Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây đang có mối thù với Nga về hoạt động sản xuất kim cương của nước này, nhưng hôm thứ Tư, họ đã hợp lực để tiếp tục ủng hộ Quy trình Kimberley, nhằm mục đích loại bỏ hoạt động buôn bán “kim cương máu” vốn góp phần gây ra những xung đột tàn khốc ở châu Phi.
Tại cuộc họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc, 193 quốc gia thành viên đã thông qua một nghị quyết bằng sự đồng thuận công nhận rằng Quy trình Kimberley, chứng nhận xuất khẩu kim cương thô , “góp phần ngăn ngừa xung đột do kim cương gây ra” và giúp Hội đồng Bảo an thực thi các biện pháp trừng phạt đối với hoạt động buôn bán kim cương.
Quy trình Kimberley có hiệu lực vào năm 2003 sau các cuộc nội chiến đẫm máu ở Angola, Sierra Leone và Liberia, nơi kim cương được các nhóm vũ trang sử dụng để tài trợ cho các cuộc xung đột.
Đại sứ Zimbabwe tại Liên Hợp Quốc Albert Chimbindi, quốc gia chủ trì Quy trình Kimberley vào năm 2023, cho biết khi giới thiệu nghị quyết rằng họ sẽ gia hạn “cam kết của Đại hội đồng nhằm bảo đảm rằng kim cương vẫn là động lực cho sự phát triển toàn diện thay vì là động lực thúc đẩy xung đột vũ trang”.
Ông nói, điều đó đã đúng vào năm 2003 và “đến nay vẫn đúng”, rằng lợi nhuận từ việc buôn bán kim cương có thể gây ra xung đột, tài trợ cho các phong trào nổi dậy nhằm phá hoại hoặc lật đổ các chính phủ và dẫn đến phổ biến vũ khí bất hợp pháp.
Clayton Curran của Liên minh Châu Âu phát biểu trước hội đồng sau cuộc bỏ phiếu rằng Quy trình Kimberley “đang đối mặt với những thách thức chưa từng có” và lên án “sự gây hấn của một bên tham gia Quy trình Kimberley đối với một bên khác” – việc Nga xâm chiếm Ukraine vào tháng 2 năm 2022.
Lần đầu tiên trong lịch sử, cuộc họp toàn thể vào tháng 11 năm ngoái của những người tham gia Tiến trình Kimberley đã không thể đưa ra một thông cáo đồng thuận vì những khác biệt nghiêm trọng giữa Nga và phương Tây.
Lý do chính là yêu cầu của Ukraine, được Mỹ, Anh và các nước khác ủng hộ, kiểm tra xem liệu hoạt động sản xuất kim cương của Nga có tài trợ cho cuộc chiến chống lại Kiev hay không và những tác động đối với Quy trình Kimberley mà Nga và một số đồng minh phản đối mạnh mẽ.
Nga từ chối ủng hộ một thông cáo chung thừa nhận yêu cầu của Ukraine. Và trước cuộc bỏ phiếu hôm thứ Tư, phó giám đốc bộ phận kinh tế của Bộ Ngoại giao Nga, Alexander Repkin, đã cáo buộc các nước phương Tây phá hoại hợp tác quốc tế về kim cương vì “lợi ích địa chính trị của chính họ”.
Ám chỉ các lệnh trừng phạt của Liên minh châu Âu đối với kim cương Nga, Repkin cáo buộc phương Tây và các công ty của họ đang cố gắng giành quyền kiểm soát hoạt động sản xuất và chế biến kim cương toàn cầu.
Ông cho biết “hoạt động tiếp theo của Quy trình Kimberley đang bị đe dọa”, nhưng Nga sẽ làm mọi thứ có thể để hỗ trợ công việc của mình.
Ông lưu ý rằng thông cáo toàn thể đã đóng vai trò là nền tảng cho nghị quyết của Đại hội đồng về vai trò của kim cương xung đột trong việc thúc đẩy xung đột nhưng không có nghị quyết nào được thông qua hôm thứ Tư “phần lớn mang tính chất kỹ thuật”.
Curran của EU kêu gọi cải cách quy trình “nhằm mở rộng định nghĩa về ‘kim cương xung đột’ để nắm bắt được bản chất ngày càng gia tăng của các cuộc xung đột và thực tế trên thực địa.” Ông cho biết EU cũng sẽ cố gắng thảo luận lại trong năm nay về vấn đề tác động tiêu cực của việc buôn bán trái phép kim cương đối với môi trường.
Anh bày tỏ sự hối tiếc về việc không thảo luận về mối liên hệ giữa doanh thu kim cương thô của Nga và cuộc xâm lược Ukraine của họ, đồng thời nhắc lại sự cần thiết phải thảo luận để bảo đảm rằng Quy trình Kimberley giải quyết các vấn đề liên quan đến việc loại bỏ kim cương khỏi xung đột.
Phó đại sứ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất Mohamed Abushahab cho biết điều quan trọng hơn bao giờ hết là củng cố Tiến trình Kimberley mà đất nước ông đang chủ trì trong năm nay.
Việt Linh (Theo TheGuardian)