Nữ ứng cử viên tổng thống duy nhất của Senegal có thể có rất ít hoặc không có cơ hội chiến thắng trong cuộc bầu cử vào Chủ nhật, nhưng các nhà hoạt động nói rằng chỉ sự hiện diện của bà thôi cũng đã giúp thúc đẩy chiến dịch kéo dài hàng thập niên nhằm đạt được bình đẳng giới ở quốc gia Tây Phi này.
Anta Babacar Ngom, giám đốc điều hành doanh nghiệp 40 tuổi, là tiếng nói của cả phụ nữ và thanh niên – những nhóm bị ảnh hưởng nặng nề bởi những khó khăn kinh tế của đất nước, tình trạng thất nghiệp tràn lan và giá cả tăng cao. Bà đã hứa sẽ tạo ra hàng triệu việc làm và một ngân hàng cho phụ nữ để hỗ trợ sự độc lập kinh tế của họ.
“Đất nước chúng tôi có tiềm năng to lớn. Tài nguyên thiên nhiên ở đó và chúng có thể được phát triển,” bà nói rằng: “Những cô gái trẻ tôi gặp đều nhờ tôi hỗ trợ. Họ làm vậy vì họ biết rằng khi một người phụ nữ lên nắm quyền, người ấy sẽ chấm dứt nỗi đau khổ của họ. Tôi sẽ không quên họ.”
Ít người mong đợi Ngom sẽ nổi lên trong số những ứng cử viên hàng đầu cho chức tổng thống, nhưng các nhà hoạt động nói rằng việc một phụ nữ lọt vào cuộc đua tổng thống lần đầu tiên sau nhiều năm phản ánh việc phụ nữ đang tiến dần lên phía trước trong cuộc đấu tranh vì bình đẳng.
Selly Ba, một nhà hoạt động và nhà xã hội học, cho biết: “Chúng tôi phải có mặt ở đó, ngay cả khi chúng tôi không có cơ hội. Chúng ta không có cơ hội trong những cuộc bầu cử này. Nhưng điều quan trọng là chúng ta có những ứng cử viên nữ, những phụ nữ tham gia cuộc đua.”
Ngom là ứng cử viên nữ đầu tiên tranh cử tổng thống trong hơn một thập niên, phản ảnh sự tiến bộ chậm chạp một cách đáng thất vọng trong suy nghĩ của các nhà hoạt động, những người nói rằng đã có sự đảo ngược trong giới trẻ đối với các quan điểm truyền thống hơn về vai trò của phụ nữ trong xã hội.
Những quan điểm chia rẽ về các giá trị và chuẩn mực truyền thống đang phát triển đang xuất hiện trên mạng xã hội. Các tài khoản phổ biến, thường là những bài đăng của người Senegal từ nước ngoài, nơi có nhiều tự do hơn để lên tiếng, tranh luận về các chủ đề cấm kỵ như quan hệ tình dục trước hôn nhân và liệu chế độ đa thê có công bằng hay không.
Một người dùng TikTok, tên là Ngo Keĩta, đóng vai một người dì nổi tiếng đang đau khổ, đăng các clip bằng tiếng Wolof, ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi nhất ở Sénégal. Một clip có hơn 2 triệu lượt xem mô tả mối hận thù cay đắng giữa một người phụ nữ và chồng trong cuộc hôn nhân đa thê và mời những người theo dõi bình luận.
Marième Wone Ly, người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo một đảng chính trị ở Senegal hơn hai thập kỷ trước, cho biết một số phụ nữ trẻ ở Senegal đang quay trở lại với quan niệm truyền thống về hôn nhân.
“Chúng ta phải hết sức cẩn thận. Có một sự thoái lui nhất định,” cô nói, đề cập đến việc những cách giải thích sai lầm về Hồi giáo có thể hành động chống lại các lực lượng tiến bộ hướng tới bình đẳng như thế nào. “Chúng ta đã thụt lùi một chút mặc dù có sự ngang bằng.”
Trong suốt những năm 1990, phụ nữ Sénégal đã vận động thông qua các tổ chức cơ sở. Nước này bổ nhiệm nữ thủ tướng đầu tiên vào năm 2001, và vào năm 2010, một đạo luật yêu cầu tất cả các đảng phái chính trị đưa ra sự bình đẳng giới trong danh sách bầu cử đã giúp thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ vào chính trị.
Bousso Sambe, một cựu nghị sĩ, cho biết: “Quyền của phụ nữ đã phát triển ở cấp độ chính trị trong 10 năm qua và đặc biệt kể từ khi luật bình đẳng giới có hiệu lực”. Ông nói thêm rằng phụ nữ vẫn chưa tận dụng được luật này một cách có hệ thống.
Năm 2012, hai phụ nữ tranh cử tổng thống và mặc dù mỗi người họ chỉ giành được chưa đến 1% phiếu bầu nhưng các nhà phân tích cho rằng sự tham gia của họ rất quan trọng. Phụ nữ ở Sénégal hiện chiếm hơn 40% trong quốc hội, một trong những tỷ lệ đại diện cao nhất ở châu Phi.
“Điều quan trọng là đạt được sự cân bằng giữa tiến hóa hiện đại và tôn trọng phong tục tập quán của chúng ta. Phụ nữ phải có khả năng thể hiện bản thân mà không gặp trở ngại, đồng thời bảo tồn bản sắc văn hóa và trân trọng những giá trị truyền thống đã hình thành nên xã hội chúng ta”, Ngom cho biết.
Ngom – người điều hành công ty thực phẩm của gia đình cô – đã lấy kinh tế làm trọng tâm trong chiến dịch tranh cử của mình, điều mà hầu hết các nhà phân tích đều đồng ý là mối quan tâm chính của người dân. Khó khăn kinh tế đã thúc đẩy hàng ngàn người Senegal thực hiện những chuyến hành trình nguy hiểm để tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp hơn ở phương Tây.
Những người ủng hộ Ngom cho biết họ tự hào ủng hộ một ứng cử viên nữ và hy vọng vào sự thay đổi ở chính phủ tiếp theo.
“Con cái của chúng tôi đang chết trên biển vì tình trạng thất nghiệp và công việc không ổn định. Thất nghiệp là vấn đề khó giải quyết. Phụ nữ mệt mỏi lắm”, nhà hoạt động Aicha Ba nói tại một cuộc biểu tình ủng hộ Ngom gần đây.
Việt Linh (Theo ABC News)