Người Cuba lo ngại các biện pháp này sẽ làm trầm trọng thêm nền kinh tế vốn đã khó khăn trong bối cảnh lạm phát cao và thiếu hụt hàng hóa cơ bản, nhưng Chủ tịch Cuba cho biết sẽ không có ai bị “bỏ rơi”.
Tại một trạm xăng ở thủ đô của Cuba, tài xế taxi Rafael Guiardinú đã kiên nhẫn xếp hàng hàng giờ để đổ xăng vì lo lắng về việc giá xăng tăng.
“Tôi phải tính phí bao nhiêu cho khách hàng nếu họ muốn đến sân bay khi giá quá cao?” Guiardinú hỏi.
“Giá cả mọi thứ sẽ tăng lên,” ông nói. “Họ sẽ bán một cân boniato (khoai lang) với giá bao nhiêu nếu nó đã đắt?”
Sau nhiều tuần lo lắng về việc tăng giá xăng lên tới 500% dự kiến có hiệu lực vào thứ Năm, Thứ trưởng Bộ Kinh tế Cuba hôm thứ Tư tuyên bố rằng biện pháp mới sẽ bị trì hoãn, với lý do là sự cố an ninh mạng.
Việc tăng giá xăng dự kiến là một phần trong kế hoạch thắt lưng buộc bụng được công bố vào cuối tháng 12, gây ra cảnh báo và thu hút sự chú ý rộng rãi, vì nó bao gồm việc tăng giá các dịch vụ cơ bản và mặt hàng chủ lực, cắt giảm trợ cấp và tăng thuế đối với khu vực tư nhân mới nổi.
Đã có suy đoán rằng mức tăng cũng có thể ảnh hưởng đến các khía cạnh khác của cuộc sống trên đảo, bao gồm cả giá lương thực, vốn đã đắt đỏ do lạm phát.
Mildred Granadillo de la Torre, Thứ trưởng Bộ Kinh tế và Kế hoạch, cho biết hôm thứ Tư rằng việc điều chỉnh giá nhiên liệu sẽ khuyến khích tiết kiệm và giảm nhu cầu, với lý do giá nhiên liệu cao trên thị trường quốc tế. Nhiên liệu ở Cuba đã được chính phủ trợ cấp trong nhiều thập niên.
Tại Havana vào sáng thứ Năm, chủ đề chính của cuộc trò chuyện là việc tạm dừng tăng giá xăng và việc nó sẽ giúp mọi người dễ thở như thế nào, ngay cả trong một khoảng thời gian giới hạn. Thông thường chủ đề chính giữa gia đình và bạn bè là mọi thứ đã trở nên đắt đỏ như thế nào.
Theo chính phủ, các biện pháp này là một nỗ lực nhằm hạn chế thâm hụt ngày càng tăng của đất nước và giảm lạm phát, hiện ở mức khoảng 30%. Các nhà kinh tế cho biết con số này còn cao hơn khi tính đến thị trường chợ đen, không chính thức, nơi được sử dụng rộng rãi để đổi tiền và mua hàng hóa, và nơi có tỷ giá hối đoái cao hơn.
Là một phần của các biện pháp, chính phủ đã loại bỏ miễn thuế một năm đối với các doanh nghiệp tư nhân mới vào tháng 1. Giờ đây, tất cả các công ty đều phải nộp một loạt thuế ngay từ khi thành lập, bao gồm thuế doanh thu 10%, thuế 35% đối với lợi nhuận của công ty và thuế an sinh xã hội 14%. Khu vực tư nhân đã có một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Cuba kể từ khi chính phủ dỡ bỏ lệnh cấm đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (gọi là mipymes trong tiếng Tây Ban Nha) vào năm 2021. Hơn 10.200 mipymes đã được phê duyệt và đăng ký, theo số liệu mới nhất của chính phủ . Đại đa số (9.958) thuộc sở hữu tư nhân.
Raúl Silva, 52 tuổi, đã sở hữu một nhà hàng, Espacios (Spaces bằng tiếng Anh), ở khu Miramar từ năm 2012. Ông cho biết nhiều biện pháp sẽ “được phản ánh vào giá sản phẩm mà các chủ doanh nghiệp bán”.
Silva, người có bằng kinh tế, cho biết: “Các biện pháp mới sẽ không hiệu quả trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế”. “Tôi không biết tại sao họ lại áp dụng các biện pháp mà ngay từ đầu bạn đã biết sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế đất nước.”
Chính phủ cho biết một số thay đổi sẽ diễn ra vào tháng 3 và bao gồm việc tăng giá điện, phương tiện giao thông công cộng và khí đốt lỏng.
Trong nỗ lực chuẩn bị cho những gì sắp xảy ra và xoa dịu nỗi lo lắng của người dân, chính phủ đã tăng lương cho những người làm việc trong lĩnh vực y tế và giáo dục. Chủ tịch Cuba Miguel Díaz-Canel đã đi khắp các tỉnh khác nhau để cố gắng xoa dịu nỗi sợ hãi của người dân.
Díaz Canel cho biết tại một cuộc họp gần đây của hội đồng các bang được phát sóng trên truyền hình nhà nước rằng sẽ không có ai bị “desamparado” hoặc bị bỏ rơi.
Tại thành phố Arroyo hôm thứ Tư, Díaz-Canel nói với người dân rằng mặc dù “mọi thứ đều khó khăn nhưng chúng tôi sẽ vượt lên phía trước, tự mình giải quyết và với sự sáng tạo và tài năng của người Cuba.”
Nhà kinh tế học Omar Everleny có trụ sở tại Havana cho biết các biện pháp mới sẽ có tác động đến sức mua, đồng thời ông dự đoán lạm phát sẽ còn cao hơn trong vài tháng tới.
Everleny nói: “Tôi thấy một kịch bản phức tạp trong tương lai gần vì chính phủ rất chú trọng đến khía cạnh chính trị, đưa ra những bài phát biểu để người dân hiểu được sự hy sinh phải thực hiện”. “Nhưng mọi người đã trải qua điều này trong nhiều năm và thật không dễ hiểu khi bạn không thể đặt thức ăn lên bàn.”
Vào Chủ nhật tại El Cerro, một đô thị ở Havana, Lisset Vélez, 40 tuổi, lên một chiếc xe buýt tư nhân đi về phía đông đến Manzanillo để cấp cứu gia đình. Chuyến đi dài khoảng 400 dặm có giá khoảng 29 USD, gần bằng mức lương trung bình hàng tháng.
“Tất nhiên là nó rất đắt,” cô nói. “Nhưng đó là cách duy nhất để đến đó nhanh chóng.”
Chính phủ cho biết giá giao thông công cộng trong các thành phố sẽ giữ nguyên, nhưng đối với những người đi từ tỉnh này sang tỉnh khác, giá vé sẽ tăng 180%, trong khi giá vé tàu hỏa sẽ tăng hơn 600%.
Nền kinh tế mong manh của Cuba đã hứng chịu hai cú sốc lớn trong những năm gần đây. Đầu tiên. Tổng thống khi đó là Donald Trump đã thắt chặt lệnh cấm vận kinh tế kéo dài hàng thập niên của Mỹ trong nhiệm kỳ của ông. Sau đó, du lịch, nguồn thu chính của hòn đảo, đã bị đình trệ trong thời gian phong tỏa vì đại dịch và vẫn chưa phục hồi trở lại mức trước đó.
Quốc gia thiếu tiền mặt này phải nhập khẩu phần lớn sản phẩm của mình và mọi thứ từ nhiên liệu, điện, thực phẩm và thuốc men đều thiếu hụt.
Tình hình kinh tế đã ảnh hưởng đến việc di cư; gần nửa triệu người Cuba đã đến Hoa Kỳ kể từ tháng 10 năm 2021. Hầu hết đều trong độ tuổi lao động và để lại cơ cấu dân số già hóa.
Nhà kinh tế Pavel Vidal, cựu chuyên gia kinh tế của ngân hàng trung ương Cuba, giảng dạy tại Đại học Javeriana ở Colombia, cho biết ông là một trong số ít nhà kinh tế tin rằng các biện pháp thắt lưng buộc bụng là cần thiết.
Vidal cho biết: “Nếu những biện pháp này có kết quả như mong đợi thì chúng sẽ giúp giảm trợ cấp và thâm hụt tài chính”.
Vidal cho biết: “Đồng thời, chính phủ nên thực hiện các bước để khuyến khích tăng trưởng trong nền kinh tế”. “Nhưng vấn đề vẫn như mọi khi: Chính phủ không muốn mở cửa nền kinh tế và đa dạng hóa nó, đó mới là điều cần thiết.”
Yuriel Milanés, người làm việc tại một chợ nông sản quốc doanh ở Havana, cho biết: “Giá rau sẽ tăng do xăng và nó sẽ ảnh hưởng đến người dân”.
Milanés sử dụng phương tiện công cộng để đi làm và lo lắng về điều gì sẽ xảy ra khi giá xăng tăng.
Anh nói: “Tôi phải đứng suốt 4 tiếng đồng hồ để đợi xe buýt và khi đến được đây, tôi đã kiệt sức”. “Và đôi khi tôi phải bắt taxi, và đến đây rất tốn kém.”
Bên ngoài một trạm xăng, một người dân Havana từ chối nêu tên nói rằng “mức lương chúng tôi kiếm được không tương xứng với mức tăng giá xăng và các sản phẩm khác“.
Ông nói: “Việc tăng giá xăng là có lý, nhưng điều chúng tôi cần là tăng lương để có thể trả tiền xăng”.
Việt Linh (Theo TheGuardian)