã ngã xuống khi chiến đấu với Đức Quốc xã.
Sự tham gia của Kallas – người đã ủng hộ quyết liệt việc tăng cường hỗ trợ quân sự cho Ukraine và các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ hơn đối với Nga – dường như phản ánh nỗ lực của Điện Kremlin nhằm nâng cao lợi ích trước áp lực của NATO đối với cuộc chiến.
Đây là lần đầu tiên Bộ Nội vụ Nga đưa một nhà lãnh đạo nước ngoài vào danh sách truy nã. Ngoại trưởng Estonia Taimar Peterkop và Bộ trưởng Văn hóa Litva Simonas Kairys cũng nằm trong danh sách mà công chúng có thể tiếp cận, cùng với nhiều quan chức và nhà lập pháp từ Latvia, Litva và Ba Lan.
Mika Golubovsky, biên tập viên dịch vụ tiếng Anh của Mediazona, nói rằng Kallas và các chính trị gia khác từ các quốc gia vùng Baltic đã nằm trong cơ sở dữ liệu truy nã của Bộ Nội vụ kể từ giữa tháng 10 và là nguyên thủ quốc gia duy nhất trong danh sách.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova xác nhận Kallas và Peterkop có tên trong danh sách vì liên quan đến việc dỡ bỏ tượng đài.
Khi được hỏi về hành động này, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết đây là phản ứng trước hành động của Kallas và những người khác “đã có hành động thù địch đối với ký ức lịch sử và đất nước chúng ta”.
Nga có luật hình sự hóa việc “phục hồi chủ nghĩa Quốc xã”, bao gồm việc trừng phạt hành vi xúc phạm các đài tưởng niệm chiến tranh. Ủy ban Điều tra Nga, cơ quan điều tra tội phạm hàng đầu của đất nước, có một bộ phận giải quyết các cáo buộc “làm sai lệch lịch sử” và “phục hồi chủ nghĩa Quốc xã”, cơ quan này đã tăng cường hành động kể từ khi bắt đầu chiến tranh, theo Mediazona, cơ quan đưa tin này về việc Kallas bị thêm vào danh sách truy nã.
Mediazona, cơ quan công bố một cuộc khảo sát dài về danh sách, cho biết danh sách này cũng bao gồm nhiều quan chức Ukraine và công dân nước ngoài bị cáo buộc chiến đấu cùng lực lượng vũ trang Ukraine.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nói rằng việc loại bỏ Ukraine khỏi các nhóm cực hữu, tân Quốc xã là một trong những mục tiêu trọng tâm của cuộc chiến, nhưng ông không đưa ra bằng chứng nào chứng minh cho tuyên bố lặp đi lặp lại của mình rằng các nhóm như vậy có tiếng nói quyết định trong việc định hình chính sách của Ukraine.
Việc đưa Kallas vào cũng có thể đánh dấu nỗ lực của Moscow nhằm chống lại lệnh bắt giữ năm ngoái đối với ông Putin do Tòa án Hình sự Quốc tế ban hành về cáo buộc trục xuất trẻ em Ukraine sang Nga. Danh sách của Bộ Nội vụ còn có Chủ tịch ICC Piotr Hofmanski.
Mặc dù nó không có ý nghĩa thực tế vì liên lạc giữa Moscow và phương Tây đã bị đóng băng trong cuộc xung đột, nhưng nó xảy ra vào thời điểm các thành viên châu Âu của NATO ngày càng lo lắng về việc cuộc bầu cử ở Mỹ sẽ ảnh hưởng đến liên minh như thế nào.
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump làm dấy lên lo ngại của các đồng minh NATO rằng ông có thể cho phép Nga mở rộng hoạt động gây hấn ở châu Âu nếu quay trở lại Tòa Bạch Ốc.
“‘Bạn không trả tiền? Bạn phạm pháp à?‘”, ứng cử viên hàng đầu của Đảng Cộng hòa gần đây cho biết ông đã nói với một thành viên NATO giấu tên trong nhiệm kỳ tổng thống của mình. “‘Không, tôi sẽ không bảo vệ bạn. Trên thực tế, tôi sẽ khuyến khích họ làm bất cứ điều gì họ muốn. Bạn phải trả tiền.’”
Tuyên bố đó trái ngược hoàn toàn với cam kết của Tổng thống Mỹ Joe Biden “bảo vệ từng tấc lãnh thổ NATO” mà liên minh cam kết tất cả các thành viên phải thực hiện trong trường hợp bị tấn công.
Tuyên bố của Trump đã gây sốc cho nhiều người ở châu Âu, khiến Ba Lan, Pháp và Đức phải cam kết tăng cường sức mạnh an ninh và quốc phòng của châu Âu.
Đại sứ Hoa Kỳ tại NATO Julianne Smith nói với các phóng viên hôm thứ Ba rằng “việc khuyến khích Điện Kremlin tấn công bất kỳ lãnh thổ đồng minh hoặc liên minh nào của NATO thực sự khiến binh lính của chúng ta – binh lính Mỹ và binh lính của đồng minh của chúng ta – gặp nguy hiểm lớn hơn. Làm như vậy, đưa ra những tuyên bố kiểu đó, là nguy hiểm và thực sự là vô trách nhiệm.”
Trong khi Putin khẳng định ông không có kế hoạch tấn công bất kỳ quốc gia NATO nào trừ khi họ tấn công trước, Cơ quan Tình báo Nước ngoài của Estonia hôm thứ Ba công bố một báo cáo thường niên lưu ý rằng Nga đã tăng đáng kể sản lượng vũ khí và cảnh báo rằng “Điện Kremlin có thể đoán trước một cuộc xung đột có thể xảy ra với NATO trong thập niên tiếp theo.”
Việt Linh (Theo Euro News)