Các cử tri đã đi bỏ phiếu ở Nga vào thứ Sáu cho cuộc bầu cử tổng thống kéo dài ba ngày, nhưng chắc chắn sẽ kéo dài sự cai trị của Tổng thống Vladimir Putin thêm sáu năm nữa sau khi ông ngăn chặn những người bất đồng chính kiến.
Cuộc bầu cử diễn ra trong bối cảnh một cuộc đàn áp tàn nhẫn đã làm tê liệt các phương tiện truyền thông độc lập và các nhóm nhân quyền nổi tiếng, đồng thời trao cho Putin toàn quyền kiểm soát hệ thống chính trị.
Nó cũng xảy ra khi cuộc chiến của Moscow ở Ukraine bước sang năm thứ ba. Nga có lợi thế trên chiến trường, nơi nước này đạt được những lợi ích nhỏ, dù chậm. Trong khi đó, Ukraine đã khiến Moscow trông có vẻ dễ bị tổn thương ở phía sau chiến tuyến: Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái tầm xa đã tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, trong khi các máy bay không người lái công nghệ cao đã đặt hạm đội Biển Đen của nước này vào thế phòng thủ.
Các cử tri đang bỏ phiếu từ thứ Sáu đến Chủ nhật tại các điểm bỏ phiếu trên khắp 11 múi giờ rộng lớn của đất nước này, cũng như tại các khu vực bị sáp nhập bất hợp pháp của Ukraine. Người Nga cũng có thể bỏ phiếu trực tuyến, đây là lần đầu tiên tùy chọn này được sử dụng trong một cuộc tranh cử tổng thống. Nhà chức trách cho biết hơn 200.000 người dân Moscow đã bỏ phiếu trực tuyến ngay sau khi cuộc bỏ phiếu bắt đầu.
Cuộc bầu cử ít gây hồi hộp vì ông Putin, 71 tuổi, đang tranh cử nhiệm kỳ thứ năm mà hầu như không gặp phải đối thủ nào. Các đối thủ chính trị của ông hoặc đang ngồi tù hoặc phải sống lưu vong ở nước ngoài, và kẻ mạnh nhất trong số họ, Alexei Navalny, đã chết tại một trại giam xa xôi ở Bắc Cực vào tháng trước. Ba ứng cử viên khác trong cuộc bỏ phiếu là các chính trị gia cấp thấp thuộc các đảng đối lập ủng hộ đường lối của Điện Kremlin.
Các nhà quan sát ít hoặc không kỳ vọng rằng cuộc bầu cử sẽ diễn ra tự do và công bằng. Ngoài thực tế là cử tri có rất ít sự lựa chọn, khả năng giám sát độc lập còn rất hạn chế.
Chỉ những ứng cử viên đã đăng ký hoặc cơ quan cố vấn được nhà nước hậu thuẫn mới có thể cử quan sát viên đến các điểm bỏ phiếu, làm giảm khả năng có các cơ quan giám sát độc lập. Với việc bỏ phiếu trong ba ngày tại gần 100.000 điểm bỏ phiếu trên cả nước, bất kỳ sự giám sát thực sự nào cũng khó khăn.
“Các cuộc bầu cử ở Nga nói chung là một sự giả tạo. Điện Kremlin kiểm soát ai có tên trong lá phiếu. Điện Kremlin kiểm soát cách họ có thể vận động tranh cử. Không nói gì đến việc có thể kiểm soát mọi khía cạnh của cuộc bỏ phiếu và quá trình kiểm phiếu,” Sam Greene, giám đốc về Khả năng phục hồi của đảng Dân chủ tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu ở Washington, cho biết.
Ukraine và phương Tây cũng lên án Nga tổ chức bầu cử ở các khu vực của Ukraine mà lực lượng Moscow đã chiếm đóng.
Theo nhiều cách, Ukraine là trung tâm của cuộc bầu cử này, các nhà phân tích chính trị và nhân vật đối lập cho biết. Họ nói rằng Putin muốn sử dụng chiến thắng bầu cử gần như chắc chắn của mình làm bằng chứng cho thấy cuộc chiến và cách giải quyết nó của ông nhận được sự ủng hộ rộng rãi. Trong khi đó, phe đối lập hy vọng sử dụng cuộc bỏ phiếu để thể hiện sự bất bình của họ với cả cuộc chiến và Điện Kremlin.
Nhà phân tích chính trị Abbas Gallyamov cho biết, Điện Kremlin đã cấm hai chính trị gia tham gia bỏ phiếu, những người tìm cách tranh cử theo chương trình nghị sự phản chiến và thu hút được sự ủng hộ thực sự – mặc dù không áp đảo -, do đó tước đi quyền lựa chọn của cử tri về “vấn đề chính trong chương trình nghị sự chính trị của Nga”.
Phe đối lập rải rác ở Nga đã kêu gọi những người không hài lòng với Putin hoặc cuộc chiến hãy đến bỏ phiếu vào trưa Chủ nhật, ngày bỏ phiếu cuối cùng, để phản đối. Chiến lược này đã được Navalny tán thành không lâu trước khi ông qua đời.
“Chúng ta cần sử dụng ngày bầu cử để chứng tỏ rằng chúng ta tồn tại và có rất nhiều người trong chúng ta, chúng ta là những con người thực tế, đang sống và chúng ta chống lại Putin. … Làm gì tiếp theo là tùy thuộc vào bạn. Bạn có thể bỏ phiếu cho bất kỳ ứng cử viên nào ngoại trừ Putin. Bạn có thể làm hỏng lá phiếu của mình”, người vợ góa của ông, Yulia Navalnaya, nói.
Chiến lược này sẽ hoạt động tốt như thế nào vẫn chưa rõ ràng.
Golos, nhóm quan sát bầu cử độc lập nổi tiếng của Nga, cho biết trong một báo cáo tuần này rằng chính quyền đang “làm mọi cách để người dân không nhận thấy sự thật về cuộc bầu cử đang diễn ra”.
Cơ quan giám sát mô tả chiến dịch trước cuộc bỏ phiếu là “thực tế không đáng chú ý” và “thô lỗ nhất” kể từ năm 2000, khi Golos được thành lập và bắt đầu giám sát các cuộc bầu cử ở Nga.
Báo cáo cho biết, chiến dịch tranh cử của Putin đã được che đậy bằng các hoạt động tổng thống và các ứng cử viên khác “rõ ràng là bị động”.
Theo Golos, truyền thông nhà nước dành ít thời lượng phát sóng cho cuộc bầu cử hơn so với năm 2018, khi ông Putin đắc cử lần cuối. Nhóm này cho biết, thay vì thúc đẩy cuộc bỏ phiếu để đảm bảo tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu mong muốn, các nhà chức trách dường như đang đặt cược vào việc gây áp lực cho cử tri mà họ có thể kiểm soát – ví dụ, những người Nga làm việc trong các công ty hoặc tổ chức nhà nước – phải có mặt tại các cuộc bỏ phiếu.
Bản thân cơ quan giám sát cũng bị cuốn vào cuộc đàn áp: Đồng chủ tịch của nó, Grigory Melkonyants, đang ngồi tù chờ xét xử với các cáo buộc được nhiều người coi là nỗ lực gây áp lực cho nhóm trước cuộc bầu cử.
Golos cho biết trong báo cáo: “Cuộc bầu cử hiện tại sẽ không thể phản ánh tâm trạng thực sự của người dân”. “Khoảng cách giữa người dân và việc ra quyết định về vận mệnh của đất nước đã trở nên lớn hơn bao giờ hết”.
Việt Linh (Theo TheGuardian)