Các nhà lãnh đạo thế giới và các nhà hoạt động đối lập Nga hôm thứ Sáu đã không lãng phí thời gian khi đổ lỗi cái chết được cho là của thủ lĩnh phe đối lập đang bị cầm tù Alexei Navalny cho Tổng thống Vladimir Putin và chính phủ của ông.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, người đang đến thăm Đức dự Hội nghị An ninh Munich khi ông đang tìm kiếm viện trợ cho những nỗ lực của đất nước mình nhằm chống lại cuộc xâm lược của Nga, cho biết: “Rõ ràng là ông ấy đã bị Putin giết”.
“Putin không quan tâm ai chết – chỉ quan tâm ông ấy giữ chức vụ của mình. Đây là lý do tại sao ông ta không được giữ gì cả. Putin phải mất tất cả và phải chịu trách nhiệm về hành động của mình”, Zelenskyy nói thêm.
Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết Washington không biết chính xác chuyện gì đã xảy ra, “nhưng không còn nghi ngờ gì nữa, cái chết của Navalny là hậu quả của việc mà Putin và những kẻ côn đồ của ông đã làm”.
Navalny “lẽ ra có thể sống an toàn khi sống lưu vong”, nhưng thay vào đó lại quay trở lại Nga để “tiếp tục công việc của mình”, mặc dù biết rằng mình có thể bị bỏ tù hoặc bị giết “vì ông ấy quá tin tưởng vào đất nước của mình, vào nước Nga”.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz, người mà đất nước đã tạm thời tiếp quản Navalny vào năm 2020 sau khi ông bị đầu độc bằng chất độc thần kinh, ca ngợi sự dũng cảm của nhà phê bình Điện Kremlin và nói rằng cái chết của ông cho thấy rõ “đây là loại chế độ gì”.
Scholz đứng cạnh Zelenskyy nói: “Giờ đây anh ấy có lẽ đã phải trả giá cho lòng dũng cảm này bằng mạng sống của mình.” Nhà lãnh đạo Đức cho biết ông đã gặp Navalny ở Berlin trong thời gian ông này dưỡng bệnh.
Navalny, 47 tuổi, đang thụ án 19 năm tù vì tội chống chính phủ tại một trại giam xa xôi phía trên Vòng Bắc Cực vào thời điểm ông qua đời. Ông đã ở tù kể từ khi trở về từ Đức vào tháng 1 năm 2021, đang thụ án với nhiều tội danh khác nhau mà ông bác bỏ vì nỗ lực có động cơ chính trị nhằm giữ ông bị tù chung thân.
Tổng thống Latvia Edgars Rinkēvičs cho biết Navalny đã bị Điện Kremlin sát hại dã man trong một bài đăng trên X, trước đây là Twitter. “Đó là sự thật và đó là điều người ta nên biết về bản chất thực sự của chế độ hiện tại ở Nga.”
Các cộng sự của Navalny nhấn mạnh rằng họ không có xác nhận độc lập về cái chết của ông trong các báo cáo từ các quan chức nhà tù Nga. Đồng minh thân cận của ông, Ivan Zhdanov, cho biết chính quyền “phải thông báo cho người thân” trong vòng 24 giờ, nhưng chưa có thông báo nào như vậy.
Vợ của Navalny, Yulia Navalnaya, xuất hiện tại hội nghị Munich, cho biết bà không biết có nên tin vào thông báo chính thức của Nga hay không vì “chúng tôi không thể tin tưởng Putin và chính phủ Putin. Họ luôn nói dối.”
“Nhưng nếu điều này là sự thật, tôi muốn Putin và mọi người xung quanh Putin, bạn bè của Putin, chính phủ của ông ấy, biết rằng họ sẽ phải chịu trách nhiệm về những gì họ đã làm với đất nước chúng ta, với gia đình tôi và với chồng tôi. Và ngày này sẽ đến rất sớm”, cô nói.
Cái chết của Navalny cũng gây ra nỗi đau buồn tột độ cho những người Nga sống ở nước ngoài.
Tại thủ đô Belgrade của Serbia , hàng trăm người Nga và những người khác đã thắp nến và đặt hoa bên ngoài đại sứ quán Nga. Hàng chục ngàn người Nga đã chuyển đến Serbia, một quốc gia thuộc vùng Slavic, kể từ khi Nga xâm chiếm Ukraine hai năm trước.
Hàng trăm người đã tập trung tại thủ đô Tbilisi của Gruzia , nơi cũng chứng kiến làn sóng người Nga khổng lồ đổ vào kể từ cuộc xâm lược Ukraine. Một số người giương biểu ngữ ghi “Putin là kẻ giết người” và “Chúng tôi sẽ không tha thứ”. Có tới 300 người tham dự một cuộc biểu tình tương tự ở Batumi, thành phố lớn thứ ba của Georgia.
Người biểu tình cũng tập trung tại thủ đô Yerevan của Armenia, một quốc gia khác đã thu hút rất nhiều người Nga sau khi bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine.
Tại Israel, nơi có số lượng lớn người đến từ Nga, hàng trăm người đã biểu tình bên ngoài Đại sứ quán Nga ở Tel Aviv, hô vang “Nước Nga không có Putin!” và “Nước Nga sẽ được tự do!”
Đám đông người biểu tình cũng tập trung ở Berlin và Paris, cũng như thủ đô của Latvia, Bulgaria và Estonia, cùng với các thành phố khác ở châu Âu.
Sự thông cảm bộc phát dành cho gia đình Navalny và sự phẫn nộ đối với Điện Kremlin, nơi trong những năm gần đây đã tiến hành một cuộc đàn áp chưa từng có đối với những người bất đồng chính kiến, đến từ khắp nơi trên thế giới.
Mikhail Khodorkovsky, một người Nga lưu vong, cho biết: “Nếu điều này là đúng thì bất kể nguyên nhân chính thức là gì, trách nhiệm về cái chết sớm này thuộc về cá nhân Vladimir Putin, người đầu tiên bật đèn xanh cho việc đầu độc Alexei và sau đó tống Navalny vào tù”.
Các nhà hoạt động đối lập khác của Nga cũng đồng tình với ông.
“Nếu được xác nhận thì cái chết của Alexei Navalny là một vụ giết người. Được tổ chức bởi Putin”, chính trị gia đối lập Dmitry Gudkov nói trên mạng xã hội. “Ngay cả khi Alexei chết vì những nguyên nhân ‘tự nhiên’, những nguyên nhân đó đều là do anh ta bị đầu độc và bị tra tấn thêm trong tù.”
Cựu vô địch cờ vua thế giới trở thành đối thủ của Điện Kremlin, Garry Kasparov, cho biết “Putin đã cố gắng và thất bại trong việc sát hại Navalny một cách nhanh chóng và bí mật bằng thuốc độc, và giờ ông ta đã sát hại ông ta một cách từ từ và công khai trong tù”.
Kasparov, người sống ở nước ngoài, viết: “Ông ấy bị giết vì đã vạch trần Putin và mafia của ông ấy là những kẻ lừa đảo và kẻ trộm”.
Pyotr Verzilov, một thành viên nổi bật của nhóm biểu tình Nga Pussy Riot, cho biết “Navalny đã bị sát hại trong tù”. Trong một bài đăng trên X, Verzilov nói thêm: “Chúng tôi chắc chắn sẽ trả thù và tiêu diệt chế độ này”.
Chủ tịch Ủy ban EU Ursula von der Leyen cho biết cái chết của Navalny cho thấy “Putin không sợ gì hơn ngoài sự bất đồng quan điểm từ chính người dân của mình”.
Bà gọi đó là “một lời nhắc nhở nghiệt ngã về những gì Putin và chế độ của ông ấy hướng tới”, đồng thời nói thêm rằng nó sẽ tạo động lực để “đoàn kết trong cuộc chiến của chúng ta nhằm bảo vệ tự do và an toàn cho những người dám đứng lên chống lại chế độ chuyên chế”.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết việc Navalny là tù nhân “khiến việc Nga trả lời tất cả các câu hỏi được hỏi về nguyên nhân cái chết là điều cực kỳ quan trọng”.
Ngoại trưởng Anh David Cameron nói rằng “Nước Nga của Putin đã bỏ tù ông ấy, bịa đặt các cáo buộc chống lại ông ấy, đầu độc ông ấy, đưa ông ấy đến trại giam ở Bắc Cực và giờ ông ấy đã chết một cách bi thảm. Và chúng ta nên buộc Putin phải chịu trách nhiệm về việc này.”
Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết tin tức này khiến người dân Canada “quay cuồng trong sự phẫn nộ” và nói rằng: “Ông ấy là một người đấu tranh mạnh mẽ cho dân chủ, tự do và cho người dân Nga. Nó thực sự cho thấy mức độ mà Putin sẽ đàn áp bất cứ ai đang đấu tranh cho tự do cho người dân Nga. Không nghi ngờ gì nữa, Alexei Navalny đã chết vì ông ấy đã đứng lên chống lại Putin, ông ấy đã đứng lên chống lại Điện Kremlin”.
Thủ tướng Bulgaria Nikolay Denkov cho biết Navalny trong nhiều năm là “biểu tượng của cuộc chiến chống lại chế độ độc tài ở Nga, của cuộc đấu tranh cho quyền tự do ngôn luận, thực tế là một người không thể bị bỏ tù vì có quan điểm khác”.
Các nhà lập pháp Nga và các quan chức khác tỏ ra khó chịu trước sự phẫn nộ của phương Tây.
Sergei Mironov, người đứng đầu đảng ủng hộ Điện Kremlin, cho biết cái chết của Navalny giúp ích cho kẻ thù của Nga.
“Tất nhiên, vấn đề sức khỏe có thể là nguyên nhân gây ra cái chết. Nhưng trong mọi trường hợp, cái chết sớm của một ‘nhân vật đối lập’ khét tiếng, đặc biệt là một tháng trước cuộc bầu cử tổng thống, trước hết có lợi cho kẻ thù của Nga”, Mironov nói trong một tuyên bố trực tuyến. “Họ sẽ sử dụng nó ở mức tối đa để gây áp lực với chúng tôi từ bên ngoài và gây chấn động tình hình trong nước.”
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết “phản ứng tức thời của các nhà lãnh đạo NATO trước cái chết của Navalny dưới hình thức cáo buộc trực tiếp chống lại Nga là tự bộc lộ.”
Bà nói cái chết vẫn đang được điều tra, nhưng “kết luận của phương Tây đã sẵn sàng”.
Việt Linh (Theo TheGuardian)